ß:;,:
lit il.,
llÜ'i
I 73"- gens te Neurenberg lang en ernftlyk
over de verfchiiien gehandeld hadt, en
dat de Keurvorft van Sakfen en de Vorften
en Stenden zyne Geloofsgenooten
duidelyk betoond hadden in veele Zaaken
beleedigd te zyn , en niet verder
van hun recht te können afftaan, wierdt
I OHm.Jn eindelyk, den drieentwintigften ( i ) van
de°Trente Hoolmaand, in de laaftgemelde Stad een
" ß ß j verdrag geilooten-; ’t gene meebragt,
la dat ’er een gemeene Vreede tusfchen
den Keizer en al de Vorften en Sten-
den des R yk s , Geeftlyken of Waereld-
pa°r” o' lyken,
tot aan het houden van eene
Kriftelyke Kerkvergaderinge
Ï™!'IV . vrye en
rutii. 2,oude zyn ; dat niemand onderwylen
zyne buuren uit oorzaake van den Godsvoorwerp,
o f over andere noodzaaklyke
fchikkingen, gedaän moeft worden ; des '
de Keizer alle hangende gedingen over
zaaken van den Godsdienft, door zynen
Gerechtsbevordcraar en door anderen;
tegen den Keurvorft van Sakfen
en des zelfs Bondgenooten, tot aan de
Kerkvergaderinge zoude opfchortei\, of
tot de Stenden des Ryks, diemen tot dit
einde zoude beroepen, een ander middel
om de tweedragt te fmooren wiften te
bedenken. De Keurvorft en anderen
van den Hervormden Godsdienft beloofden
deezen Vreede ongefchonden
te bewaaren , en den Keizer gehoorzaamheid
te bewyzen, midsgaders den
zelven bèhoorlyken onderftand tegen
den Turk te verfchaffen. Dewyl nu
Frans Hertog van Bronswyk en Ludienft
zoude beaorlogen, belegeren of
berooven ; maar in tegendeel datze alien
onder elkanderen eene waare en op- | nenburg , nevens de zes andere Vor-
regte vriendfchap houden , en in Kris-1 ften en vierentwintig Steden, die voor
telyke eenigheid leeven zouden. De het Euang;elifche Geloof ftreeden, zy«
Keizer beloofde van zynen kant te bezorgen
, dat de Kerkvergadering binnen
zes maanden beroepen , en binnen een
' 73*
nen yver in deeze vergaderinge by uitneemendheid
betoonden dit verdrag met
hen getekend hadt, vindtmen, ter gejaar
geopend zoude worden; byaldien j heugenisfe van het zelve, by deeze ge-
dit niet mogt gelukken, dan zoumen ilegenheid zyn afbeeldfel nevens zyn
alle Stenden v a n ’t Keizerryk vergade- tuftig voorneemen , op den neven-
ren, om te beraamen wat ’er over dit ftaanden gedenkpenning uitgedrukt,
Dees was Zoon van Hendrik, den Jongeren Hertog van Bronswyk en Lunenburg, efivan
Margarita, Dochter van Ernil Keurvorft van Sakfen , "Broeder van de Egtgenoote des Hertogen
van Gelder, en van Ernft; die voor twee jaaren met hem de Augsburgfche Belydenis
ondertekend hadt ; en dewyl zyn Vader ( z ) in dit jaar geftorven was, vindtmen deezeii
Kdfdtyii rondom zyn borftbeeld op de voorzyde gefteld ;
II. deel
P"S 3'S- F R A N C i s c u s D V X E R o n s v i c e n s i s E T L V N E B u r g e n s i s .
M D X X X II.
FRANS HERTOG VAN BRONSJVTK EN VAN LUNENBURG.
MDXXXI I .
Het wapen van zyn Huis ftaat op de aidere zyde, voerende, i n ’t eerfte deel van ’tge-
vierendeelde fchild, een rood Veld met twee goude Luipaarden met blaäuwe tongen eu
klaauwen voor Bronswyk ; in het tweede cen goud Veld bezaaid met roode Harten, die
hier onzigtbaar zyn, met eenen blaauv/en Leeuw, hebbende eene roode tong en de klaauwen
voor
i f 32. voor Lunenburg; in het derde een blaauw Veld met eenen witten Leeiiw, hebbende eene
a- ’ kroon en tong van rood, voor ’t Graaffchap Eberftein ; in 't vierde een rood Veld met ■
eenen gouden Leeuw , getongd en geldaauwd van blaeuw , voor't Graaffchap Homberg •
(i) Brief alies omzoomd door deeze woorden van den Grooten Leeraar f t ) der Heidcnen ■ ’
van I’ .H!' ^ ' >
Jusaai) da
Romeinen
Cip.
XIV, vets.
%
D OM IN I S V M V S , S IV E V IV IM V S S IV E M O R IM V R .
W r Z T N DE S HEERE-N, T Z T WT L E E V E N T z r
WT STERVEN.
Onlangs hiernaa bekrachtigde de Keizer
den Vreede door zynen bevelbrief,
en deedt de gedingen over de verfchillen
ftraks uitftellen , beloovende, mids-
men over de plaats, tyd en andere om-
ftandigheden tot het beleggen der Kerklyke
vergaderinge nog niet eens was, al
zyne vlyt te befteeden om den P.ius tot
het beroepen te beweegen , niet twyfe-
lende of zyne Heiligheid zou den nood
der Kriftenheid te hulpe koomen, en byaldien
hy dit oogmerk niet bereikte, dan
zoude hy, om een hulpmiddel te vinden,
eenen anderen Ryksdag beleggen. Op
deezen voet ftondt de eerfte vryheid van
den Godsdienft, welke die van de Augsburgfche
Belydenisfe door een openbaar
bevel verkreegen , en die naar de drift
der gemoederen o f gepreezen o f gelaakt
wierdt. T e Rome,meldt zeker beroemd
WHifi.a« Schryver, ( x ) liep de fpraak, de Keizer
BeTieiiie badt de hand in eens anders goederen
iLfeVr gcflBBgen, tm men voegde ’er by, dat al-
Am Jc hle Vorften zeer naauw verplicht waren
pjgßT ter uitrooijinge van die, welken de Paus
veroordeeld hadt, tot zooverre , datze
himne Staaten en hun leeven hiertoe
moeften befteeden, inzonderheid de Keizer,
die door plechtige eeden verbonden
W'as; ja Karel, door een gedrag zonder
voorbeeld deezen band verbrooken hebbende
, moeft vreezen, dat God hem wel
haaft zoude ftraffen.
Anderen, befeffende het gevaar met
’t welke de Kriftenheid door den Turk
gedreigd wierdt, zeiden, dat de Keizer
de Ongeloovigen niet wederftaan konde,
’t en zy hy aivorens van de Hervormden
verzekerd was, welken van de Roomfche
Kerke niet verfchilden, dan in eenige
plechtigheden, die niet veel om't lyf
hadden; en of wel de ftellingen van Ro- 11. D ed .
is deKet-
173X
me meebragten, dat het I
ters dan de Ongeloovigen te •.................,
zulks kwam wel met het voordeel van
den Paus, maar zeer weinig met dat der
Kriilenheid overeen. Ook vondtmen ’e r,
die ftaande hidden, dat de Vorftendom-
men niet door de wetten alleen moe-
flen beftierd worden , noch door de
regels der Priefteren, een volk het meefte
van al de Waereld op zyn voordeel
loerende, dat nergens meer op uit is,dan
op g ro o th ß en gemak , maar naar ver-
eifch van’t Gemeenebeft: om het zelve
te befchutten moeftmen fomtyds zekere
ongemakken dulden ; Wandt fchoon de
Kriften Vorften verbonden waren om al
hunne Onderdaanen in het waare Geloof
te behouden, en de geboden van God te
doen waarneemen, echter warenze niet
verplicht de omkeering hunner Staaten
om beuzelingcn in de waagfchaal te ftellen.
Hierenboven is ’er geen grooter
verplichting om de kettery dan om de
hoerery te ftraffen, by aldien men deeze
gedoogt uit vreeze van , met die uit te
dryven, de gemeene ruft te verftooren ,
dan is ’er geene verhindering om menfchen
te verdraagen, die niet in alle deelen
met ons gevoelen overeenftemmen.
De Keizer dan, elf jaaren op alle wyzen
te vergeefs gezogt hebbende he: verfchil
te beflegten, verdiende niet gelafterd te
worden, om , terwylmen op de Kerkvergadering
wagtte, den Vreede aan
Duitsland gegeeven te hebben, dat reeds
tot zyn verderf overhelde ; omdat hem
het heil zyner Heerfchappye boven anderen,
die het uic zugt toe eige voordeel
zouden bederven, bekend was; wandt
het fcheen niet min gevaarlyk Duitsland
naar’t behaagen der Romeinen, (3) dan
Rome naar ’c welgevallen der Duitfen te 9™“ '”
de Trente .
Z z z z be.
-I..:,. .;i„.
bitei