I S h ' / ’
r t ii
Carlos V.
por Pr. de
Sandoual
Part. I.
fol,4pi.
t o slichtenhorft
Geld.Gefchied.
foL 3s8.
de zaaken in Spanje, naa zooveel bloed-
plengens en gvuuweldaaden, tot haare
voorgaande mil: keerden.
(z) Sdio-
tanus
Chron.
»an Vriei).
fol. 601.
Geduurende deeze beroerte en ’s Keizers
vertoeven te Worms, hadden de
Vriezen hem door hunne Gezanten
Martena en Roorda doen verzoeken,
om de Gelderfen nit Vriesland te verdryven
, de Gerechtigheid te herftellen
, en niemand eenige voorrechten
tot naadeel des Lands te willen verleenen
; ook verzogten de Geeftlyken
beveftiging hunner vryheden en gcrech-
tigheden , zoo als Floris van Egmond,
Heer van Ysfelftein, b y ’t huldigen beloofd
hadt: maar de Keizer, verward
in menigvuldige belemmeringen , ftelde
het voldoen hunner begeerte eenigen
tyd u it, en verlengde het ( i ) beftand
met den Hertog van Gelder, welke
by deeze gelegenheid de Keurvorften ,
gelyk hy meermaalen gedaan hadt, om
een Keizerlyken vrygeleibrief verzogt,
opdat zyne Gemagtigden, door den zelven
gedekt, op de Ryksvergadering
veilig mogten verfchynen; dewyl hy
van meeninge was den Keizer en de
Vorften zynen dienft aan te bieden, en
den Oppervorft te fmeeken, dat alle
onrecht en geweld eindigen, en hy
met zyne Erflanden beleend, midsgaders
onder de Ryksvorften gerekend
mogt worden , bereid zynde het Duitfche
Ryk plicht en manfchap te belooven.
Doch dit ontwerp vondt geenen
ingang , en de Keizer, om de Vriezen
onder zyne gehoorzaamheid te houden,
ftelde den laatften van (2.) Lentemaand
Georg Schenk van Tautenburg aldaar
tot Stadhouder, in de plaatfe van Willem
Roggendorf, dien hy elders noodig
hadt: ook gaf hy in deezen tyd , op
de begeerte van Edzard Graaf van
Ooftvriesland, eenen brief, door welken
hy den zelven, buiten weeten van die
’er aan gelegen was, tot Heer van ganfch
Ooftvriesland, tusfchen de Wezer en de
Eems verklaarde.
Hierentegen yverden die van Groeninge
voor den Hertog van Gelder,
en wiften de Ommelanden zooverre te
beleezen , dat deezen, den twaalfden
van Bloeimaand, den Hertog van Gel-
der voor Befchermheer (3 ) aannamen Dlchron.
en met eeden gehoorzaamheid beloof- njngen
den , zoolang als hy Groeninge be-P"S-‘>3-
fchermde, en onder zyne voogdy hieldt;
van welke Stad hy 'eene jaarwedde van
zevenduizend Rynsguldens verkreeg,die
de Hertog meeft al aan de voornaamften
der Regeeringe omdeelde , om deezen ,
welke ook de Vriefche zaaken voor
hem beftierden, zooveel vafter aan zieh
te verbinden; te meer, wyl hy thans door
verfcheidene middelen ganfch Overysfel,
d a a r ’t geweldig hoi liep, dacht te ver-
meefteren , uit deeze oorzaake : de
Bisfchoppen (4 ) van Utrecht pleegen MJick.
voorheen eenen tol op den Ysfel te inH L .
hebben, die eindelyk van de Kampe-
naaren gekogt cn zonder tegenfpreeken
ontfangen wierdt; maar federt de Vegt slid,ren.
o f het Zwartewater, dat langs Zwol G°eftwS'
loopt,zooverre toenam, dat het een be-f»® äst-
vaarbaare ftroom wierdt, zyn de Weft-
faalfche en Sakfifche Kooplieden, die
de minfte koften en den gereedften weg
zogten, met hunne goederen langs deezen
ftroom in en uit de Zuiderzee gevaaren,
waar door die van Kampen,zulk
een voordeel misfende, eenen nieuwen
tol aan ’t Zwartewater wilden opreg-
ten , en dewyl zulks van de Zwolle-
naaren betwift wierdt, liep hun verfchil
dagelyks hooger ; tot zooverre , datze
een Zwolfch fchip op de Zuiderzee aan-
tasteden en gevangen naar Kampen fleepten.
In deeze verderflyke tweefpald hadt
de Keizer, met den aanvang deezes jaars,
hen door zyne Gezanten ( j ) zyn on- (oMone«
genoegen betoond , en doen vermaa-
nen, om het verfchil aan het oordeel " " t"
van den Utrechtfchen Bisfchop te laa-"”®^’'
ten ; als de Steden dit aangenoomen
hadden, en Bisfchop Philips in verfcheidene
vergaderingen, te Utrecht en te
Hasfelt gehouden, door lang draalen
den gunftigften tyd verzuimde,enhierenboven
begeerde het verfchil gerechtlyk,
en niet met de wapenen in de vuift,
geflegt te hebben, rees ’er zoo onder
’t Gemeen te Kampen als onder dic
van Zwol geen geringe agterdocht; des
deety
i t deezen, vermoedende minder dan hun- j
zien te z y n , den Gelderfen tc eerder
gehoor gaven , en ftraks eenige der- j waart gekoomehe Vriezen de Stad
ontzeiden, en de gegeevene geleibrieven
deedeh intrekken, waardoor zieh deezen
'— “ ne tegendingers by den Bisfchop ge- i
naar Kampen begaven, cn , fchoon
de Hertog van Gelder en de Graaf
van Meurs, Stadhouder van Groeninge,
hen perften weder naar Vriesland te
keeren, echter naar Utrecht en voons
naar den Keizer, om dien over den handel
te klaagen , vertrokken.
Onderwylen raakten die van Zwol
in beding met den Hertog van Gelder
, beloovende den zelven voor Be-
fchermheer aan te neemen en trouwe
te zweeren , midsze hunne goederen
en voorrechten ongefchonden zouden
behouden j op welke voorwaarde, den
röSiidi- agtften van Hooimaand ( i ) getekend,
Sa°Ge. de Gelderfen niet alleen heimelyk ont-
fchKitbl. fangen, maar zelf door hen naar Om-
men gezonden wierden, en hebben
een deel der Ridderl'chap , aldaar ter
bevreediginge der verfchillen vergaderd,
gevangen binnen gebragt, welke vyandlyke
daad een bitteren oorlog verwekte
, wyl de Hertog van Gelder zieh
hierdoor vleidde de geheele Landftreek
ligtlyk meefter te zullen worden, dierhalven
toen twee fterke Blokhuizen
(üMohen ( z ) tegen over Deventer , Altena en
virS't. Kykindepot, deedt bouwen, en die Ste-
p™'so delingen uit de zelven groote fchaade
toebragt, voorts ook Genemuide ver-
(3) Ub. fterkte, en de Stad Hasfelt (3) aan vier
™” Ii- zyden belegerde , doch niet tot zyn
fiiEioi, voordeel; omdat van Eufum de zelve
met hulpe der Bürgeren zoolang kloekmoedig
verweerde, tot die van Kampen
met de omleggende Landzaaten
haar ontzetteden. Ook mislukte des
Hertogen voorneemen van Koeverden
liSicko (4 ) te beftooken, wyl die van Groe-
!«S n i- “ "S® ftttftudcn, en hem met zesb
™” ” Rynsguldens te vreede ftelvan
Nidd: dcn.
P>8-33». Staande deeze verbittering wierden
alom door Holland en Vriesland bevel-
brieven afgekondigd, die den zevenen-
//. Dee/.
twintigften van Hooimaand in ’s Graa-
venhaage ( f ) getekend waren , door ([JaidT
welken op ’s Keizers naam ftrenglyk be- '¿“£“ 0«.
voolen wierdt, dat alle weerbaare man- “ ¡»4
nen zieh gereed zouden houden op te
trekken ; om zieh zelven en hun Va-
derland tegen het geweld en de invallen
der vyanden te bewaaren. Die van
Overysfel, het vuur nader hebbende,
verzaamelden met den grootften fpoed
Ruiters en Voetknegten, en hadden
naauwlyks een ruftigen hoop volks byeen
, o f vielen in de Veluwe, alles plon-
dercnde en vcrwoeftende tot onder
Harderwyk, en keerden met tweehonderd
gevangenen en vyfduizend beeilen
terugge; maar de Hertog van Gelder,
hiervan berigt zynde, rukte met de
vaardigfte benden derwaart, en overviel
hen zoo onverwagt, datze , eensdeels
door omfteltenis, andersdeels be-
lemmerd door den roof, meeft alien
verflaagen o f gevangen wierden. Eenige
weinigen ontkwaamen ’t door de
v lugt, en bragten de tyding van deeze
nederlaage, e n ’t verlies van al den
buit, en twee ftukken gefchuts aan
hunne Bondgenooten ; een der zelven,
binnen Deventer gekoomen, riep v<n
ontfteltenisfe, dat «lies verlaaten en verraaden
w a s ; hierop ftooven de Burgers
(Ö) naar ’t Stadhuis, plonderdcn (6)UonfS
de fchatkift, verfcheurden de papieren, “ X .
en veranderden de regeering. Hoe-
wel dic oproer beftdoenlyk bedaard
wierdt, echter bediende de Hertog
van Gelder zieh van de verdeeldheid
der Stedelingen, wandt, naadat hy her
Land van Drent ( 7 ) afgeloopen en op
zwaare brandfchatting gefteld hadt, be-in d=
» , - , ,, Aiialc<3a
ilormde hy de briig, welke te Ueven- vanBiou«-
ter over den Ysfel lag , en den toren '¿"y“
die ’er aan gebouwd w a s , met zulk P 'S -333-
een geweld, dat hy den toren ten gron-
de toe flegtede , en omtrent de helft
van de brug verbrandde.
Op dit gerügt kwam de Bisfchop in
Holland, en, te Hoorn wapens, volk
en fchepen verzaameld hebbende, tradt
hv den dertienden (8 ) van Wynmaand(S)S)icii-
^ - tenhorft
,ian boord , en voer met omtrent veer- odd. oc
tig zeilen , gsvolgd van de Heeren van
K k Ben- W