i l l I I :i! -i!
I i s i
ß f f e . . .
s . : ; ? ■' 1 , . .
. f « ft- il
: i ’ ■■
ßn. eii;:
M
■iH
I ii
I , ß;
.'"t t
d : ¡ . : t
m m ■ IM',. i life
II'.!
rf'ife"
i i i - ' r i
114 H I S T O R I
*(’7 lyken en Waereldlyken ontftaan en ook
in Holland te duchten wa s , omdat dc
Ingezetenen de fchulden der vcragtcrde
Steden niet langer konden draagen; dierhalven
verzogten de Staaten, dat de
Landvoogdes hierin wilde voorzien, de
Geeftlyken ook dc gemeene laften doen
draagen, en hen de ambagten te verbieden
! doch het regelen deezer zaaken
wierdt den Stadhouder van Holland
overgelaaten. Hierenboven begeerden
de Staaten, dat de geweldenaaryen ,
die t’elkens op de Zuiderzee met de
Gelderfen, tot naadeel van den Koophandel
en befpotting van ’t beftand,
voorvielen , mogten verhinderd worden
: insgelyks datmen geiykheid in de
Tollen tusfchen Holland en Zeeland zoude
maaken, mids het anders gefchaapen
ftondt dat de Kooplieden Holland,
tot fchaade des Keizers, mogten fchou-
wen. Deeze en meer andere leden wegens
het beloop der burgerlyke zaaken
wierden verrykt met de aanmerkingen
der Landvoogdesfe, den Staaten yan Holland
weder ter hand gefteld.
Hierentusfchen beloofde Erard van
WChir- der Mark ( i ) Bisfchop van Luik aan
Bnb!t° Keizer Karel den Vyfden, ter yergel-
Vikoordc¿¡nge van Bouillon, dat den Bisfchop
overgeleverd was , een eeuwig verbond
entk” ' ’ tusfchen den gemelden Keizer en ’tLand
D E R
(i.) Niklaas van Egmond, die door den
Keizer en den Paus uit zynen dienft gezet ( in îi,
was, thans de handen vol werks kreeg ; '>'<• S
wandt in ’s Graavenhaage waren op ver- rfc®'
fcheidene tyden zes befchuldigden in de
gevangenisfe geworpen, onder deezen
wierdt een Priefter Jan de Bakkcr in
Herfftmaand aldaar geworgd en tot afch
verbrand , omdat hy tegen de Kerklyke
inftellingen gepredikt en eene Vrouw
getrouwd hadr. Dees was de eerfte
die om ’t Geloof van Luther in Holland
den marteldood onderging. De
ftandvaftigheid en het Krifllyke einde
van de Bakker gedeeg de ( 3 ) andere fî) Cmt
gevangenen, Cornelis Elonius Raadsheer Kfo*"
N E D E R L A N D S C H E V O R S T E N . I l l BoeL i t y
M&'.“ Uuik te zullen oprechten, in het
welke begreepen zoude zyn , dat alle
Sterktens van het Land van L u ik , als
de Keizer die ter verweeringe der Nederlanden
noodig mogt hebben,geopend
zouden worden ; en byaldien de Staaten
des Lands van Luik zulks niet wilden
gedoogen, dan zoude Bisfchop E-
rard het Slot en de Stad Bouillon weder
aan den Keizer overleveren, met
zoodaanig een recht als hy de zelven ontfangen
hadt ; het weike den twintigften
van Oegftmaand fchriftlyk geflooten
wierdt.
In deeze dagen hadden verfcheidene
Geleerde mannen zich in Holland met
fchryven en preeken tegen de Geeftlyken
gekant, en Luthers Leere dermaate
verbreid, dat de Geloofsonderzoe-
ker François van der Hulft, Opvolger van
in het H o f van Holland, Bernard een
Monnik, Gerard Wormer, Willem™'” '
van Utrecht , en Willem Gnaphseus
beftierder der Latynfche Schoole in
’s Graavenhaage, tot geen gering voordeel
, wyl de Rechters , hierdoor in
de gemoederen geraakt o f vermurwd
geworden, hun voorneemen uitfielden.
Onlangs hiernaa wierdt den Stadhon-
d e r , Voorzitter en Raaden van Holland
laft gegeeven , om het fchriftlyke
bevel tegen de Lutheraanen naar het
regte verftand te moogen uiileggen en
verklaaren. Ook deedtmen een (4) plak-
kaat, dat den laatften van Herfftmaand S ' ”
getekend was, afkondigen 5 door hot
zelve wierdt verbooden het beleggen van
heimelyke o f openbaare vergaderingen,
om ’t Euangeli, brieven van Paulus,
o f andere geeftlyke fchriften te leezen,
te verklaaren o f over de zelven te fpreeken
, als mede eenigen redentwift over
het Geloof, Verbondstekens, magt van
den Paus, Kerkvergaderingen o f andere
geeftlyke zaaken te houden : t’evens
wierdt bevoolen van alle ketterfche boeken
te verbranden, en niets te drukken
, dan ’t gene alvoorens goed gekeurd
was.
Den tweeentwintigften ( ; ) der zcl-f,, B,..d
ve maand hadt de Landvoogdes Mar-
garita aan de bellootene Steden van tte i” '
Holland gefchreeven, datze omzigtig
op de Predikers , Parochipaapen en
Schoolmeeilers zouden letten; maar vyf
dagen laater zondtze een zeer aanmerke-
lyken
ly iy lyken brief aan de Kloofteren, en ver**
— ’ maande de Predikers, midsze onderregt
wa s , dat de dwaalingen onder het
gemeene volk meeft door hunne onbe-
fbheidene redenvoeringen verwekt waren
, van geene dan alleen verftandige
en eerbaare Predikers voortaan te gebruiken,
hen met een verbiedende eenige
verdichtfelen , o f iet van Luther
en des zelfs Leeringen , o f van de
gevoelens der Ketteren te reppen, op
verbeurte hunner ampten. Op diergelyken
voet was in Holland het ohtfan-
gen , herbergen en begunftigen van
verloopene geeftlyke perfoonen verbooden.
Terwyl men dus den loop der Her-
vorminge in Nederland zogt te ftuiten,
ontviel den Verkondigeren v an ’t Euangeli
in Duitsland een groote fteun 5 alzoo
Frederik, Keurvorft van Sakfen, 15-2^
Aardsmaarfchalk des Heiligen Room- -
fchen R y k s , den vierden ( 1 ) vanrochron.
Bloeimaand op zyn Slot Lochau,
den ouderdom van omtrent tweeenzes- wcncke-
tig jaaren overleedt; wordende omzy-Script,
ne uitmuntende gaaven de Wyze gebj'- £.Tom.
naamd , en van zyne Onderdaanen als
hun Vader betreurd : hem ging dees '
roem naa van een Vader des Vaderlands
, een Macenas en Voedfterheer
van alle fraaije Vernuften , Konftenaaren
en Geletterden , midsgaders de Eer en
’t Sieraad van ’t Roomfche Ryk , ja
van de Kriften Waereld geweeft tezyn.
Des ik niet zonder reden de drie volgende
gedenkpenningen, ter gehcuge-
nisfe van deezen deugdzaamen Vorft ,
hier ten fpoorflag van anderen nederftelle.
Î. De e e rfte , op wiens voorzyde h e t borftbeeld van Keurvorft F red e rik gevonden w o rd t,
W Ttnt- meentmen ( 2 ) d at op zyne orde to t h e t befchenken van eenige Kryg sh e ld en , die zich te -
S lii!“' 8™ weerfpannige boeren wel gekweetcn h a d d e n , zonde g em a a k t, dog n ie t gebruikt
Eyon. z y n ; hoe h e t z y , men v in d t in den dubbelen letterkring zyne wapenfchilden, deezen naam,
fe j'? '; tytel en gewoone fpreuke ;
3«.'
D E I G R A t i a F R I D e h i c b s D V X S A X o n i æ , S a c s i R O m a n i
I M P e h i i e l e c t o r ,
DOOR GODS GENADE F R E D E R I K HERTOG FAN SA KSEN,
K E U R F O R S T FAN H E T H E I L IG E ROOMS CHE RTK.
V E R B V M D O M I N I M A N E T I N A E T E R N V M .
H E T WOORD DES HE E R EN B L T F T IN E EUWIGHEID.
I