b
.rii
lili
dig waren, zonder aanzien van perfoon
o f waardigheid ; begeerende , dat
de goederen uit hoofde deezer bevelen
verbeurd verklaard, eensdeels ten
voordeele van den V o r il, andersdeels
van de aanbrengeren der misdaadigen
zouden koom«i ; en by aldien ’er geene
aanklaagers mqgten zyn, dat ’s Lands
Gelaftigde Voorfpraaken dan tegen de
zelven, ten laile der misdaadigen by
{iWnqui-onderzoeking, ( i) zouden handelen, o f
anders dat deezen de aanklaagers zouden
onderfteunen : wyders wierdt aan
allen het koopen, verkoopen, houden,
leezen, fchryven, drukken o f verweeren
der boeken, fchriften en ftellingen
van Luther, in welke taalen de zelven
zouden zyn, verbooden, niet alleen
die van den Paus veroordeeld waren ,
maar alle anderen, ’t zy die reeds gemaakt
o f nog gemaakt zouden worden,
al ware ’t dat ’er in de zelve boeken
goede en Kriftelyke Leeringen ftonden,
zoo beval de Keizer, dat de zelven echter
verboodenverbrand en geheel ver-
nietigd zouden worden, wyl de oude
' Kriftenen dus ook de Ketterfche boeken
gedaan hadden. Ook wierdt de
Overigheid belaft den Gezant van den
Paus, o f des zelfs Gemagtigden, in het
verbranden der boeken getrouwelyk by
te ftaan. Hierenboven wierden alle
fchimpfchriften , prenten , fchilderyen
en beeiden tot oneer van ’r Kriste-
lyke Geloof en der Roomfche Kerk
e , o f tot verkleining van den Paus,
ten vuure verweezen, cn vaft gefteld,
dat ’er in de Nederlanden voortaan geene
boeken, hoe luttel dat ’er van ’c
Geloof in ftondt, zouden gedrukt worden
, zonder verlof van dc gewoone
Onderzoekeren dier plaatfen, en bewil-
liginge van ’t lighaam der Godgeleerden;
doch die van andere ftoffen handelden
zoude de Overigheid dienen goed te
keuren , en de overtreeders vervallen
in misdaad van gekwetlle Hoogheid,
waardig aan hunne lighaamen en in goederen
geßraft te worden. Op dit yveren
voor den Roomfchen Godsdienft
meene ik , dat de twee volgende legpen-
ningen in Nederland gemunt zyn.
I. De Roomfchkonrnglyke Arend ftaat, met des zelfs Kroone gedekt en het wapenfdnld
van den Keizer op de borft, omhangen met de Guldevlies Ordere op de voorzyde van
den rmd ’ ■'^‘'*'™ardiginge van ’s Keizers verrigtingen , deeze fpreuk in
S E R V I E R E D E O R E G N A R E E S T , A N n O ly z i .
GOD TE D I E N E N I S R E G B E R E N , I N ’T J A A R .y z .,
waT'ra^vMrmeif 1 “ ' ™ ™ Herkules, herwaart getoogen
was, ZOO vmdtmen den zelven met opgeheven zwaarde, om de beroerte te ftillen, te pairJ
gezel
y i l gezeten over de Zee rydende , op de andere helft afgefchetft, binnen deezen letter- I f l i
------ 200m ; »■■■ IM
G E C T O IR S P O V R C E V L X D E S F IN A N ces D E L ’E M P E reurì
R E K E N P E N N IN G E N FOOR DI E DER G E L DM I D D E L E N „
F JN DEN KE I Z ER.
II. De voorzyde van den tweeden vertbonc hèt gekroonde ruitwapen der Landvoogdesfe
met dit randfchrift ;
M A R G A R I T A A V G V S T A A R cH lD V X .
D E VORS TL TK E MA R G A R I T A AARDSHER TOGIN .
t)e haiid, die op de tegenzyde gevonden wordt, befchermt de onderftaande Margarita-
bloem, even als de Landvoogdes door ’t vermoogen van den Keizer gedekt wierdt ; dierhalven
leeftmen in den boord deeze meergemelde fpreuk uit de gewyde bladeren die ook
Dp den Keizer toepasfelyk fchynt;
M A N V S D O M IN I P R O T E G A T ME.
D A T DE HAND DES HE E R EN MT BESCHERME.
Deeze inbreuk der Nederlandfche
vryheid, die geen gering zweemfel
hadt naar de Spaanfche Geloofsonder-
xoeking , leerde den Landzaaten wat
het inhadt onder magtige Vorften te
ftaan; wyl dit gebod buiten kennis van
s Lands Staaten gefmeed , en alleen op
’s Keizers achibaarheid wierdt uitgevoerd.
In Duitsland ging het niet veel
b eter; wandt tot Regeerders van het
R y k , die de zaaken in ’s Keizers afweezen
zouden beftieren, hadt hy zynen
Broeder Ferdinand ( i ) tot Stedehoü-
Miii. der aangefteld, en nevens deezen Fre-
Tom.'ii, derik Keurvorft van den Palts, en twee-
foi.97<s, entwintig Raaden; niettegenftaande Frederik
Keurvorft Van Sakfen, als Maarfchalk
van ’r Ryk , hiertoe gewettigd
was, waar van de Keizer zieh met
fVpiomit! getekend den eenen-
S™“ dertigften van Bloeimaand,by den Keür-
Tom.iv. vorft Van Sakfen zogt te verontfchuldi-
gen , zeggende, dat het bewind aan zynen
Broeder gegeeven niet tot naadeel
van het Stedehouderfchap, dat aan den
Keurvorft behoorde, zoude ftrekken. ’
I I . De e l
Part. I.
fol. 3«.
In dien zelven tyd heeft de Keizer j
op ’t verzoek zyns Broeders Ferdinand
en met den raad en de kennisfe der
Vorften en Stenden des Ryks, alle vryheden,
voorrechten en gewoonten, die
het Land van Ooftenryk van de Keizeren
en Koningen verkreegen hadt, door
eenen brief vernieuwd en beveiligd,
houdende inzonderheid, dat Ooftenryk,
een eeuwig Vryleen (3 J zynde, van (3) Cuffb
geenen Keizer noch eenige Magten ver-
anderd zoude mögen worden, en de s«-
Aardshertog de geheimfteRaad des Duitfchen
R y k s , en voor alle anderen geduurig
vry van alle fchattinge o f dienft
aan den Keizer, behalven twaalf gewapende
mannen te onderhouden, zoude
blyven ; insgelyks was hy niet verbonden
voor ’t Ryk te recht te ftaan,
noch in de Ryksvergaderingen te verfchynen,
dan goedwilIig;en,als hy ’er tegenwoordig
was, zoude hy als een Paltsgraaf
gerekend worden, dus den eerften
rang naa de Keurvorften hebben en hou-.
den; ook zoude geen Keizer noch eenige
Magt verandering maaken in al ’t gciie
,Hh de
i ' l
f l