huis van Herstal, kwam zijne heerlijkheid aan het spinrokken of in de vrouwe-
lijke linie, te weten aan zijne zuster Beatrix, doch daar deze den geestelijken
stand omhelsde, hebben wij daaraan de groot te danken, die Hertog Jan III
van Braband liet slaan, nadat de heerlijkheid of het leen van Herstal weder tot
zijne landsdomeinen was teruggekeerd.
Op de vz. ziet men eenen gekroonden Vorst staande, met den schepter in de
regter- en den rijksappel in de linkerhand. Het omschrift is :
lO ij.. . RKBTÎIOTIS DVX.
Op de kz. vertoont zieh een versierd, als in bloemsieraden eindigend, kruis.
Omschrift :
. . KSTOS 1 D© : XaERSTOEHO.
Deze groot bevindt zieh in het Kabinet van den Hoogleeraar s e r r tjr e te Gënd.
Waarschijnlijk sluit deze munt de reeks der geldstukken van het Brabandsche
leen Herstal. Zij is, volgens de meening van den Heer p e r r e a u , geslagen na
den dood .van de zoo straks vermelde Beatrix, die in 1339 plaats had. .Hare
allodiale goederen gingen over aan hären neef Willem V, Heer van Hoorne en
Altena, die een zoon was van Johanna van Leuven, moei van Beatrix (1).
Hoewel wij hier zouden kunneü eindigen, willen wij nog met enkele woorden
mededeelen wat de Heer p e r r e a u t. a. p. over de verdere lotgevallen van Herstal
heeft geboekt.
De heerlijkheid Herstal bleef langen tijd in het bezit der Heeren van Hoorne.
Zij verkochten haar eindelijk aan Lambert, Heer van Oupeye (2), wiens nako-
melingen haar tot in 1436 bezaten. Toen werd Herstal verkocht aan den Heer
van Croy, die het landje reeds in 1444 overdeed aan Maria yan Heinsberg,
echtgenoot van Jan, Graaf van Nassau (3).
Het geslacht van Nassau-Oranje behield den eigendom dezer heerlijkheid tot
aan den dood van Prins Willem III, Koning van Engeland. Door de verdeeling
van diens nalatenschap kwam Herstal aan Frederik Willem, Koning van Pruis-
(1) De Heer p e r r e a u verwijst naar b u t k e n s en v il l e n f a g n e .
(2) H em ricourt, Miroir, enz., I e druk, p. 44.
(3) Delvaux, Tome II, p. 118.
sen, wiens zoon en opvolger haar in 1740 voor de som van 150,000 kroonen
aan het Prins-Bisdom van Luik verkocht.
Door dezen aankoop maakte de Luiksche Bisschop George van Bergen zijn
Vorstendom bepaalde eigenaar van de baronnie van Herstal, waarop de kerk van
Luik in verschillende tijden hare aanspraken had willen doen gelden, welke
daarop steunden, dat het dominium utile van Herstal ten jare 1171 aan de kerk
van Luik geschonken was geworden, en dat het opperbestuur daarover met een
deél van het grondgebied ten jare 1550 door Keizer Kare! V, in ruil voor het
stuk gronds waarop de stad Marienburg gebouwd was, afgestaan-was geworden.
Wie aan de Heeren van Herstal uit het huis van Leuven het muntregt geschonken
hebbe, gelijk de meeste Baronnen van hunnen tijd het (dikwerf per fas
et nefas) uitoefenden', is even onbekend, als waar hun munthuis gestaan heeft.
De meeste van hunne geldstukken komen zeer weinig voor; de tweede der
beschrevene nog het meest.
M U N T E N VAN H E U S D E N .
Heusden is eene zeer oude plaats in Nederland. Het was oudtijds in de
Gouw Testrebenti of Teisterband gelegen. Van d en b e rg h zegt in zijn Hand-
boeh der Middelnederlandsche Geographie (Leiden 1852), bl. 204, dat Heusden
in 772 voorkomt onder den naam van Hunsetti, ook onder dien van Hunsete
of Hunsate super Mosa.
Wij vonden aangeteekend dat de plaats in 839 door de Noormannen geplun-
derd en verwoest is geworden [v a n d e r a a , Aardrijksbmdig Woordenboek der
Ne der l. op dit woordj.
Beurtelings behoorde Heusden, dat als op de grenzen van Braband, Gelderland
en Holland ligt, weder'opgebouwd zijnde, tot Braband en Holland, en
maakte met de omliggende streek (het land van Heusden geheeten) een leen uit,
dat het Kleefsche huis in bezit had van de Hertogen van Braband, en dat het
weder in achterleen uitgaf aan een zijner takken, waarvan de leden alzoo Heeren
van Heusden werden.