15:34 Niet beter ging ’c in Holland, wyl
de Wederdoopers voorgaven , dat hen
de Sieden Deventer , W e ze l, Amiler-
dam en anderen van God gegeeven
COOrroer waren 5 des eenige uitzinnigen ( i ) eer-
«ierdoope- lang als dolleo, door de laatftgemelde
Stad , gelted naakt met bloote zwaar-
n*'™ver handen liepen , roepende,
* in Gods naam, de zeegen des Heeren
ßaat ter regter, en de vervloektng ter
ßinker zyde deezer Stad; zulks de Ingezetenen
, door deeze vertooning met
vi^eze bevangen, op hunne hoefilagen
vergaderden ; doch de Hoofden van ’r
oproer gegreepen zynde, wierdt de
ontfteltenis dat pas geftild. De Magiftraat
ondertusfchen door brieven uit
Vriesland vermaand wordende van op
zyne hoede te zyn, wyl de Wederdoopers
beilooten hadden de Stad te
overweldigen, riep de Schutterye en
Gildens op ’t Stadhuis, en, naadat deezen
beloofd hadden de Stad tot den
laatften druppel bloeds te befchermen ,
beval openlyk geene vreemde Weder-
, doopers, - die men geboodt ftraks te
vertrekken , te herbergen , maar de
zelven aan te brengen op lyfftraffe.
Hierop zyn ’s avonds alle huizen door-
zogr, en dien nacht twintig dier Dwaal-
geeften gevangen. Weimge dagen later
kwam .de Graaf van Hoogftraate,
(i)Onroer ( i) Stadhouder van .Holland, mec eeniderWe
^ ^ . . . . .
ge Raadsheeren en ’s Lands geding verderen
doiitoope-
ren doo;
L. Hörtenfuis
fommigen hardnekkigen van die Gezind-
heid met den dood geftraft, en die
« n 'Am ! lieh bekeerden tot boeten verwee-
Jlcrdam ZCn.
tanus pag. Naa dat de Stadhouder dit verrigt,
^5- en in de algemeene vergaderingen des
®Lands te Haarlem, Leyde en Delft
zich met de Burgermeefteren over het
uitrooijen der Wederdooperen en Ketteren
beraaden hadt, keerde hy weder
naar Amfterdam, daarhy den Schout,
de Burgermeefters en Schepens met on-
achtzaamheid en llapharrigheid in’t ftraffen
der oproerigen befchuldigde, alzoo
het ongemak zich uit deeze oorzaake
meer verfpreidde; ja men onderzogt
naauwkeurig, o f iemand der Werhoui'c.
van Ketterye verdacht ging, of i5'34
de poorten, toorens en ycllen wel be- ''
waakt, cn of de ontfangene penningen
wel veriekend wierdSn. Dit liep zoo-
h o og , dat de Schont zich van zyn
ampc ontfloeg, en, als zulks van naauwer
onderzoek en ’t vangen van twee
Wederdooperen gevolgd wierdt, verhief
zieh een gerügt, dat den naaften
nacht wel tweehonderd Stedelingen geligt,
cn naar ’s Graavenhaage vervoerd
zouden worden, ’c v elke groote beweeging
maakte, en veele Ingezetenen
van ’t bedde en op de ftraat hieldt,
om te verhoeden dac hunne medeburgers
niet, tegen de Wetten en oude Vryheden,
overvallen en weggefleept wierden
; en hoewel, door goede vermaaningen
van den toen wagthebbenden
Hopman,de vergaderde Burgers eindelyk
naar huis gingen, echter bragt dit
gewoel zooveel agterdenken in den
Stadhouder., dac hy zonder toeven naar
’s Graavenhaage vertrok.
Kort naa de beroerte te Amfterdam
meenden eenige Hollandfche Wederdoopers,
den drieentwintigften (3) van
Louwmaand des iaars vvfendertie, de ------
G , T •) 1 , , . , (3)Oproec brad Leyde by den nacht m den rfcr Webrand
te fteeken en te overrompelen ;
flegts dertig o f veertig fterk , op hoo- «
pe dat het graauw hen zoude t o e v a l - verfo ‘
ien; maar de Magiftraat, door het fchry-^"
ven van den Slotvoogd van Woerden,
of, zoo anderen (4 ) melden, door de (4) j: '
Amfterdammers den zelven avond, dat S m '
het ’s nachts zoude gebeuren.» naadat de
, 0 t-piig.50-1 poorten reeds geilooten waren, gc-
waarfchouwd, liet het uurwerk ophouden
, om het tydraamen des aanflags,
wyl de brandftigting overal op een
uur moeft gefchieden, te verhinderen.
In deeze ontfteltenisfe wierden de Burgers,
zonder gerügt te maaken , in de
wapenen gebragc, alle huizen doorzogt,
en eindelyk een gevonden , daar het
volk tot den heilloozen aanflag byeen
was. Vyftien Mannen en vyf Vrouwen
kreegmen gevangen, die onlangs
hiernaa gedood wierden, de Mannen
onthalsd, de Vrouwen verdronken.
Den elfden van Sprokkelmaand waren
1434 ren te Amfterdam in de Zoutfteeg ze-
ven Mannen en v yf Vrouwen vergaderd
, welken , op den voorgang van
Dirk de Snyder , zich allen naakt ont-
kleedden , en met een fchrikkelyk gekryt
van Wee, Wee ! de wraake Gods,
de wraake Gods / de ganfche Stad dermaate
in rep en roere ftelden , dat de
Burgers, meenende door den vyand o-
verrompeld te zyn , zich terftond wa-
penden, en naar hunne loopplaatfen trokken
; maar toenze niec dan weinige
naakte menfchen zagen, namenze de
zelven gevangen. Wanneer deezen voor
die van het Gerecht gebragt en gedekt
wierden , hebbenze, zieh niet fchaa-
inende, de kleederen verworpen, omdat
de waarheid, zeidenze, naakt moeft
zyn. Onderwylen wierden de poorten
toe en de klokken ftil gehouden, midsgaders
veele huizen doorzogt, eenige
dier Gezindheid gevangen, met de naakt-
looperen gedood , en fommigen weder
ontflaagen. Hierop kwamen, dentwin-
«terdoope-zend Wederdoopers uit Vriesland, He-
«n foor negouwe en andere oorden naar die
Lieh omtrent den Nieu-
' wendyk neder ; doch deezen zyn door
de wysheid en ’t beleid van Gerrit van
Asfendelft cn ’s Landsgedingverzorger ,
die aan hen gezonden waren , eerlang
weder te rugge gekeerd.
Geduurende deeze ontfluimigheden,
bleef Jan van Geelen even yverig om
den Munfierfchen Koning te helpen
en hadt tot dit einde in ’t heimelyk,
onder eenen anderen naam, eene meenigte
volles tot zyn Geloof gebragt;
maar vreezende ontdekt te worden,
hadt hy te Brusfel van de Landvoogdesfe
Maria, aan welke hy zyne fchuld
(i)Oproct bekende , vergiffenis ( x ) verzogt, en
Jtldoo'pc- d® »dve niet alleen, onder beloften van
Munfter den Keizer over te
teniinsfol. leveren, maar ook brieven en geld om
19-vcrfo. ¡krygsknegten (g werven, verkreegen.
Sedert openlyk te Amfterdam woonende
, en met de voornaamfte Stedelingen
verkeerende, kreeg hy de buijen in ’t
hoofd om de Stad, met hulpe van zynen
aanhang, te overweldigen, en al-1
I I . ‘Deel. '
daar een Ryk op te regten als te Mun- 1737
fter. Wanneer hy zich met de voor- '
naamfte Hoofden beraaden hadt, wierdt
aan ieder, die zich verbondt, eenen
gouden penning ter verbintenisfe gegeeven,
en den tienden (3) van Bloei-
maand, met het liiiden der Stadhuis- deraoopc-
klokke, tot den aanflag vaftgefteld;
doch dit opzet wierdt, zoo als het ftondt toifiusfoi.
uit te berften, meer by geval dan door
voorzigtigheid van den Magiftraat, ontdekt.
W andc die van ’t Kruisgild gaven op
’t Stadhuis, volgens oude gewoonte, eene
maaltyd, op welke de Regeering en
de aaanzienlykfte Mannen van de Stad
te gaft, en tot in den nacht vrolyk W'aren
; wanneermen in den avond de
piktonnen reeds ontfteeken hadt, heeft
zeker Jongman by geval den Burgermeefteren
door de tw'eede en derde
hand aangediend , dat de Wederdoopers
zich, wel tot zeshonderd to e , byeen
fchaarden om de Stad te overrompelen.
Hoe fterk de aanbrenger zyn
zeggen beveftigde, de Regeerders, de
zaak voor onmoogelyk achtende, W'ilden
de zelve niet gelooven, tot men hen de
gereedfchappen aanwees in ’c opperfte
van de Redenrykkamer, welke toen
op de Waage tegen over het Stadhuis
was; des die van ’t Kruisgild, vroeger
danze gewoon waren, vertrokken , en '
de Burgermeefters in overleg raakten ,
op welke wyze de Burgery in de wapenen
en in ftilheid op ’t Stadhuis te
krygen.
Terw'ylze dus den tyd met beraaden
tot in den nacht doorbragten, kwamen
de Wederdoopers gewapend van
de Pylfteeg, by drommen met vaandelen
en trommelen, derwaart aanftuiven,
overweldigden het Stadhuis, fmeeten
eenigen der wagteren dood, en namen
anderen gevangen , alles zoo fchielyk,
dat de Burgermeefters zich naauwlyks
konden bergen; een der Dienaaren
van den Schout, dronken op den grond
tusfchen ftoelen en banken leggende,
door dit geraas wakker geworden vlugtte
naar boven, en verftak, fchoon hy
niet wift wat ’er gaans wa s , het klok-
touw, door ’t welke men ter wapen
L I 11 1 klept.
a f ' f f - 1 I ' l
lii