i
h
jJ:4 -
J l ' f l
H 'i l tl
¡•#1
J .1
■■4
h li
T52y Hoe ttanilootelyk dic voorneemen by
vrienden en vyanden mogt zyn, endat
Amsdorf aan Luther bekend maakte van
Hieronimus Schurfius gehoord te hebben,
iudien die Monnik \^Luther'\ een
Huisvron-oj trouwde, dat de waereld en
de kDuivel lachgen, en hy al zyne han-
delingen vernietigen zoudet, echter, om
zynen Vader te behaagen, die hem hiertoe
verzogt hadt, voer hy in fpyt van de
Waereld met de zaak voort, en trouwde ly iy
Katarina van Bora, den zevenentwintig- ---- ^
ften ( i ) van Weidemaand, ten huizefO Dj9
van Amsdorf, in het byzyn van den be-
roemden Schilder Lucas Kranach, van^«Ei*reii'’
Jan Apel en van Pomeranus, die d e S h t
plechtigheden dier egtverbintenisfe vol-J;“ ch"*
voerde. Het geheugen van deeze huu-
welyks vereeniginge wordt door de tweepSuS:
volgende gedenkpenningen verfterkt. ¿ " ffä
3iJ. °
I. Rondom het borftbeeld van Luther, dat op de voorzyde van den eerften gefteld is ,
viin’r K o n i n g l y k e (2 ) Harpzangen, en het jaar in
veVi I penning gemaakt is ;
D O C T oe M A R T IN n s L U T H E R U S , LÆ T A M IN I IN D O M
IN O , A N N O iJ58.
L E E R A A R MA R T IN LU THE R , F E RHEÜ G T V ÏN DEN
H E E R E , IN 'T JA A R 1738,
De keerzyde draagt het afbeeldfel zyner Huisvromve met deezen haaren naam in den
rand ;
C A T H A R I N A D E B O H R A.
K A T A R I N A F A N B O R A .
II. Op het eerfte deel van den tweeden vindtmen andermaal haar afbeeldfel; doch anders
gefchikt en toegetakeld, met deezen letterzoom ;
C A T H A R IN A D o c t o r L V T H E R V S S e IN E F R O V W , Æ T A T i s 44.
K A T A R IN A FROUI F FAN D E N L E E R A A R LU THE R , HAARS
OUDERDOMS 44.
Hoe gebreklyk dit randfchrift mag zyn, echter is het opfchrift van het andere deel nog
ongefchikter; wandt Katarina van Bora was in ’t Land van Meisfen gebooren, en den twinrigfteH
(t) Das
GnWeiie
und SilbeicEbren
Gedachjnife
M.
J-iithcn
dncchChr.
Juncker
pag. i47‘
tigften van Wintermaand des jaars vyftienhonderdtweeenvyftig te Torgaw, volgens (,) haar leiO
Graffchrift, geftorven; nogtans zietmen hier deeze valfche befchiyving; — - -
N A S C IT V R ISLE B In : IN M A N S F E L D i a , A N N O 1727. MO"
R I T V R IS L E B E N A kno ä8 D E C E mB ris D IE 12.
GEBOOREN TE E I S L E B E I N MA N S F E L D , IN T J AAR
1727- GESTORF EN TE E I S L E B E I N HE T JAAR «8
DEN TWA A L FD EN DAG FAN
WINTERMAAND.
fl) Tur*
qoet Hift.
d'Efpigne
fbl.185.
(j) Du Pin
Bibiiotli.
Bccieliaft.
Tom. VI.
pag. J i.&
Sylvii
Hiif. dc
£uropa
Cap.
XXXV.
Ü Ä
parMaim.
büurg
Tom. I,
öneindige befchimpingen ea lafteringen,
zoo in rym als onrym, moeft Luther
om dit doen uitftaan; veelen, die
hem gunftig waren , hadden ’t zoo zeer
niet tegen ’t huuwelyk als tegen den
tyd, in welken hy het zelve voltrokken
hadt; wandt men kon zich omtrent
het trouwen der Geeftlyken door de
Kerklyke beiluiten zelf verantwoorden,
vermids in de vierde Kerkvergaderinge
van Toledo, (2 ) om ’t ergerlyke leeven
te myden, den Geeftelyken het trouwen
toegelaaten, en de (3 ) hoerery
en boelering verbooden Was. Ja men
vindt in de fchriften van Paus Pius den
Tweeden (4J aangetekend, dat de
Vriezen , opdatze hunne bedden onbe^
vlekt mogten bewaaren, niet ligtlyk on-
getrouwde Priefters ontfingen. Doch
de verbittering ontftondt niet zoo zeer
uit zyn trouwen, als wel omdat hy Albert
van Brandenburg, Kardinaal en Keurvorft
van Ments, die op ’t genot van
Vrouwen geweldig verflingerd was,
niet alleen tot het hunwelyk, maar t’evens
om zyne twee Aardsbisdommen,
Ments en Maagdenburg, ( y j tot Waereldlyke
Staaten te maaken ernftlyk
geraaden hadt.
Maar dit ftuk hadt geen gevolg en
liep te niet, even als de Ryksdag, die
van den Aardshertog Ferdinand, op aanraading
van den Keizer, beleid wierdt;
wandt dees, naa dat hy de vergadering
, welke de Stenden des Ryks te
Spiers meenden te houden, verbooden
hadt, overweegende, dat het toen dreigende
gevaar diet Landzaaten , zoo
wegens den Turk als inwendige beroerte,
moogelyk geenen uitftel konde ly-
II. Ued.
den, beval dierhalven zynen Broeder
( 6 ) om de Stenden des Ryks, tegens MM»*
den eerften van Wynmaand, te A ugs -m S?7
bürg te verzaamelen; maar deeze Kei-B” '"^'‘
zerlyke brieven , die den vierentwin- Rsip-p».-
tigften van Bloeimaand te Toledo ge-'^*’
tekend waren , laater in Duitsland koo*
mende dan ter uitvoeringe huns inhouds
noodig was, heeft Ferdinand den tyd
tot op den elfden van Slagtmaand ver-
fchooven, en op den beftemden dag
200 weinige Leden (7 ) tegenwoordig
gezien, dat hy de vergadering tot den
eerften van Bloeimaand des volgenden s«tuRc-
jaars uitftelde, hoopende.dat de Keizer iil'ßpij,
de zelve dan zoude bywoonen.
Middelerwylen was onder de Kerk^
hervormers eene hevige twift gereezen
over de Leere van’t Nachtmaal, ende
weezenlyke tegenwoordigheid van’t Lig haam
des Heeren, welke eerlang tot
een bitteren ftryd uitliep, eerft tusfchen
Luther en Karelftad, en onlangs
hiernaa tusfchen Luther (8 ) en Zwin-MSiddii
glius; wandt de woorden äit is myn mcmlä.
Lighaam verftondt Luther naar de let-
te r , en wilde geen andere verklaaringRdp.pij.
lyden i maar Zwinglius meende het wa-
re eene figuurlyke wyze van fpreeken,
gelyk ’er veele in den Bybel gevonden
wierden , behoorende verftaan te worden
Alt hediedt myn lighaam : het zelve
dacht Oecolampadius, en verklaarde
deeze woorden dit is het teken myns
lighaams, dit wierdt van de Zwitferen
gevolgd, en Luthers Helling by de Sakfen
aangenoomen. Ook hing ’er byfter
verfchil tusfchen Luther en Erasmus
over het ftuk van den vryen wil, voor
welken de laatfte met de penne geflree-
L l 1 den