1»
ißW I
438 H I. S T O R I D E R
TfiK hem met die waardigheid, welke door deeze letters, die op de voorzyde rondom zyn boril- 153^
— beeid geileld zyn , uitgedrultc wordt.
I O h a nn e s K A R d in a l i s L O T H O R I N G I zE.
J A N K A RD INA A L FAN LOTTERINGE.
De Voorzigtigheid, met welke de Kardinaal op zoo glibberige en gevaarlyke wegen wan-
delde, is op de keerzyde afgefchetft door eene Vrouw, met eenen fpiegei in de flinker-, en '
eenen pasfer in de regterhand, hebbende eenen Draak vpor haare voeten om het bedrog
uit te beeiden , dat zich op de paden, die naar Imogheid loopen, ontdekt, en längs welken
hy door zyne fchranderheid tot het toppunt van geluk opklom , en dierhalven leeilmen
in den rand,
S I C I T V R A D A S T R A .
ZOO GAAT MEN NAAR T GESTARNTE .
Sedert vertrok de Kardinaal naar den
(ODnniciKeizer ( i ) te Petra Sanfta, en, alzyn
Frïnci vermoogen vrugtloos befteed hebbende,
Vrankryk, om kennis van
deezen handel te geeven aan Koning
François, welke zich ondertuffchen
van zyn doen dacht te verantwoorden,
om de Icaliaanlche Vorften aan zyne
zyde te krygen, fchryvende onder anderen
den Paus, dat het Hertogdom van
Savoije hem , uit hoofde zyner Moeder
en door de overwinningen zyner Voorzaaten
, onwederfpreekelyk behoorde ;
maar alles was vrugtloos, omdat de Italiaanen
hem tot geen gebuur wilden heb-
PJL|™"ben, en dat de Keizer ( z ) beweerde,
Charicsv!dat Savolje uitdrukkelyk in deVerbon-
den tusfchen hem en den Koning begreepen
was, dat de Hertog, om den
Koning van den doortogt af te wenden
, verfcheidene Gezanten naar Vrankryk
afgevaardigd hadt, aan welken geen
gehoor, dan naa eenige maanden toe-
vens°, verleend was, dat de Hertog,
als Leenman van ’t Keizerryk, geenen
doortogt door zyn Land om den Keizer
te beoorlogen en Milanen te overweldigen
, möge verleenen ; ja dat de
Koning naar geene bemiddeling omtrent
Milanen wilde luifteren , zeggende,
dat hec een erfdeel zyner Kinderen was,
en het zelve begeerde, ’t zy door den
vreede o f den oorlog , fchoon zyne
Voorzaaten nooit blykbaar recht, dan
alleen door de hulde van Keizer Maximiliaan
aan Koning Lodewyk den Twaalfden
, bezeten hadden , en dat de zelve
Lodewyk en Koning François dat door
’t recht des oorlogs weder verlooren
hadden, en de laatfte nog nader in den .
handel van Madrid en van Kamerik, met
kennisfe van al de Staaten van Vrankryk,
voor zich en zyne Kinderen hadt
afgeftaan.
Hiernaa, den agtienden (3) van Wei-
demaand, fchreef de Keizer zynen Ge-charloV;
zant in Vrankryk, den Heere van L ikerke,
verftaan te hebben, dat Koning
François, mids de kryg reeds begonnen
was, aan Likerke vryheid van te
vertrekken gegeeven , en zynen Afge-
zant by den Keizer terugge ontbooden
hadt; doch wyl ’t geheel noodig voor
eens ieders Onderdaanen ’t zy Kooplieden
o f anderen, zoude z y n , dat ’er
zekeren tyd tot hun vertrek bepaald
wierdt, gaf hy zulks den Koning in
bedenken, opdat eene maand, o f den
tyd van veertig dagen, tot dat einde
verkoozen mogt worden. Wyders verzogt
de Keizer vryheid voor het door-
trekken derPoften, om de Keizerinne,
de Landvoogdesfe der Nederlanden,
en den Marfchalk van Borgonje kennis
van den toeftand der zaaken te
geeven.
Het eindigen van deezen pennenftryd
t|i was ’t begin van dien der wapenen, des
Antoni van Leiva op ’s Keizers bevel
met zyn Leger voorrging, een gerügt
verfpreidende, dat de Keizer met nog
grooter Krygsmagt volgde, en niet al-
(0 Meie-leen de Franfen uit Savoije ( i) jaagen,
rav rillt. „ . • /.
dc France maar, volgens eenige voorlpellingen en
gezigten , ganfch Vrankrylt overftroo-
men, en in w*einige maanden aldaar
op den Troon ftappen zoude. Deeze
voorzegging baarde zooveele ontroering
in Vrankryk, dat verfcheidene menfchen,
zelf in ’c hart des Ryks, ja honderde
mylen van den K ry g, hunne
fchatten met zooveel haaft verborgen
en begroeven, o f de vyand reeds voor
de poorten geweeft was. Des eenigen
van ’s Konings Legerhoofden zoo bevreesd
wierden, inzonderheid de Mark-
> graaf van Saluces, die tot Landvoogd
van Piemont gefteld was, dat hy zich
aan de zyde des Keizers voegde, en
vryen doorgang verleende aan ’t L e ger
van Antoni van Leiva, welke door
Jacob Fosfaro met tienduizend mannen
Turyn deedt aantasten, en floeg zich
mec zyne benden neder voor Fosfano,
dat hy tot de overgaave dwong; insgelyks
hadt hy Coni reeds ingekreegen
, als de Keizer met zyn Leger aankwam
, verzeld van de Hertogen van
Savoije, Beijere en A lb a , den Markgraaf
van Guaft, van Ferdinand Gonzaga
en eene ontelbaare meenigte van
Edellieden , geleidende zelve , tegen
het goedvinden van twee zyner voor-
g)PJovii naamfte Legerhoofden, ( i) het ganfche
X X X V . ' H e ir , dat uit twintigduizend Duitfen,
meer dan agtduizend Spanjaarden ,
twaalfduizend Italiaanen , en omtrent
vyfduizend Ruiteren beftondt; ook hadt
Maximiliaan, Heer van Ysfelftein, eenen
grooten hoop Ruiters uit Nederland cn
Borgonje derwaart gebragt: met deeze
manfchap trok de Keizer, door verfcheidene
paden , omtrent het midden van
Hooimaand, in Provence , e n , naa
’c veroveren van Antibes, Girasfan en
met eene hevige fchermutfeling ook
van* Bnignola, heeft hy al zyne magt
te A ix nedergeflaagen, om van daar
Marfeiije te Land te beflooken, tcrwyl ^5:3$
Andries Doria met zyne Vloote de-'
Stad ter Zee zoude benauwen.
Zoodra Koning François van deeze
onderneeminge onderrigc was , beval
hy Annas van Montmorenci zich met
zyn Leger omtrent Avignon, tusfchen
de Rone en Durance, te houden, geenen
veldflag te waagen, en al het Land
en de Steden voor den vyand te verwoeften.
De Koning, Marfeiije door
uitgekipte benden verfterkt hebbende,
floeg zich met een ander L e g e r , om
het voorgaande in den nood te verfterken,
te Valence neder, daar hem
geboodfchapt wierdt, dat zyn oudfte
Zoon François, de Dolfyn, (3) te Li- (3)Daniy
ons door vergif om ’t leeven gebragt
was, en dar men vermoedde, o f de T om .v .
Markgraaf van Guaft en Antoni van
Leiva dic werk beftooken hadden ,
door eenen Italiaanfchen Graaf Monle-
cuculi , welke dierhalven rnet eene
zwaare ftraffe gedood wierdt. Anderen
fchreeven (4J de uitvoering van
dic fnoode ftuk toe aan den Hertog chark’sv.
van Orleans, op aandryving van des 55'’vcra
zelfs Gemaalinne Katarina van Medicis,
die, ftaatzugtig in den aard, zich hierdoor
den weg baande tot de Kroon,
welke haar eindelyk te beurt viel, ’s Konings
tweede ZoonHendrik,Hertog van
Orleans, door den dood zyns Broeders,
Dolfyn en Hertog van Bretanje ge-
geworden , hoorende , dat de Keizer
het Franfche L e p r ( 5 ) wilde aantas- M
ten, verkreeg, ziedende van E d e l m o e - s
dig vuur om zyne dapperheid te too-
nen, door ernftig fmeeken vryheid van
zynen Vader, naa eene deftige vermaaning
, om zich by den Maarfchalk van
Montmorenci te voegen, en verfterkte
dus door den bloem des Adels, die hem
volgde, het Leger te Avignon.
De Keizer, eenige tyd te Aix verbleeven
zynde , en Arles door den
Markgraaf van Guaft, en Marfeiije door
den Hertog van Alba aangetaft hebbende,
ziende dat de Ingezetenen, gelyk
men hoopte, niet opftonden, en
dat zyn Leger , eensdeels door gebrek
van voorraad en ’t onmaatige gebruik
Ss SS s 2 van