RI' I !
1
f van die van Straatsburg en van B a ie l,
P.“ ..'.’ .. anderen tot ftililand; het xelve pad
Ouillcll,
Part, fol.
■SI
volgden dc Zwitfers in de Suntgouw
en in de Landen van het Huis van
Ooftenryk. Maar Lodewyk Keurvorft
van den Palts en Richard Keurvorft van
T r ie r , befpeurende met zagtheid niet te
können winnen, wierden bevreesd of
het vermoogen der Boeren door't fam-
melen mogt aanwasfen ; bragten dierhalven
, zoowel als de Bisfchoppen van
Wirtsburg en Spiers »mitsgaders de Paltsgraaf
Otto Hendrik, hunne krygsmagt
op de been en naar der Elfas, daar veele
benden van Boeren zich onthielden en
veele Geeftlyke Geftigten verwoeft hadden
, ftaande het beleg voor Weisfenburg.
Toen de Stedelingen dit Leger zagen
naderen , tradenze, door bemiddeling ly ij.
van Jan Jacob van Morsberg, ( i) Land-
voogd van de Neder-Elfas, onder wiens ‘''.‘Ufa«'
gebied de gemelde Stad behoorde, in Sifd,.
onderhandeling; maar de belhamels der
weerfpannelingen, bedugt voor den hals,
fneeden het gefprek af tot hun naadeel
, wylze kort hiernaa , d o o r ’t geweld
der wapenen gedwongen, deStad
en t’evens het leeven verlooren. Hierdoor
is de opftand aldaar geeindigd,
den Keizer plechtelyk trouw gezwoo-
ren,enMorsberg in al de uitgeftrektheid
en ’t recht zyner Landvoogdye van de
Neder-EIfas herfteld geworden. Het
afbeeldfel van deezen vinde ik op
eene penningplaat bewaard , die ik ter
beveiliginge van dit geval hier inlas-
fe.
' f î " jr.
: P j t I
! I
z,n afbeeldfel, cp deeze penningplaat gefteld v in d e f ? ’ "
Z n M O R S P E R G V nd B E F F O R T
d e s R e i c h s l a n d t v o g t i n v n d e r e l s a s
MDXX.
J A N JACO B FRTHRER TE MORSB ERG E N BE F FORT
DE S RYKS L ANDFOOGD IN NEDER E L S A S , '
MDXX.
In
IllSleida-
ni Comment,
de
Statu Re-
I'S- tl
Riip. pag,up.
In deeze ontfteltenisfen van Duitsland
hadt zich ook Thomas Muntfer, een
onbezuisd Lecraar, gemengd, die eenigen
tyd herwaart, zoowel tegen Luther
ß ) als tegen den Paus gepredikt, en
hen beide met doolingen befchuldigd
hadt; dierhalven nieuwe Geloofsftellingen
ontworpen, en den volke met veel
voorfpoeds ingeprent hebbende, kreeg
hy te Oudftede in Duringe grooten aanhang
, met welken hy zich door eeden
verbondt om de godloozen te dooden,
de Vorften en Overheden a f en weder
anderen aan te ftellen , wyl hem zulks
door openbaaring van God bevoolen
was. Ais dit werk tor oproer liep, is
h y , door Frederik Keurvorft van Sakfen
niet alleen, maar ook door die van
Neurenberg uit hun gebied verdreeven
zynde , naar Mulhuizen geweeken,
daar hy,door de weerfpannige Gemeente
geholpen, de Regeering ( i ) veranderde,
de Monniken verjoeg, deKIoofters
in bezitting nam, en het Gebied en
het Geloof naar zynen wil draaide, leerende
, onder andere punten, dat alle
goederen gemeen, en alle menfchen
van evenveel aanziens waren. By woorden
bleef het n ie t, toen hy den op-
ftand en ftoutheden der Zwaabfche
Boeren vernam, heeft hy met overleg-
ginge zyns geheimen Raads Phyffer
eenige groote busfen i n ’t Franpiscaner
Kloofter doen gieten, voorts een tal-
ryken hoop Landlieden op de been gebragt
, en de Metaalgraavers van het
Mansfeldifche gebied ingelyks tot opftand
verwekt , hen vermaanende en
aanhitfcnde om den A d e l, gelyk hem
van God bevoolen Was, te verdryven.
Zoodra Albert Graaf van Mansfeld
( 3) van deeze beweeginge kennis kreeg,
bragt hy fpoedig eenige benden Ruiters
te V e ld e , en overviel de weer-
:•
fpannelingen zoo onverwagt, dat ’er
tweehonderd op de plaats dood blee-
vcn; de overigen, hierdoor vervaatd geworden,
vlooden naar Franckhuizen. Hier
vertoevende gavenze den meeftbekom-
merden Vorften tyd om zich te wapenen,
des Jan Keurvorft en Georg Hertog
van Sakfen , Philips Landgraaf van
//. Ded.
Hesfen, eh Hendrik van Bronswyk 17x7
hunne krygsmagten byeen , en naar
Franckhuizen rukten , daar de Boeren
zich befchanft hadden. De Vorften,
door medelyden o fer deh onbedreeven
en ftegtgewapenden hoop bewoogen,
deeden de meenigte door Gezanten
aanbieden van de zelve in genade te willen
ontfangen, mids de voornaamfte Op-
roermaakers overgeleverd zouden worden;
maar Muntfer, befeffende dat hy
dit fpel- dan betaalen zoude, vermaande
zyne Spitsbroeders door eene krachtige
aanfpraak ten ftryde, hen van de
overwinninge, even o f hem zulks geo-
penbaard w a s , verzekerende ; ja hy
deedt eenen Jongelihg (4 ) van edele (ft
afkoomft, dien de Vorften aan hem ßnt.'d'e
gezonden hadden, ombrengen, en ver-
toornde hen door deeze tegen recht en i ' ‘r- P*s-
gebruik ftrydende euveldaad dermaate ,
dat het teken tot den aanval d o o r ’t
aandryven des Landgraaven gegeeven
wierdr. De onnozeie Boeren , fchoon
agtduizend mannen fterk, ftonden echter
verbaasd en als buiten hunne zin-
heh, wagtende, zonder zich te beweegen,
op de hulpe des Hemels, die
Muntfer hen beloofd hadt, totze van
het vyandlyke gefchut zoo'gevoelig begroet
wierden , datze, ziende hunne
befchanfmg overweldigd , hunne behoudenis
in de vlugt naar Franckhuizen
zogten.
De Vorften, in deezen ftorm en in ’t
naaiaasen omtrent vyfduizend (7) deezer (slsieiJi-
/• t i n t i l faamgerotte benden verllaagen hebben- ment. de
dc, vervolgden de overigen naar Franck-
huizen , daarze met het overweldigen Reip-p»i-
dier Stad veele Boeren gevangen kree-
gen , driehonderd der zelven het hoofd
afftoegen, ell Mimtfer zelven in vef-
zekering zetteden, tot hy met het
zwaard gerecht en zyn hoofd, ten voorbeeld
van anderen, op eenen ftaak teil
toon gefteld wierdt. Onder alle Legerhoofden
hadt de Landgraaf van Hesfen
zieh by uitfteekendheid in deezen flag,
e n ’t dempen der beroerte, gedraagen:
ter eere van den zelven vindt ik dit
jaar den volgenden gedenkpenning gemaakt.
K k k Phi.
Ik -