■J,
/F* I II 'Ul »»Ilil.
JUI
.71 t
IJ27 Omtrent deeien tyd was ook in Hol-
• land Wendelmoet Klaas Dochter , Weduw
van Monnikendam , om zaaken
M™i- van den Godsdienft [ i ) gevangen, naar
form. ’s Graavenhaage gevoerd, en aldaar om
’t verwerpen van de inftellingen der
I . ded Roomfche Kerke geworgd en verbrand.
creo'i?'’’ Ook wierden aldaar drie Doopsgezin-
den van Krommeniersdyk in Waterland
te recht gefteld, en met een klein vuur
meet dood gebraaden dan verbrand.
Eene Gezindheid , die zich voor weinige
jaaren eerft in Zwitferland geo-
penbaard hade, van welke eenige Geloofsgenooten
op het aandryven van
Zwinglius,vervolgd en verdronken wierden;
waarlyk eene bitterheid, die vreemd
voorkwam, van menfchen, d ie ’t gevaar
naauwlyks ontkoomen waren, en welken
den rook hunner brandende Geloofsgenooten
nog dagelyks zagen op-
gaan. Doch het bleek hieruit, dat veele
Geeftlyken anderen niet altyd handelen
zoo alsze zelven gedaan willen
z y n ; de meeften beftraffen ’t Ketter-
dooden, als ’t hen te na gaat; verdraagen
’t , daarze’t lyden moeten; en pleegen
’t , daarze de magt hebben; doch
zulken, die de verdoolden in ’t graf
ftooten, de befmetten verdrinken, de
blinden verbranden willen, in fteede
van te regt te leiden, wasfchen en toe-
lichten, zyn van geen goeden Geeft
hn'dfch?'' de gedachten (2) van
Hi«, fol. den Prins der Nederlandfche Hiftori-
fchryveren, den Heer Hoofd.
Zoodaanige gevallen verwekten veel
wantrouwen aan den Nederlanderen, die
hierenboven nog door geduurige oorlogen
gedreigd wierden; wandt de Franfen
maakten eenen aanflag op Doornik
, meenende die Stad . door hulpe
E i c H ™ vyftien o f zeftien Poorteren, (3) te
Chrom ovetwcldigen; maar het verraad ont-
vhanJre d^kt, en de aanleiders met den dood
I t .dec] geftraft zynde, wierdt ’e r, om deeze
gevaaren in ’t vervolg voor te koomen
, bevoolen , dat voortaan op alle
gaftmaalen o f byeenkoomften der Bürgeren
eenigen van ’s Keizers Krygsknegten
tegenwoordig zouden wezen. Doch
deeze bekommering wierdt aan dien
fol, 36.
verfo.
kant weggenoomen door een kort be- 1727
ftand, (4 ) tusfchen den Keizer en Ko-Üjfe^'
ning van Vrankryk wegens de Neder-
landen geilooten, dat duuren zoude
tot aan Vrouwe Lichtmis, zynde den de"v«j
tweeden van Sprokkelmaand, des vol-
genden jaars. Ook verminderde de
zorg voor de Engelfen, wyl Koning
Hendrik zynen Heraut naar Mechele
( 7 ) aan de Landvoogdesfe gezonden (sl.Wm.
u J - m J rr , »gngcG,. hadt, en by deeze Vorftin zooveel ver-fdikd.,«,
rigtte, dat eerft door brieven en em-?i'd?v
delyk door den Abt van S'. Bernard ,
haaren Gemagtigden, gehandeld en zeker
verdrag gemaaki? wierdt, door het
welke niet alleen de fchepen, die men
in Engeiand en in de Nederlanden aan-
gehouden hadt, maar ook de gevangenen
ter wederzyde ontflaagen wierden.
Onder ’t beleggen van deeze zaaken
hadden de Vriezen in Sprokkelmaand
eenen Landdag te Leeuwaarde gehouden
, aldaar verfcheidene klagten opgefteld
en de zelven door hunne Gelas-
tigden aan de Landvoogdesfe Margarita
gezonden, welke eindelyk in Hooimaand
(6 ) eenige punten inwilligde, (6)schora
andere verwierp, o f om ’t gewigt voor™“ ™,;
den Keizer overliet; de voornaamfte
betroffen de Geeftlykheid , onder deeze
klaagden de Monniken, datmen hen
de oude vryheid van Kerkvoogden te
verkiezen, en fommigen van hen hec
recht van weldaaden en Leenen te vergeeven
ontnoomen hadt,en,’t gene nooit
gedaan was, voor den Keizer inhieldt:
voegende hierby, dat, even als de Waereldlyke
ampten tegen ’s Lands rechten,
dus ook de Geeftlyke mishandeld wierden
, alzoo een perfoon twee o f drie
waardigheden bekleedde, fchoon de zelve
niet ter behoorelyker plaatfe woon-
de, noch tot de bedieningen bekwaam
was. De Landvoogdes betoonde hen
hierop, dat de Keizer, met kennisfe
en toeftemminge van den Paus, d e .
magt hadt en gebruikte van in alle zyne
Nederlanden Kerkvoogden aan te
ftellen, omdat niemand gevorderd zoude
worden, die den Landsheer niet
aangenaam o f gehoorzaam was,- dierhal-
*527 ven behoorden de Vriezen niet te wei-
— geren, dat in andere Geweften zonder
hinder geleeden wierdt. Over andere
punten hadtze den Stadhouder Schenk
reeds orde gegeeven, en veranderde,
op begeerte der Vriezen, hunnen Hoo-
genraad Uit den naam des Keizers, zendende
Gregorius Barcholomei van Aken
tot Voorzitter, Maarten van Naarden *
Everard Nicolai en Karel van Nitzen i
(OProci.’s Lands ( i j ) Gedingverzorger, tot i
mede Raaden, welken dagelyks vyf
uuren voor twaalf ftuivers zouden te
recht zitten.
Hierentusfchen was te Utrecht geen
geringe beroerte ontftaan, omdat de
Gemeente, door zwaare fchatting gedrukt,
in ’t voorgaande jaar gewapenderhand
rekening van de Overigheden
geeifcht hadt, en begeerde, dat de Kloofters
voortaan geene burgerlyke nerin-
gen zoude doen; als hierop beloofd
wierdt, dat de Geeftlykheid en Ridderfchap
, zoowel als de Burgers, hun deel
zouden opbrengen , en de Bisfchop
Hendrik van Beijere, om de Gemeente
te vriend te houden, haat verfcheidene
voorrechten verleend,en de Geeftlyken
ook tot het draagen der laften
W Cont- verweezen hadt, hebben deezen (2) niet
alleen geweigerd de fchatting te gee-
V» Holl. v en , maar zelf in dit jaar bewerkc,
foi.;gj. Kerkvoogd de reeds verleende
voorrechten vernietigde, en dus een
geweldigen haat op den hals k re e g ,
zulks hy wars van den geduurigen twift
en tweedragt zich naar W yk te Duurftede
begaf, en de Ingezetenen te U-
trecht, door zyne afweezenheid, zooveel
gelegenheid tot het verfterken van hunnen
aanhang en het heulen met den
Hertog van Gelder verfchafte , dat dit
kwaad eindelyk ongeneeslyk wierdt ;
wandt Karel van Egmond Hertog van
Gelder, zoekende niet alleen de heerfchappy
van ’t Opper- maar ook van
’t Nederftift, dus het ganfche Bisdom
onder zyn gebied te brengen, blies dierhalven
de Staaten in ’t o o r , dat de
Kerkvoogd reeds buiten hunne kennisfe
met Floris van Egmond Graaf van
Buren handelde, om het Stift onder ly x f
den Keizer te brengen. Hoewel deeze" '
vriendlykheid uit loutere zugt van voordeel
fproot, echter won hy hierdoor
’c hart van veele Stedelingen, voornaamenlyk
toen de Bisfchop, meenende in
de Stad te koomen, buiten geflooten
wierdt, vergramd naar Wyk te Duurftede
week, en aldaar het gefchut vaardig
maakte om Utrecht met hulpe dec
Holianderen te dwingen. Door deeze
beweeging zyn de Regeerders , niet-
min dan voor de ballingen van buiten
en der zeiver vrienden van binnen, die
het hoofd trotfer opftaaken, magtig bedugt
geworden ; desze, het ftuk overwoogen
hebbende, den Domheer van
Wees nevens Adriaan van Renes aan
den Hertog van Gelder (3 ) zonden ,
den zelven om byftand verzoekende , r “ ™!-"
en dus met luttel moeite eenige Gel-
derfen, die eerlang vermeerderd en siiditen-
, , , , , r . c horllGdd. onder het bevel van den Graat vanedchk«,
Meurs gefteld wierden,binnen kreegen,
tegen den zin van eenige Burgetmee-
fters, inzonderheid van Gysbert van
Zuilen, welke het verfchil by den Bisfchop
poogde te bemiddelen, en dierhalven
buiten geflooten zynde, naar
Ysfelftein trok,
Wanneer deeze oneenigheid dagelyks
grooter w ie rd t, en dat de Bisfchop
den Hertog van Gelder geklaagd
hadt over het fchenden van ’t verdrag,
door den Kerkvoogd van Trier gefmeed,
in het welke zy over en weder beloof-
den zich met elkanders Onderdaanen
niet te bemoeijen, en, hierop bars antwoord
bekoomen hadt, deedt hy de
Vaart bezetten , aldaar eene fterkte
opwerpen om de Stad te benaauwen,
en het omleggende Land plat te loopen
, brengende eenen oorlog aan’t hollen,
in welken alle onderhoorigen des
Bisdoms dus ook de Overysfelfen hun
deel kreegen ; wandt naa dat die van
Deventer veel buits uit de Veluwe ge- ,
haald, en die van Kampen zich ook in
’t fpel gemengd hadden, wierdt Has-
feltdoor een fchip vol Gelderfen, over-
dekt met planken, by verrasfing inge-
Z z z 2 nooil:
-;t= .
I i4l , ,