oosten door de heerlijkheid ’s Hertogenrade ; ten ziiiden door het graafschap
Wittem, de heerlijkheid Wilre en de graafsehappen Daalhem en Gronsveld ; ten
westen door het Prins-Bisdom Luik, het grondgebied yan Maastricht, het graafschap
Vroenhoven, de baronnie Pietersheim en het graafschap Rekheim; de
Maas scheidde de heerlijkheid Valkenburg van de drie laatstgemelde landstreken
af. Ben aan Valkenburg behoorend stuk gronds, waarop St. Geertruide, Ek-
kelrade en Herkenrade gelegen waren, werd omsloten door Daalhem, ’s Herto-
genrade en Gronsveld ; een ander stuk lands, waarin Eisden lag, werd omgeven
door Daalhem, de heerlijkheid Breust, Gronsveld en Luik. Het had ongeveer^
zes uren in de lengte en ' vier in de breedte.
De Heeren van Valkenburg, vormende tw.ee dynastien, die van Wassenberg
en van Limburg, hebben gednrende de 11e—14e eeuwen deel gehad in alle
belangrijke gebenrtenissen, welke in de landen tusscben Maas en Bijn voorvielcii.
Zij voerden dikwerf oorlog buiten hunne eigene landpalen, en wel op het gebied
van Keulen, Luik en Braband.
De eerste Heer van Valkenburg, die in de gèschiedboeken voorkomt, is
Gozewijn, afstammende van de Heeren van Wassenberg; bij vergezelde in Mei
1085 op keizerlijk bevel zijnen neef Gerard van Wassenberg op zekeren togt.
Zijn zoon Gozewijn II, die omstreeks 1100 leefde, volgde hem op. Ook diens
zoon en opvolger droeg den zelfden naam. Zijné dochter Adelheid huwde Wal-
raven, zoon van den Hertog van Limburg.
In 1222 was Hendrik, uit het Huis van Limburg, Heer te Valkenburg.
Gozewijn IV overleed zondèr mannelijk oir, waardoor Valkenburg aan zijne zuster
Adelheid en dáarna aan hären zoon Walraven van Limburg verviel. Deze nam den
titel van Heer van Montjoie aan, en had bij zijne gemalin Elizabeth van Bar onder-
scheidene kinderen, waarvan de oudste , mede Walraven geheeten, hem bij zijnen
dood ten jare 1249 opvolgde. Walraven II stierf in 1258 kinderloos. Zijn
broeder Dirk .-volgde hem op. Volgens eene in 1267 gemaakte overeenkomst
was hij leenroerig aan Braband, wegens een jaargeld van. 200 ponden Leuven-
sche penningen uit de inkomsten i van de Maasbrug te Maastricht ; de leenroe-
righeid was afkoopbaar voor 2000 zulke ponden.
Niet lang daarna ontstond er een oorlog tusschen Braband en Luik, in
welken de Heer van Valkenburg-30Q mannen leverde om eenen sterken toren
te Wijk, tot verdediging: van de Maasbrug dienende, ter verdedigen. De Val-
kenburgers schoten te kort ; de toren werd ingenomen, afgebroken en uit de
bouwstoffen een kasteel gebouwd te Monfort bij Roermond, terwijl de vijand
tevens Maastricht bemagtigde. - Daarna werd de overeenkomst tusschen Braband
en Valkenburg hernieuwd ; het läätste zoude het eerste dienen tegen Luik,
Gelder en deszelfs bondgenooten.
Walraven III, Heer van Valkenburg, Montjoie, Sittaxd, enz., koos in 1280
de partij der Geldersehen en was hun voornaamste steun.
In 1284 stak de Hertog van Braband de Maas over, en toog, vergezeld van
eenige zijner bondgenooten, naar Aken; hij verwoestte op dien togt een gedeelte
van het land van Valkenburg en trok op zijne tegenstanders aan. Soheidslie-
den trachtten aan het riviertje de. Gulp eene overeenkomst tot- stand te brengen ,
doch het gelukte niet. Walraven wreekte zieh later over de aan zijn landje toe-
gebragte schade, en plunderde en brandde, volgens de ongelukkige wijze van
oorlogvoeren dier door sommigen nog geprezene middeleeuwen, tot voor de
poorten van Maastricht. De Maastrichtenaars 'deden hierop een uitval. doch
werden door Walram geslagen en hun aanvoerder gevangen genomen. De bondgenooten
wilden, het koste wat het wilde, zieh van Maastricht meester maken,
en kwamen te dien einde te Valkenburg bijeen. Walraven'werd aan het hoofd
der vereenigde benden gesteld, doch de togt liep vruchtelöos af. Verbitterd
over deze teleurstelling, verwoestte Walraven Daalhem, trok, van zijne bondgenooten
vergezeld, de Maas over en brandde geheel Kempenland plat. Gelderland
werd nu eenigen tijd bet tooneel van den oorlog, doch niet lang daarna
weder het land van Valkenburg. In 1286 belegerden de bondgenooten het
kasteel van Wittem, doch zonder gevolg. De Bisschop van Luik en de Hertog
van Braband wilden nu eensklaps eenen inval in het land van Valkenburg doen,
maar Walraven, die er de lucht van kreeg, was op zijne hoede en trok, door
bondgenooten versterkt, te velde. Herman van Wittem verliet onverwachts
Maastricht en verbrandde het dorp Meerssen in het land van Valkenburg ; daarna
zou de Hertog van Braband zieh: van het stadje Valkenburg meester ge-
maakt hebben, doch de Graaf van Viaanderen, die het bezet hield, trad met
27