fe i*
li...
feil rnkf':'-
V Jl.,3
ì\ìl4 f .
Ì41 • m
i y i4
(i) Hift.
d’AIfacc
par L. U
Guille
Part. II.
fol. 6.
Hill.
•Alfacc
par L . la
Giiille
Part. II.
fo l. 9.
(3) Mon.
taniisße-
fchr. van
Amller*
dam pag. 37-
(4) Brand,
Hill, der
Reform.
1. deci.
p. 86.
(5) Phil*
Burgiind.
G.Noviomagi
in
Anal.
Matthrei
To n i. I.
pag.t36.
(6)Slich.
tenhorft
Gcld. Ge-
fchicd.
fol. 377.
De vervolging des Bisfchops bragt de
door hem befchuldigden luttel ontfteltenis
aan, wyl ’er gevonden wierden
die hunnen eigen ban ( i ) en uitwer-
pingen afkondigden ; zelf kreegen de
Lulhersgezinden eerlang zoo grooten
aanhang, datze, naa veele Roomfen
uit de Stad geweeken, het vieren der
misfe geftremd, de beeiden in de Kerken
(x) verbrooken, en de heiligdom-
men verftrooid waren, geheel meefter
bleeven.
Hoewel de hervorming der Kerke
niet zoo fnel in Nederland voortlloeg,
echter namze van trap tot trap meer toe;
’t zy de Gemeente op den voorfmaak
der Lutherfche Leere verflingerd was ,
o f de gebreken der Geeftlyken beter
leerde kennen, welken dit jaar op
den naam des Keizers (3 ) door de
Landvoogdes Margarita in het vergaderen
en fchraapen van Landen en goederen
, door ’t vernieuwen van een
plakkaat, dat Philips de Goede Hertog
van Borgonje weleer tegen dit misbruik
afgekondigd hadt, weder bepaald
wierden. Ook hadt de Landvoogdes,
om de nieuwigheden te iluiten, den eerften
(4 ) van Grasmaand in Holland
openlyk verbooden eenige boeken te
drukken , dan die alvoorens door de
hiertoe Gemagtigden overgezien en
goedgekeurd waren. Den (5) zevenden
der zelve maand ftierf Philips van Borgonje,
Bisfchop van Utrecht, te W yk te
Duurftede in het negenenvyftigfte jaar
zyns ouderdoms; hebbende zes jaaren
zeven maanden en veertien dagen den
Zetel bekleed, en de geleerdheid, we-
tenfchappen en konften grootelyks be-
gunfligd.
Naauwlyks bekwam de Hertog van
Gelder kondfchap van ’s Bisfchops
dood, o f zondt eenige Krygsknegten
naar den Utrechtfchen bodem, die zich
tusfchen ’t Gein en Jmfaas (tS) neder-
floegen, om den Holianderen aan dien
kant den weg naar Utrecht af te fnyden
, en de verkiezing van eenen Kerkvoogd
naar ’s Hertogen begeerte le
buigen, doch zonder n u t; wandt E-
rard van der Mark Bisfchop van Luik,
ook verflingerd op deezen Zetel, kreeg 15x4
’er onder ’t geleiden des Heeren van '
Veere eenige krygsbenden i n om zoowel
door vermoogen als door fmeeken
zyn voorftel te doen gelden. Wanneer .
dees den Kanonniken met ernft voor-
gedraagen was, en dat de Hertog van
Gelder hen eenen Zoon des Hertogen
van Lotteringe o f eenen Vorft van Lu nenburg
zogt op te dringen, 200 ver-
koozenze den Medehelper van ’t Bisdom
Worms Hendrik van Beijere,Zoon
van Philips Keurvorft van de Palts, tot
agtenvyftigften Kerkvoogd van Utrecht,
en bevcftigden hem eenigen tyd laater
in ’t gebied.
Het fttibbelen om den Bisfchop bragt
het vuur der onluften met Gelderland
wakker aan ’t rooken, des die vail
Groeninge, (7) door armoede en elen-(7)ss*
de gedrukt, tegen de Overigheid be- odd? g.
ftonden te morren; omdat fommige
Raaden voor eenig geld aan den Hertog
van Gelder verbonden waren, en
dus den verderflyken oorlog fleepende
hielden; om deezen argwaan des volks
te verdryven, wierden met toeftemminge
der Overigheid agt Gemeenslie-
den uit het midden der (8 ) burgerye(SJSthd
verkoozen, eti ter befchouwinge van cimn.
alle handelingen in den Raad gefteld.
Hierenboven klaagde de Gemeente overt=s-
gebrek van mondkoft en verloop van
den Koophandel, en riep om eene wapenfchorfing
, tot welke eerft te Aad-
werd een gefprek gehouden, vervolgens
in ’t Kloofter van Gerckes in tegenwoordigheid
van den Stadhouder
Schenk, de Staaten en Ridderfchap
van Vriesland; midsgaders eenige Bur-
germeefters van Groeninge hervat zynde
, gedeeg eindelyk tot nieuwe onluften
; door welken het Land en de
Z e e ; mids de geduurige rooveryen der
Franfen (9 ) en Schotten, ontveiligd.WRer-’
en de Landzaaten verarmd wierden: ook cbm ’
fpeelden de Gelderfen hunne rol hierj” }^.
onder , hebbende eenen hoop Sein- hom.
fchepen nevens eene Baerdze metJIjf;','!’.
veel gefchuts uitgeruft en op den
Eems geleid, om, als zich de gelegenheid
aanboodt, eenen aanflag op
Holi
fH
a,
Holland o f W eftvriesland te ondernee-
” men.
vdius Zoodra de Amfterdammers ( t ) hier
de lugt van kreegen , riepenze die van
Hoorn en Enkhuize te hulpe, om met
vereenigde magten den vyand het hoofd
te bieden , waardoor de toeleg te water
te niet ging , doch niet te land ;
wandt de Hollanders waren uit weder-
wraake der Gelderfche ftrooperyen in
Slidi-de Veluw ( x ) getrokken, daarze alles
cS'oc- vernielden o f meefleepten wat moogelyk
S'fei. Gelderfche Ruiters ontzeiteden
het grootfte deel van den
buit, verfloegen o f verdreeven de Hollanders
naar Utrecht , werwaart z y ,
met nieuwe krygsmagt verfterkt, hen
vervolgden, ftaande hun Leger voor de
poorten van Utrecht neder, t’evens een
Hooni.
r"S'
gerügt verfpreidende als ofze geheel 19x4
Holland wilden afloopen ; maar toen '
de Stadhouder van dit geweft le Amey-
de kwam , zynze, naa drie dagen toe-
vens en kleine ftrooperyen bedreeveh
te hebben , naar Brabant geloopen,
pleegende in de Meyerye van ’s Hertogenbos
( 3 ) alle vyandlykheden met
plonderen , fchatten en verwoeften. DiviCe
Deeze verongelykte Landzaaten, fehle-
lyk eenige duizende mannen byeen ruk-
kende, toogen met de zelven in de
Bommelerwaard , daarze de geleede
fchaade den Gelderfen weder betaalden.
Eene zoo hooggaande beroerte in den
Staat en de Kerke der Nederlanden baarde
de Landvoogdesfe zooveele bekommering
, dat deeze den volgenden rekenpenning
i n ’t llcht gaf.
Op de voorzyde vertoont zlch eehe hand , dic het zinnebeeld der Landvoogdesfe, eens
Margaritabloem , voor alle onweerbuyen bewaart, en in den rand dic meergemelde omfchrift
;
M AN V S D OM IN I P R O T E g a T M E , 1724.
D A T DE HAND DES H E E R E N MT BESCHERME t 1 7 2 4 ,
Het ruitwapen der Landvoogdesfe , voerende Savoije in het eerite , en Ooftenryk en
Borgonje in het tweede deel , wordt door de vleugels van den tweekoppigen Keizerlyken
(;)Ptalm. tlrend gedekt, en binnen deeze hierop pasfende woorden van Iftaels Hai-penaar (4 ) be-
P ' f llooten; ms. 8. 2
S V B VM B R A A L A R V m T V a R V m P R O T E G E ME.
BE SCHERM M I ONDE R DE S CHADUW UWER
VL EUGEL EN.
(si Hie
Escdl.
Chron.
van
Vlaand.
II deel.
fol.i;.
In zooveele zorgen beriep de Landvoogdes
de Staaten van Brabant, Holland
en Zeeland ( y ) op eene dagvaart
te Antwerpe , van de zelven driehonderdduizend
guldens verzoekende om
de Gelderfen te wederftaan ; maar de 11. Deel.
Staaten, begeerende zelven hunne ruiters
te houden en te betaalen, floegen de
beede der Vorftinne af ; zulksmen te
raade wierdt en eindelyk beiloot, dat
iedere Stad de hiertoe vereifchte penningen
door haare Gemagtigden zoude
C c c doen
fe" fe -i
Ifef '-lid
rife
:-i - I •
IL. J
J*^^; ■
fe"’" ' .
f e 'f e I . J . |
“ ' , i r
f e . . : S