4«!
iii;
»537 De Paus hadt onderwylen zyne vlyt
befteed, om die van de Augsburgfche
belydenisfe tot de reeds verkondigde
Kerkvergadering te beweegen,eerft door
’s Keizers Gezant Matys H e ld , en nader
door zynen Gelaftigden Pieter Worll
Bisfchop van A ix ; maar de Hervormden
bleeven onverzettelyk om eene vrye
Kerkvergadering in Duitsland te hebben
, zeggende , dat zelf ’s Keizers tegenwoordigheid
te Mantua hen niet
'c'®#“ zoude befchermen, ( i ) gelykmen uit
d lp ir " ''®'‘ van Keizer Sigismund en
Paolo par J«n Hus duidelyk konde zien; ook be-
iCsftfo geerdenze
pas- ;?•
fchop van Rome alzoo min als met ande/ »J37
ren te doen hadt. Wyders, voer hy '
voort, eertyds waren de Kerkvergaderingen
door de Koningen beleid, en deeze
gewoonte behoorde vernieuwd te worden
, te eerder, omdatze de misflagen
van ’t Roomfche Hof betrof j ja niet
zeldzaam te zyn dat de Pauzen geen
woord hielden, dat hy meer belang dan
iemand anders hadt om hen te wantrouwen.
Befluitende, wyl ’er uit deeze en
meer andere aanmerkingen geene tot
eene oprechte Kerkvergadering overbleef,
behoorden de Vorilen den Godsdienft
in hunne eigene Staaten tc verbeteren
, en byaldien iemand heilzaamer
middel w'ift , hy zoude niet afkeerig zyn
’t zelve te volgen.
Eindelyk deedt de Paus door zyne
Bulle in Slagtmaand eene Kerkvergadeden
Paus alleen tot geen
Rechter , en maakten zulks door een
verweerfchrlft, niet alleen in Duitsland,
maar zelf door een Gezant aan den
Koning van Vrankryk, bekend. Welke
antwoordde van hun gevoelen in ’t houden
der Kerkvergaderinge te zyn , en : ring, tegen den eerften van Bloeimaand
nooit eene zoude goedkeuren, die niet | des volgenden jaars , te Vicenza afkondi-
wettig en in eene veilige plaatfe beleid gen; doch deeze vondt 200 weinig in-
was, ¡a dat de Koning van Schotland, zyn gang als de voorgaande by die van den
Schoonzoon, de zelve gedachten hadt. | Hervormden Godsdienft in Duitsland ,
Hierenboven weigerde de Hertog van j welken,de punten hunner Augsburgfche
Mantua zyne Stad tot de zelve te leenen, I Belydenisfe te Smalkalde overgezien hebdan
op voorwaarden, die den Paus niet
behaagden. Des dePaus de Kerkvergadering,
zonder eene plaats te noemen, tot
den eerften van Slagtmaand uitftelde.
Ook gaf de Koning van Engeiand een
verklaarfchrift i n ’t licht tegen het beroepen
der Kerkvergaderinge , zeggende ,
li"» (»■) gedaan was door een
Perfoon, die de magt niet hadt, en in
de Fr'“ eenen tyd en eene plaatfe, daar men, mids
Am'.°de h den oorlog, niet verzekerd konde zyn.
r e “ ,# Vervolgende dat hy zelve noch geen Ge-
& fcq.' zant uit zyne orde zoodaanige Vergadering
zoude bywoonen, die door eenen
Paus beroepen was, wyl hy met denBisbende,
zieh nader vereenigden, en hun
Bondgenoodfchap door nieuwe verbintenis
verfterkten. Vermids in dir werfc
de vooraaamlte Godgeleerden tegenwoordig
waren, en de Belydenis naa eens
ieders onderzoek gezaamenlyk onderte-
kenden, meen ik , dat tot eer van Luther,
die als Hoofd der zelven , fchoon
door eene zwaare ziekte befprongen,
echter den handel voltrok, en het vermaak
genoot van, naar’t getuigen der (3) h,„„
Duitfen,altyd zyne voorfpellingen(3)v e r -# ? ? ? ,
vuld te zien ; en ter gedachtenisfe van Luthcci
dit geval de twee nevenftaande gedenk- ¿ S ï.
penningen gemaakt zyn. junckec ■
pag. 131;
1J3 7 I. Het afbeeldfel van Luther in Leeraar! gewaad, met een boek in de handen, ftaat op »737
de voorzyde met deeze tytelen in den rand ;
d o c t o r M A R T IN V S L V T H E R V S P R O P H E T A G Ë R -
M A N IA E . M D X X X V I I .
DE L E E R A A R MART TN LUTHER VO O R S P E L L E R VAN
DUI T SLAND . MDXXXVI I .
Op de tegenzyde zietmen zyn zinnebeeld, van twee Engeltjes gehouden, binnen dee-
zen meergemelden letterzoom ;
IN S I L E N T I p E T S P E E R I T F O R T I T V D O V E S T R A .
M D X X X V I I .
I N ST I LHE ID EN V E R T R OUWEN Z A L UWE STERKTE
ZTN. MDXXXVI I .
( i1 Ehren
Gedaclu-
nifz. D M,
Lutheri
dutch
Chrill.
Juncker
pag. 134-
II. Den tweeden wilmen (i) dat Jallus Jonas heefc doen maken, om Luther, van des zelfs
zwaare ziekte herfteld en van Smalkalde wedergekeerd zynde , mec deezen penning geluk
te wenfchen, hebbende hec borftbeeld van den grooten Kerkhervormer op hec voorfte deel,
omringd door zynen, naam en gewoone fpreuk;
D o c t o r M A R T IN U S L U T H E R u s . E T a t i s SU^E yy.
IN S I L E N T IO E T S P E E R I T F O R T I T U D O V E S T R A .
DE L E E R A A R MA R T TN LU THER ZTNS OUDERDOMS yy.
IN S T I LHE ID EN V E R T R OUWEN Z A L UWE S T E R K T E ZTN.
Het beeldwerk van het agterdeel zinfpeelt op Juftus Jonas , een getrouv/ Medehelper van
Luther in ’t hervormen der Kerke ; wandc voor den gekruiften Kriftus zietmen een Wal-
vifch, en tegen den zelven over een biddend Mansbeeld , moogelyk den Voorfpeller Jonas
, die door zyn Geloof den Zaligmaker gekend, en door drie dagen verblyfs in den vifch
des zelfs Graflegging verbeeld heefc, hier toegepaft op Juftus Jonas; hebbende deeze woorden
, van welken alsmen femper agter fteld, de eerfte letters den naam van J E S V S uitleveren,
en op welken die omfchrift dock;
S EM P E R IN E VM S P E R A -V E R E .
ALTTD HE B B ENZ E OP HEM GEHOOPT.
Op deezen voet ftonden de zaaken
van Duitsland, terwyl de Keizer en
Koning van Vrankryk, afgemat en uit- !iPI gepnc door ’t oorlogen, de middelen ii C c c c c c 2. tot i'l
Ï