: ■ ! li.
I '(11; I
( . |„,.p
f ' l l f
1 5-34 uitdeelen van aalmoesfen , voor eene der hoofddeugden geacht wordt, zietmen op de keer-
■ zyde twee handen , welken , raids de mededeelzaamheid hemelfch i s , uit de wolken geld "
ftrooijen , en nevens de zelven deeze vermaaning van den grooten Leeraar der Heidenen
(i)j.Bricf ( I ) in den rand ;
van Paulus
aanTirao-
theus Cap.
lV.vers.7.
P I E T A T E M E X E R C É .
O E F F E N G O D V R U G T I G H E I D .
(!) Op-
roer der
Weder-
doopcren
door L.
■ Hortcn-
lius fol. I,
De zonderlinge geneegenheid van deezen
Kerkvoogd tot het befchermen van
den Roomfchen Godsdienft baarde hem
en anderen geen geringe zorgen, door
den loop eener Gezindheid, welke zoo
vreemde gevolgen hadt als men ooit
hooren o f zien mogt, en my verbindt
om hier aaneengefchakeld te veihaa-
len. Onder andere boeken, door Luther
gemeen gemaakt, n'as ’er een van
de Kriftelyke Vryheid,da t, zoo eenigen
( X ) meenen, den gemeenen man , van
’s Schryvers oogmerk onkundig, en
naar ongebondenheid haakende , tot
deeze buitenfpoorigheden zoude gebragt
hebben ; wandt federt datmen Thomas
Munszer, die den Duitfche Boeren tot
een verderflyk Leidsman ftrekie , met
zyne wederfpannige benden verllaagen
had t, was de Gezindheid der zoogenaamde
Herdooperen aldaar wel verminderd
, maar niet vernietigd ; wandc
de Vlugtelingen planteden die elders
voort , tot zooverre , dat Melchior
Hofman eerlang te Straatsburg zooveel
aanhang maakte, dat hy voor den tweeden
Elias gehouden wierdt ; doch dees
door de Magiftraat gevangen, en al zyne
bekende Geloofsgenooten verdreeven
zynde , begaven zich fommigen
r.aar Weftfaale , anderen naar Vriesland
, en eenigen naar Holland , daarze
, even ofze door Gods Geeft vervuld
H'aren , met gezigten , droomen
en voorfpellingen hunne Leere verkondigden,
dryvende , datmen herdoopen ,
de godloozen met geweld verjaagen,
en alle goederen gemeen maaken
moeft, om dus een vreedzaam Ryk van
Geloovigen op aarden te bezitten, waar-
doorze zooveel volks aan hunne lyn
; krecgen , dat het fcheen tot verderf
van Landen en Lieden te zullen uitloopen
, zoo de Overigheid hierin niet ge-
tt'aakt, en Jan Trypmaaker eenen Leer-
ling van Melchior Hofman , die te Amfterdam
verfcheidene menfchen doopte
en tot zyne Leer verlokte, gevangen
naar ’s Graavenhaage gevoerd , en met
nog zes o f zeven (3 ) van zyne Gezind- (j)Bnnat
: hrid gedood hadt.
I Kort hiernaa wnerp zich een Bakker '■ ,
van Haarlem, Jan Matyszoon, op, wml-'” ®'"''
ke zyne oude Vrouw liet zitten , en
; met een jong Meisje, dat fchoon was,
I doorging; zich voor Enoch den tweeden
Getuigen uitgeevende hieldt hy zyn
verblyf in ’t heimelyk te Amfterdam ,
daar hy fommigen dermaate wift te beleezen
, datze zich twee aan tw e e , als
Apoftelen en Gezanten van Kriftus her-
en derwaart lieten afvaardigen. Bartholomeus
Boekbinder en Dirk Kuiper
reisden naar Vriesland , en doopten Ob-
be Philips, Hans Scheerder, en anderen
te Leeuwaarde, hen te gelyk hec
Leeraarsampt oplegget;de. Gerrit Boekbinder
en Jan Beukelszoon, een Kleer-
maaker van Leyde, trokken naar Munfter
, daarze i n ’t voorgaande jaar aan-
kw'amen , en , mids Bernard Rotman
de meefte magt van ’t Pausdom door
’t invoeren der Hervorminge verbrooken
hadt, vriendlyk, doch onder den
duim gehuisveft wierden. Naa eenige
tegenftribbelingen zich met Rotman vereenigd
'
.1 : ’5 hebbende zynze tegen het gei'fcoX
^'■ghhaat, die hen uitk
J J il gedreeven hadt, weder binnen gckoo-
hreegen in eenen opioop van
f e n ’t gefchreeuw , doet boe-
' ® te en laat n wederdoopen , doet gy V
niet z a l ti Gods toorn overvallen, zoo
grooten aanhang , datze, als de Wethouders
hen wilden verdryven, eenige
■ duizenden fterk tot de w'apens liepen, en
zich van de markt en het deel der Stad,
datmen Overwater noemc , meefter
maakten : ftaande dus drie dagen tegen
elkanderen in ’t geweer , wierdt ein-
i d i r ° v ° - " v e r d r a g (x ) getroffen; men
acrJoopt- zou de wapens afleggen , vryheid van
LMo"'” Godsdienft hebben , niemand om ’t Ge-
iinfms fol. loof vei'volgcn, en dc Overigheid in bur-
"*■ gerlyke zaaken gehoorzaam zyn. Maar
de Wederdoopers , bedugt o f men
hen by den nacht en ontwapend mogt
overvallen , ontbooden hunne Geloofsgenooten
uit de naafte Steden, om ,
zooze voorgaven , te Mnnfter door
Gods Gezant den weg ter Zaligheid te
leeren, men zoude alles, jaa W y f en
Kinderen verlaaten en zulks te Munfter
ticnvoudig H'edervinden. Door dit
lokaas wierdt de toeloop, inzonderheid
van lieden die niets te verliezen hadden
, zoo groot, datze zich eerlang
fterker dan de andere Ingezetenen bevonden
, en weder eenen opioop maakten
, fchreeuwende, maakt u van hier ,
gy Godloozen , 't en zy gy alien wilt
tiitgerooid worden; wandt alien, die zich
weigeren te laaten doopeii, zalmen dood-
ßaan. Op dit gekryt weeken de Geeftlyken
en veele Burgers uit de Stad, en
de Wederdoopers maakten zich , aan-
gedreevcn door Jan Matyszoon van
Haarlem en Jan Beukelszoon van Leyde
, en geholpen door Bernard Knip-
perdollink , Bernard Rotman , Jacob
T Op- van Kampen en Jan van (3 ) Geelen ,
Wert? omtrent Vaftcnavond deezes jaars, mee-
t 7, T Munfter. Hierop alle Kerken
«'“ m ' geplonderd , alle goevttlo.
8; '
II. Did.
j deren t zy heilig o f onheilig gemeen 1734
I gemaakt, alle boeken, behalven d e n J S ü T
Bybel, verbrand zynde, wierden de®“” -
wetten door Jan Beukelszoon, die fom-Siam Re-
wylen , als in den geeft vervoerd, naakt
hep, ingefteld, en twaalf Rechters ,»)■•
om dit nieuwe Israel te regeeren , benoemd
,' ook vondt hy goed , datmen
meet dan eene Vrouw mogt hebben,
en nam ’er by voorraad drie voor
zich.
Onder het regelen dier inftellingen
wierdt de Stad door dcn Bisfchop Frans,
gebooren Graaf vanWaldek, belegerd,
en Jan Matyszoon in eenen uitval gedood.
Als ondertusfchen eenige Stedelingen
befpeurden, datze bedroogen
waren, en tegen Jan Beukelszoon faamen
fpanden , wierdenze ontdekt, en
tot omtrent vyftig toe door Knipper-
dollink wreedelyk omgebragt. Sedert
geenen weèrfland ziende fchondenze
alle Maagden, Geeftlyke of Waereld-'
lyk e , die veertien jaaren bereikten, en
maakten Jan Beukelszoon tot Koning
van Sion, en Keizer (4 ) van de gan-(a) Be.
fche aarde. Dees ten Troon geftee-“ ’? ? .
gen zeide Gods bevel te zyn , datmen
agtentwintig Predikers zoude uitzenden, pig.?“ ,
om hunne Leere tot aan de vier ein-
den der Waereld te verkondigen ; als
hy de zelven genoemd , en werwaart
ieder zoude trekken geweezen hadt,
heeftmen deeze Geloofsverkondigers by
den nacht uit de Stad gelaaten, en
ieder (7 ) van hen, boven het relsgeld, fjjswj,.
eenen penning gegeeven , dienze in de ß ? " } ;
plaatfen , daarmen hunne Stellingen niet Sntu r?
wilde aanneemen, tot een getuigenis der j!dpß,g.
aanftaande elende , en ’t verachten van
zulke heilzaame Leere, moeften laaten.
’t Z y nu de drie naaftvolgende penningen
, tot dit oogmerk of tot andere
dienften, in ’t nieuw'e Ryk dierDwaal-
geeften gebruikt zyn , ’t is, myns oordeels,
zeker, datze in deeze tyden ten
dienfte der Wederdooperen gemaakt
zyn.
Kk kk k I. Ill