» »
1731 hulp tegen den Turk verzogt hadt, te
■ verftaan , datze zyne begeerte zouden
(i)Skid>-voldoen, als de v'ervolgingen ( i ) ge-
ftaakt en zy in ruft gelaaten wierden.
Statü^Rc- Lindelyk vondenze, op de byeenkoomft
B a p . pag. te Frankfort, naa lang beraad veilig,
‘ ' " ' ‘‘' ’ zich om den tytel van Koning Ferdinand
in geen nieuwen twift te fteeken,
en dien te gehoorzaamen, als de
zelve , i n ’t afweezen des Keizers, de
zaaken des Ryks zoude beftieren; maar
zoo hy met geweld handelde , o f iet
tegen het Godlyke woord ftrydende
beveelen mogt , dan wildenze, naar
den inhoud huns Verbonds, al hunne
krachten infpannen om hem te wederftaan.
Geduurende deeze raadflagen
verzogten de Aardsbisfchop van Ments
en Lodewyk Paltsgraaf, met bewilliginge
des Keizers aan de verbondene
Vorften, eene onderhandeling van Vreede
, die met gemeen goedvinden , onder
beding, dat het Kamergericht zoo
lang zoude ftil fiaan , tegens den laatften
van Oegftmaand beftemd wierdt.
Om dit werk beter te doen vlotten
waren de Graaven Willem van Nasfou
en van Nieuwenaar, met voorweeten
van den Keizer , by den Keurvorft van
Sakfen in gefprek gekoomen, om deezen
tot het verfchynen op den naaften
Ryksdag tc beweegen ; maar de
Keurvorft , nog gedachtig aan den handel
van Augsburg, weigerde derwaart
te koomen , ’t en zy de Keizer vryheid
en veilig geleiden voor hem, voor
Luther en andere Godgeleerden, wilde
verleenen. Wanneer de Roomfche Gemagtigden
eindelyk, op den beftemden
tyd te Smalkalde, ter bemiddeiinge der
verfchillen, kwamen, en over die punten
wilden handelen , welken te Augsburg
onafgedaan waren , ftelden de
Onroomfchen zich hier tegen, en toon-
den in eene gefchikte redenvoeringe,
dat zulks de meening niet was, hebbende
zich tot dir geding, dat den
Godgeleerden paften, niet gewapend ,
en ftelden dierhalven de onderhandetegens
Louwmaand des naailkoomen- 1731
den jaars, verleid wierdt. ' '
Onder ’t loopen deezer gevallen
hadt de'Landgraaf van Hesfen, fchoon
hy met de Hervormde Zwitferen in
’t gevoelen van ’s Heeren Avondmaal
verfchilde; zich met die van Zurich, Baling
uit tot op den naaften Ryksdag,
1731 handeld,leevende nogtans door den yver
"■ zyner Geloofsgenooten, dien hy drieen-
twintig jaaren het Euangeli gepredikt
hadt, deshy uit dankbaare erkentenisfe 173»
voor dien arbeid, door de twee volgende "
penningen, vereeuwigd is ..
zel en Straatsburg ( x ) voor zes ja a-(ßleita.
ren verbonden , elkanderen belooven- mcnt, de
de te helpen, alsmen iemand van hen
om den Godsdienft wilde verdrukken. B“ p- pis.
Doch dit kwam de Zurichfen thans
weinig te baat in den twift, dien de
Koning van Vrankryk te vergeefs gezogt
hadt te verzoenen , en hieruit
fproot. Voor eenigen tyd waren die
van Zurich en Bern, welken, door de
Predikatien van Zwinglius en anderen,
de Mis en Beeiden verworpen hadden,
met de vyf Landfchappen Lu c e rn ,
Zug , U r i, Underwald en Sweits, die
den Roomfchen Godsdienft volgden,
om ’t Geloof in bitter verfchil geraakt,
het welke, eenigen tyd gebroeid hebbende
, thans heviger uitbarflte, omdat
die van Zurich en Bern, hunne te- «
gend'ingers willende kwellen, alle door- '
gangen bezet, en den toevoer van levensmiddelen
afgefneeden hadden. De
vyf andere Cantons, (3 ) hierdoor in ts) sieidii
groote benaauwdheid vervallen , bega- „ ¿ “'Jc
ven zich eindelyk met ontwondene
Vaandelen naar de grenzen van Z u -Rap. pig.
rich, daarze de bezetting, die om-"""
trent nit duizend Mannen beftondt,
zoo fchielyk aangreepen, dat de te hulp
geroepene Stedelingen, mids de weg
derwaart zeer eng was , op hunne
aankoomft de bezetting reeds in wanorde
vonden , en zich zelven ” zoo on-
gefchikt in den ftryd mengden, datze
in ’t korte alle verjaagd wierden , laatende
veelen hunner fpitsbroederen dood
op het flagveld, en onder deezen den
eerften hunner Geloofsverkondigeren
Ulrik Zwinglius ; wandt men was gewoon
eenen dcr voornaamfte Leeraaren
mede tegen den vyand te voeren.
Naa deeze nederlaag, die den elfden
van Wynmaand voorviel, wierdt hetMHiii.dc
die in dit jaar door den Keizer te Spiers j lighaam ( 4) van Zwinglius door zyne j.“!!*!!"-,
beftemd, en van daar naar Regensburg, I vyanden met een beeftlyk woeden mis- 'ß'SI
han-
(t)Miim-
(inufgHift.
(luCalvinifmc
pag. 4- ,
(i)SIeida'
ni Comment.
de
Statu Relig.
&
Reip. pag. 3*.
(3) Hift.
■ des Variations
des
Egiifpar
Bosfuet
Tom, I.
pag. 59. &
I. Zwinglius was eenZwitfer, die in zyne jeugd, zoo e en ig en ( i)melden, den oorlog ge=
• clgd , en in rypere jaaren het Geefllykc leeven omhelsd hadt, ftellende z ich , toen Paus
Leo de Aflaaten in Zwitferland deedt veflen , zoo dapper tegen deezen ( 2 ) handel, dat
hy dien voor loutere bedriegen/ nitkreet, en veelen zyner Landsgenooten in het zelve
gevoelen bragt; doch wyl hy de lighaamlyke tegenwoordigheid (3) des Heeren i n ’t Nachtmaal,
als mede de Erfzonde ontkende, en den vryen wfl voorftondt , wilde Luther geen
Eondgenootfchap met hem aangaan : Vermids hy in het zesentagtigfte jaar der voorgaande
eeuwe gebooren w a s , leeftmen rondom zyn borftftuk , dat op de eerfte helft van den ecr-
ften ftaac, deezen letterzoom ;
IM A G O H V L D R I C I I I Z V I N G L I I , A N N O a E T A T I S
E I V S 4 !.
A F B E E LD S E L VAN UL RIK ZWIN G L IU S , IN T J A A R
ZTNS OU DERDOMS 47.
In de verfen , die op de andere helft gefteld zyn , vmdtmen het jaar zyns doods door
de telletteren , mids de V in ’t woord Z V I N G L I niet mee gerekend v/ordt, in deezer
voege aangeweezen ;
h e L V e t I a e z v I n g L I D o C t o r p a s t o b q V e C e L e b r I s
■ V n D e n a o C t o b r I s p a s s V s I n a e t h r a
V o L a s .
G T ZWIN G L IU S , B EROEMD L E E R A A R EN HARDER VAN
ZW I T S E R L A N D , V L I E G T NA A UW L T D E N , OP DEN
E L F D E N VAN WT NMA A N D , TEN HEMEL.
11. De tweede, die laater gemaakt is, draagt het zelve borftbeeld , doch anders omge-
T c c t 2 keerd ,