m
i i ? '
t ’fl í
Iritj jl
M*'
■Jfe life
N¿ :' l i
IÇ23 kooTTiíl, en, zoo fommigen fíeilen, in het jaar veerticnhonderdcweecnnegentig ( i) gebooren,
(I) VlW of eçn jaar laacer naar den inhoud van dit randfchrift ; — ^
Germ.
Thcolog.
Mek-h. A'
dimi p2g
AM B R O S IV S B L A V R E R u s , A N N O .A E T A T I S X L V B ,
4«3-
M D X X X 1.X.
AMBROS IU S B L A U R E R , IN ’T JAAR Z I N S OUDERDOMS
X L F I . , MDXXXIX.
Zyn zinnebeeld of wapenfchild, een hraaijende Haan, ftaat op het andere deel, en, om
zynen yver in het werk van den Godsdienft, deeze hierop pasfende Latjnfdie fpreuk van
aan dc^E Boeigezant Paulus ( 2 ) in den boord ;
jihcfercn
Cip, V.
E X P E R G I S C E R E Q.VI D O R M I S , E T I L L V C E S C E T T IB I
C H R IS T V S . E PtSTOLA AD E P H e s io s v .
ONTWAAK e r DI E S L A A P T , EN KRISTU S Z A L OFER
U LI CHTEN. DE B R I E F AAN DE EPHESEREN,
HE T F T FDE HOOFDDEEL .
Wyders zietmen, nevens het iieraid van ’t wapen, eene Itruipende flek met haar hnisje
op den rüg, en om aan te toonen dat ons eige wooning, hoe gering, meer genoegen ver.
fchaft dan eens anders groote Paleizen, zoo zyn deeze Gnekfche woorden in den tweeden
letterkring gefteid ;
O I K O E $ I A 0 2 0 I K 0 2 A P I 2 T 0 2.
HE T F R I END L T K E HUI S I S H E T BEST E HUIS.
II. De tweede, eene penningplaat, vertoont het zelve borftbeeld met de flek en het gemelde
Griekfcne byfchrift agter het hoofd , hebbende weder deezen letterzoom ■
A M E R O S IV S B L A V R E R V S , AN N O M D X X X V . ,
Æ T A T 1S X L I I .
AMBROS IUS B L AU R E R , IN 'T JAAR MDX XXF . , Z INS
OUDERDOMS X L I I .
. Paus Clemens, overweegende uit het
beloop deezer dingen noodig te zyn
de ontftelde zaaken van Duitsland te
bezorgen , zondt ’e r, met voorneemen
om den Duitlen let toe te geeven
mids de voordeelen van ’t Roomi'che
H o f niet verminderd wierden, den Kar-
(3 ) Campegius. Dees, belleepen
in de Staatshandelingen van Paus
Leo , kwam , omtrent Lentemaand des »r
jaars vierentwintig, op de vernieuwde
vergadering van Neurenberg , daar hy
van de Ryksftenden met tekenen van 1524
eere ontfangen wierdt, behalven van '
den Keurvorft van Sakfen, die reeds
vertrokken was, aan wien hy eenen
brief
,yz4 brief van den Paus en van zich zelven
— toezondt, den Keurvorft door den zelven
ernftig vermaanende om den vreede
van Duitsland en dien der Kerke
te herftellen, hem met een verzoeken-
iilEh.™**® C O O“ niet van de Godsvrugt van
Ecckfii«. des zelfs Voorvaderen te willen ontaar-
x°n.'pjs- den, maar de oude Kerkgebruiken in
**■ zyne Staaten te herftellen, omdat men
uit de nieuwigheden niet anders dan
opftand, oorlogen en verwoeftingen
des Ryks en der Kerke te verwagten
hadt.
Op de Ryksvergadering zeide hy
openlyk verwonderd te zyn , dat zooveele
wyze en bekwaame Vorften in
c S d ° ''I “ . het ver-
Trente de nictigen cn omkeeren van een Geloof,
’t welke zy gebooren en hunne Va-
■ ßie^par geftorven waren, en nng niet be-
1 30. greepen, dat zulke nieuwigheden tot
eenen opftand tegen de Overigheden
ftrekten. Wyders verhief hy de goede
neiging van den Paus in dit werk by
uitneemendheid, en droeg den Stenden
twee punten van zynen laft v o o r ; her
eerfte betrof den Godsdienft, tot welken
de Paus, overweegende het gevaar
dat uit de veranderinge der Kerke
te wagten ftondt, met hen een
goed geneesmiddel wenfchte te beraamen
, om, als men des zelfs raad verwierp,
hem niet te können befchuldigen in
zynen plicht verzuimd te hebben: het
andere punt raakte den oorlog tegen
den T u r k , fchoon hem bewuft was,
gmiiPindat al het geld (3 ) onder dit voor-
Ec.-kSii. wendfel geheven niet tot het zelve ge-
xuTpa^ ^^35, men mogt hierom echter
ip- “ den Staat in zoo dringenden nood niet
verlaaten, daar Hungarie, byaldien men
het zelve geenen onderftand verfchafte ,
in ’t geweld der Ongeloovigen dreigde
te vervallen. De Vorften, den Paus
voor des zelfs goede wil bedankt hebbende
, verzogten op hunne ftellingen,
in ’t voorgaande jaar naar Rome gezonden
, eenige onderregting om tot
een beftuit te koomen; hierby voegende
, datze door den voorfpoed der
Turkfche wapenen grootlyks ontruft
waren, en dat dees oorlog niet alleen
I I . IDeH.
het Keizerryk maar alle Kriften Vor- 1,24
ften betrof. Naa langduurige onder- ■
handelingen , cn dit de Gezant fterk
op de uitvoering van ’t Wormfche gebod
gedrongen hadt, was het ganfche
gevolg van deezen Ryksdag, dat de
Paus, om de ontfteltenisfen van Luther
te regelen , eene vrye Kerkvergadering
met toeftemminge van den (4 ) Keizer WHia.ja
beroepen zoude, dat ’er ondertusfchen t “ !,“ *
een Ryksdag tegens Slagtmaand te
Spiers beleid , en aldaar het noodige, * la
ZOO tot den Godsdienft als tot den oor- X f C
log, beraamd zoude worden. Campegius,
op zich neemende den Paus over
’t beroepen eener Kerkvergaderinge verflag
te doen, keurde de andere voor-
ttellen a f , omdat de Waereldlyken,
zyns bedunkens, niet tot zaaken van
den Godsdienft gevoegd waren ; ook
onderfteunde hy den Bisfchop van
Straatsburg tegen de aldaar getrouwde
Prietters, dieze uit de Stad wildert
hebben ; maar de Raad , die hen befchermde,
begeerde van den Bisfchop,
dat hy zulken, die byzitten hidden,
zoude ftraffen.
De Gezant, onder dit ftribbelen,
misnoegd over de vergadering , beriep
eenige Vorften en verfcheidene Bisfchoppen
des Ryks afzonderlyk naar
Regensburg, daar hy, ’s Keizers Broeder
, de Bisfchop van Saltsburg en anderen
beflooten het bevel des Keizers
tegen Luther naauwkeuriglyk te volgen
! verder niets te veränderen in de
gebruiken, en het Euangeli te doen
Prediken volgens de inftelling der Kerke
; dat ieder binnen zekeren tyd zyne
Onderdaanen van de Wittenbergfche
Hoogefchoole (y) zoude t’huis roepen,
op verbeurte van der zeiver goederen; Luihcria.
en die ’er de Leering voltrokken zou-Mlm-
den nooit eenige weldaad of bedlening
können bezitten; voorts zou de een desp2i.io?i
anders verbannene Lutheraanen niet in
zyn Land ontfangen,en zoo iemand van
hen over deeze verbintenis wierdt aangetaft,
dan zouden alle anderen verpUcht
zyn den zelven uit al hun vermoogen
te helpen. In den zelven tyd deedt de
Gezant, met toeftemminge der met hem
Bb b verfei
*■
h