IK'
i îiiv
m
•ri ■:
ly x i l e e r a a r M A R T I N LU THE R , Z J L I G I S DE B UI K ,
DI E U GEDR A A G EN HEEFT.
Het agteriluk pronkt mec deeze Latynfche dichtregelen , van welken de telletters hot
jaartal uideeveren;
C a e s a r I s a n t e r e D e s , p r o C e r e s s t e t I t a n t e p o t e n t e s ,
a C C o L a q V a r h e n I V a n g I o L I t t V s a D I t .
H I HE E F T FOOR 'S K E I Z E R S F O E T E N , FOOR DE MAG T l-
GE R I K S S T E N D E N , ALPFAAR DE JFORMSGOUPFER NA-
GEBUUR F AN DEN R I N IDES ZE LF S J OE F E R NA-
D E R T , TER F E R A N TWO O R D IN G E GESTAAN.
III. De derde heeft op het eerile deel een llaanden Kriftus met het Kruis in den ffin.
kef arm, onder zyne voeten eene Slang, en by de zelve eenen Beker , boven welken het
fOtrang Misbrood verbeeld is ; nevens hec beeid zyn deeze woorden van onzen ( i ) Zaligmaaker
job.c,^ geplaatft;
E G O SVM V IA E T V E R I T A S , N EM O V E N IT A D
P A T R E M N IS I P E R ME.
IK B E N DE WEG EN DE WA A RH E ID , NI EMAND
K O OM T TOT DEN FADER DAN DOOR U I .
Het borftftuk van Luther wordt op het andere deel gevonden , met dit meer dan be-
taamelyke lofdicht in den rand;
H E R E S IB V S s i D IG N V S E R I T L V T H E R V S IN V L L I S ,
E T C H R I S T V S D IG N V S C R IM IN IS H V IV S
E R I T , ly i i .
ZOO LUTHER OM E ENIGE K E T T E R I E N STR A FWA ARDIG
Z A L Z I N , Z A L Z E L F KRI S T U S DE E Z E STRA F
WA A R D I G Z I N . i j z i .
IV . Op de eerfte helft van den vierden ziet men het borftbeeld van den Zaligmaaker
met den Heiligen Geeft, als uit de wolken nederdaaleude, boven het zelve, en nevens het
hoofd leeftmen ;
C R I S T V S , IC H B IN D A S L E M L E IN D A S D E R W E L T
S V N D T R E G T . I O a n n e s AM I. C A P i T e e ( v e r s . 19.)
N IM A N T K V M P T Z V D EM V A T E R D A N D V R C H
MICH. I O a n n e s AM X I I I I . ( v e r s . 6 .)
K R I S TU S , I K B EN D A T L AM , D A T DE ZONDE DER
WA E R E LD DRAAGT. JOANNE S A A N ’T I . HOOFDDEEL .
NI EMAND KOOMT TOT D E N FADER D A N DOOR MI .
JO ANN E S AAN T X I I I I .
V. De voorzyde van den vyfden is, buiten het jaartal, even als de keerzyden van deij
derden en vierden ; maar de tegenzyde voert dit gebed;
COE-
; 1J2I c O E L E S T I S P A T E R , /E T E R N E A C M I S E R IC O R S D E V S , T V
' ’ : ' jy ijHI F I L IV M D I L E C T V M T V V M , D O M IN V M N O S T R V M lE -
' SVM C M R I s T V M , P A T E F E C I S T I ; H V N C D O C V I , I IV N C SVM
C O N F E S S V S , I IV N C D I L I G O , ' H V N C C O L O P R O S A L V A T O R
E E T R E D E N T O R E M EO , a V E M IM P I I P E R S E a W N T V R
,E T B L A S P H E M A N T , AN IM AM M E AM R E C I P E - AD T E .
HEMEL SCHE F A D E R , E EUf F IG E E N B A RMHAR T IG E GOD, GI
h e b t m i UfFEN L I E F E N ZO O N , ONZEN HEER J E SUS KRI S TUS
, GEOP ENBAARD , D E E Z E N HEB I K G E P R E D I K T , DEE -
Z EN HEB I K B E L E E D E N , D E E Z E N B EM I N I K , D E E Z E N
E ERE IK FOOR M I N E N Z A L IGMA A K E R EN F E R L O S S E R ,
D I E N DE G OD LO O Z EN F E R F O L G E N EN L Ä S T E R E N , N E EM
MIN E Z I E L TO T U.
Hifberan.
pftr L
Maimboiitg
Tom.i.
pa§-70.
Frederik Keurvorft van Sakfen, ’s Keilers
voorneemen , om Luther in den
(,)Hin.du bau des Ryks te doen, kundig ( i) zyn- |
d e , was niet van zin hec gebod te
wederftreeven, noch den Leeraar te
verlaaten ; dierhalven hadt hy befteld ,
dat eenige zyner vertrouwelingen ver-
momd Luther zouden ligten; dees, van
het opzet bewuft, koomende op den
Hcsfifchen bodem, zondt den Keizer-
p! Hit lyken Heraut met twee brieven ( i) van
dankzegginge aan den Keizer en de
door L. Vorften terugge, hen met eenen ver-
dol'fi.rteci zoekende van door onpartydige Rech-
“ ters naar de Heilige Schrift ondervraagd
te moogen worden. Sedert zyne reis
voort zettende wierdt hy , tusfchen Al-
tenftein en Waltershauzen, overvallen,
uit de wagen genoomen, op een paerd
gezet, en in den laaten avond heimelyk
op het Kafteel van Wartburg, op eenen
berg by Eifenach, gevoerd en opgeüoo-
ten. Men vindt ’e r , die het verftee-
keii van Luther niet buiten weeten des
Keizers waanen gedaan te zyn, wyl dees
uit Staatkundige inzigten den Eaus niet
wilde vcrgrammen, en dus gelegenheid
geeven om hem af- en den Franfchen
Koning toe te vallen. Hoe het z y ,
ftiHiii.äuIjet misfen van Luther (3 ) verwekte
Lutheran. , , , ,
r.ir.L, geen gering naadenken en veelerley
hm!l' gemompels by die van zynen aanhang
Tom t. eenigen verfpreiddeii , dat Ity
I I . ‘Deel.
van de Pausgezinden vermoord was,
en ZOO groote beroerte te Worms verwehten
, dat de Pauslyke Gezant Aleander
, die reeds gehaat wa s, hierdoor
in groot gevaar zyns leevens raakte.
Des onaangezien deedt de Keizer, naa
de twee Keurvorften van Sakfen en den
Palts vertrokken, en naa dat hy en
de Vorften des Ryks, uit den naam van
den Paus, (4) voor den betoonden yver
wegens de Kerk bedankt, en verzogt
waren de zaak te willen vervolgen, zyn
bevel tegen Luther den zeseiitwintig-
ften van Bloeimaand ( ; ) verkondigen,
en opdat het fchynen mogt in volle
vergaderinge beflooten te zyn , wierdt
het met den agtften dier zelve maand
gedagtekend. In het zelve wierdt Luther
(Ä) openlyk voor eenen ketter en
fcheurmaaker verklaard, in den ban des
Ryks gedaan, en alle menfchen, op gelyke
ftraf en op verbeurte hunner goederen
, verbooden hem te herbergcn, te
befchermen, o f eenigen zyner boeken
te drukken , te verkoopen o f te leezen,
aan al de waereld hier mede vryheid
geevende den zelven, en zyne Ge-
loofsgenooten en gunftelingen te vervolgen
, alle foorten hunner goederen
aan le ftaan , en die, als verbeurd verklaard,
te behouden.
Zittende deeze Ryksvergadering Hierven
’s Keizers eerfte Lyfarts (7) Marlian,
G g en
(4^ Du Pin
Biblioth.
Ecdef.
Tom.
XIII. pag.
67.
(0 Hift;
dcr Reform,
door L.
Seclren-
dorfl.decl
fol. 173.
(d) Cliron;
Due Brab.
Adr. Bar-
landi.pag.
180.& fcq.
(ylChront
SpaUtiQÍ
fU