ü ‘i i"4i
i'iii
{ i'l m
i ; i f r i m
17J. H I S T O R I D E R
17 17 In den boord leeftmen deeze guide les van onzen ( i ) Zaligmaaker aan zyne Leerlingen 1517
en Naavolgeren;
(0 Euang,
van Lucas
Cap. XXI.
vers. 19.
,IN P A T I E N T IA V E S T R A P O S S ID E B I T I S A N IM A S
V E S T R A S ;
e r L I E D E N Z U L T UWE Z I E L E N IN UWE LTDZA AM-
HE ID B E Z I T T E N
f l ) Hitt.
der Reform,
door L.
Seckendorf
1. ded.
fol. 384.
en 387.
f3)HifI. dn
Concile
de Trente
de Frà
Paolo par
Am. de la
Housfaje
pâg. 42.
f4)Hîft.dtt
Concile
dc Trente
de Frà
Paolo par
Am. delà
Housfaje
P»S-43-
Met zooveel vlyt als deezen den loop
van Luthers Leere voortzetteden , mec
geen minderen yver poogden anderen
dien te ftuiten, ten kofte van het leeven
eeniger Leeraaren , onder welken
in dit jaar Georg (j) Winkler, Prediker
te Hal vermoord , Leonard Keizers,
die te Pasfau het EuangeU verkondigd
e , op bevel van Willem Hertog van
Beijere , verbrand, en Jan Heuglin te
Mersburg, door orde van den Bisfchop
van Conftans, door het vuur gedood
wierden. Dit echter verhinderde den
voortgang niet der Hervorminge, die
zich alom verfpteidde, en in Zwitferland
diepe worteis fchoot ; zulks te Bern,
naa ’t eindigen der vergaderinge Van
in- en uitheemfche Leeraaren tot ilis-
fing der gefchillen beleid, de ftellingen
van Zwinglius ftand hielden, dit wierdt
te Bazel ( 3 ) gevolgd, de beeiden verbrand,
de Regeerders af en anderen
aangefteld , die van Geneve , Conftans
en andere Steden floegen den zelven
weg in, ja het Geloof van Luther Vondt
zelf doorgang tot in Italie j wandc het
ongeval van den Paus en van ’t Geeftlyke
H o f wierdt van eenigen voor een
nitwerkfel van de Godlyke gramfchap
tegen de Kerklyke Heerfchappy gehouden
, tot zooverre, datmen in byzondere
huizen, inzonderheid te (4) Faenza,
tegen de Roomfche Kerk predikte, en
hierdoor het getal der Hervormden dagelyks
vermeerderde.
Geen mindere vrugten baarde Luthers
Leere in Engeiand, daar de onweetendheid
, en ongeregeldheden der
Geeftlyken openbaar wierden , en het
volk niet konde verzweigen, dat de
rykdom en ’t gezag van Europa in de
handen veryallen waren van lieden, die
zich alleen bevlytigden om luy en wet-
luftig te leeven, en dewylze de kennis
enGodvrugt der eerfte (7 J Geloo-isl Hij.
vigen in domme onweetendheid der fX m
Geeftlyken verkeerd zagen, wier Leer-
punten de naarvorfing der fchrandere neti.ded
vernuften, eU de tegenftcllingen uit de
Heilige Schriften niet mogten verdraagen
, zynze alengs afkeerig geworden
van hunne Geeftlyke Leidslieden , en
ontfingen greetig eene L e e re , die ieder
de bedriegeryen , door welken zy om
den tuin geleid wierden, ontdekte, en
den eenvoudigen weg des Hemels aan-
wees. Zoodaanige oorzaaken,naar’t getuigen
der Engelfche Hiftorifchryveren,
gevoegd b y ’c gevoelen van Wiklef, dat
reeds anderhalve eeuw gebroeid hadt,
deedt de Schriften Van Luther, en hec
nieuwe Verbond, in de Engelfche taale
overgezet, met voordeel leezen; doch
de Bisfchoppen poogden de zelven met
geweld te verduifteren , en vervolgden
al die genen, welken de inftellingen
der Kerken niet ftiptelyk volgden.
Hoewel een ieder , die zyne Kinderen
het Vaderons, de Tiengeboden of
het Geloof in hunne (6 ) Moedertaal (c,i Hi«,
leerde, zag, dat hy de zelven den weg5!"„fe,„
naar ’t fchavot baande, echter wies de door Butyver
tegen gevangenis, Itaal en v lam net i. ded
o p , en floeg deeze Leere in Schot-
land over , alwaar in vroegeren tyd
reeds eenige Geloofsgenooten van W iklef
ten vuure veroordeeld waren, en
thans weder nieuwe bitterheden opbor-
relden; omdat Patrik Hamilton Abt
van Ferne, een man van uitmuntende
gaven, die zoo zyner Moeder als ’s leaders
zyde den Koning in den bloede
beftondt, en in Duitsland de ftellingen
van Luther en Melanchton ingezoogen
hadt.
1717
|.) Hi«,
iet Reform.
vail
tW'l;
door Blit;
I.deel.
jiag. 504.
hadt , thans het kwaade leeven dcr
Geeftlyken openlyk hekelde, de dwaalingen
dier tyden vrymoedig ( i ) ontdekte
, en hierdoor eenen drang van
Leerlingen verkreeg. Des *de Geeftlyken,
raazende over zyn beftaan, hem
onder fchyn van vriendfchap iiaar de
Stad S'. Andries loktcn, gevangen zetteden
, korten tyd ondervroegen, zyn
vonnis opmaakten, en als een hardnek-
kigen ketter den Waereldlyken Rechter
overleverden. Maar vreezende of
de Koning , die in Beedevaart en van
de hand w a s , deezen zynen Bloedver-
want mogt opeifchen e n ’t leeven fchenk
en , beflootenze de uitvoering te vet- 171?
haaften, bragten hem ftraks naar de •
paal, daarze hout rondom flapelden,
en deezen vroomen Man door een langzaam
vuur om ’t leeven ( 1 ) bragten. W
Zyn ftandvaftigheid in ’t lyden en Kris- form, van
telyke dood verwckten eene ontroe-
ring onder de aanfchouwers, en een a'”*
geloof, dat hy waarlyk Martelaar g e - ‘”®’ °’'
ftorven was. Dewyl nu deeze wreedheid
hec zaad geweeft is , uic hec welke
de Kerkhervorming in Schotland voort-
fproot, zal ik het afbeeldfel van deezen
man, zoo als hy in onze dagen op eenen
penning gebragt is, hier laaten volgen.
Zyn borilbeeld llaat ionder Omfchrift, alleen met den naam des Pennihgmaakers Jan Das»
fier, op het eerile, en deeze woorden op het tweede deel;
P A T R IC IU S H A M IL T O N IO S S C O T U S T H E O L Ö G U S ,
M A R T Y R I I c o r o n a N O B lL I T A T U S , A N n o 1727.
i A T R I IC HAMI L TON SCHOTS G O D G E L E E R D E , V E R ED E L D
ME T DE KROONE DER B L O E D G E TÜIG ENI S S E ,
IN T JA A R 1727.
Niet minder hevig liep liet vervolgen
om ’t Geloof in de Nederlanden ;
wandt naadat François vander Hulft, Algemeen
Geloofsonderzoeker, en zyn
medgezei Jooft Laurens, Hoofd van den
grooten Raad van Mechele, die van
Erasmus voor doodlyke vyanden der
Geleerdheid gehouden wierden, door
Paus Clemens waren afgedankt, en de
Kardinaal van der Mark, Bisfchop van
ijlHoofd L u ik , (3) in hunne plaats was aange-
“ 5;, fteld , viel de Landvoogdes Margarita
Hai.tgi. hierover klagtig aan den Keizer, ver-
klaarehde eenen anderen brief vati zyne
Heiligheid te hebben, by den welken
drie byzondere Geloofsonderzoe-
ke rs , in verfcheidene oorden, waren
I I. Deci .
gefteld, de Prooft der geregelde Kanonniken
van Ypere , over Vlaandre de
Prooft der Schoolieren van Bergen in
Henegouwe, over de zelve en daar omtrent
gelegene Landftreeken; de Deken
van L o v en , over Brabant, Holland
en and’ere Geweften ; en wierdt
in Y Roomfche Hof doorgedreeven,
dat deezen hun ampt behielden , en
zonder tegenftand handhaafden. Die
van Loven vondt , door bevel det
Landvoogdesfe, het meefte te berech-
ten, voornaamenlyk le Brusfel, daar in
dit jaar van zevenentwintig wel zeftig
perfoonen eensdeels verweezen, andersdeels
tot boetvaardigheid gebragt wier-
den.
Zz z Omil|%
■ m'i )
I IHI
% : T '
i? =r-
(' 1
Sii
if ignài S..î.fJ
;1-. ai
iC