blz.), alsmede in 1875 den uitmuntenden Catalogus der
Stedelijke hmstverzameling van Leeinoarden, Leenw., X ll,
333 blz., en lezen wij in genoemd Overzicht van 187 3,
blz. 6, dat de Inveniaris van liet archief sedert jaren afge-
Averkt en voor de pers gereed ligt ‘ en dat men in 1874
met het herzien en drukken er van hoopt aan te vangen;
maar in afwachting van de uitgave dezer onmisbare hulp-
bronnen voor de geschiedenis der gilden te Leeuwarden, zij
het volgende voorshands genoeg.
Door het vinden van munten uit de elfde eeuw kan
men aantoonen dat reeds in het midden dier eeuw Leeuwarden
(toen Livnvert) eene plaats was waar eene markt
was gevestigd, maar eerst in 1398 Averd het oude Leeu-
AAmrden een versterkt stadje ( E e k h o f f 1, blz. 57j. Het
tegeuAvoordige Leeuwarden ontstond eerst in 1435 door de
vereeniging dier stad met de parochien Oldehove en Iloek
in dit jaar (t. a. p. 1, blz. 68). Eerst na dien tijd kan
daar dan ook sprake van gilden zijn. Treffen wij nog
geene gilden in 1455 in Bolsward, maar wel in 1456 in
Sneek aan, Leeuwardens oudst gedrukte stuk tot hen betrekkelijk
is van het jaar 1 4 8 2 , hoewel het verloren
Stadhoek ouder moet geweest zijn en de Brouwers er in
1435 reeds voorkomen. Het zijn, zooals het opschrift bij
S c h w a r t z e k b e r g luidt {Charterhoek 1, blz. 709), de
' In de Voorrede, IX , van den Cat. der Kunstverzameling is het gereed
liggen veranderd in eene nadere letcerlcing en
Gildekeuren, gemaald en gesloten hij de gemeene Gilden
en Gildebroeren binnen Leeuwarden, bij verlof en raad der
stads Regeringe. ‘
Dit voorbeeld van coalitie of, zooals wij nu zeggen,
coöperatie, is te merkwaardig om het met in bare hoofdpunten
mede te deelen.
Het verbond of gaarlegger {tegaderVggBt) zou stand
grijpen voor altoos, tot nut en toeverlaat der onder-
drukte Gemeente, bescherming en stijving des stads rechts;
belovende voor hen en hunne nakomelingen, zonder eenige
bedriegelijke spreuk, dat gemeene stadsrecht, ook den
Olderman en verdere Overheid te verdedigen, naar gelang
van hunne macht, bij dag, bij nacht, met lijf, met
goed, voor ’t algemeen, zoo menigmaal ’t hen van ’t Gerecht
werd afgevorderd, bij verbeurte van 100 oude
Schilden en der vrij dommen, " bij de Stad en Raad verleend.
Gildebroederen zouden d’een d’andere in aller trouAV
met goed en bloed voorstaan. Gebeurde het dat een bunner
binnen de stad, in of buiten huis, op welke plaats. of welken
tijd ook, werd aangerand of „beliinderd,“ dan Avas ieder
Gildebroeder verplicht den weerlooze te beschütten, den
beschadigde aan het zijne te helpen, en den wederspan-
nige in handen van het gerecht te stellen, bij de straf
1 Overgenomen nit S. A. G a b b e m a , Verhaal van Leeuwarden, 1701 (blz.
116—119), die het stuk bezat, „bovcsticht met des stads waapennngb en
„zegel der gemeene gilden“ , blz. 119.
^ Deze zijn zoek geraakt.