
I H
ï T c . VI fcben ttt* ^^^ Í^
foaant) fvmifjm/ um^it^
S g i ^ cmÂnVé mcilj/l^on cbca
Z w m M ooriiîC.Sicfcs © " v a t ^ lmu O mm
mcbifmibmvfoîiî'crnmtti>cv rotten Äruii autt'^
S tvciicn cë fotiftteine Faíbn ^ar/ imö oou
¿cm tûibcncaibahar ^»^fníi^ ^^ivau juíjípcnm^^
jcfíctjcé ôué M m Hcincn S^uci^cn bcitci)ct/
S Ut V t c ^ c i nmiNt íaatfcu / un^ juf.immcu
tvact)fc^/^afi^ü^ltci£t?^tlm ein W (iuímoct)cti/
une nciuCTÌBctèl Soc^en/yotoonibrer üicl
ancinanîicr/uncwobluii^efc^icftuîiï) tmt
íutcii/ man eö gm i e ^ce^s^f
che» balicn fónte, a^ou ouflcn Iñ Cô
d)?ë u m iibfníicí : mmHo , fnllt Ç5 ßtüu wf
AclbUc^t/ nuct) tutlp abbrccbcti^. ©icfeö x\uv4i
^^uffíxbcné nun-tl)/ unter bcrnjcnmen/
o x r n m "tib fínd) ñebeí / li^ie euì |ocpU n.
^oc^ tvcrbcn bie t^icettc
i c m c a i b a h a r auff^cbobcn. >2j3ac^ictauifErnten
é t c i n c n .
© a ê V . Êapitcl
S S O n î ) c m V 0 í í ) c n Calbahar
m nKcruncbclftc / «nb
' fcbíecttcíte / unb.tnvum biUicb oor cm
jubnltctu
fcbieffctjíiíí cmemjKtitt
e í m r . m nuff / mib tlKobjjÌ t t í e ^ e i ) ^ ^
^ c t ein ^ t m / bec iid) i" ? ,
Jbaupt^SttJcigc ücríí}cilcí/inec big
^ ^ / bur(^9Cbenbé blutrot^ / m m i bod)
S t W i l Ä c l l neiner « r í e m o^ev m m
A s o b e é üou^mmeniíuvc^lnii^
flucb rmit) m\b i^oa von fcí)arifeu •
íc/
en.
fmb
^ à m t i ^ c n ftebet nuc^ iwt)r fla^/
«3ieécnncn'^Scd)Cu/Dbct^ní an b c n g a í c n ei-^
S a c V a S t^ntvncbícn. ißann i>ítj ^Smim^eu
Sn^HM ^Sbftan^brtEíc / folte eéíijeBenrnncv
k b nb'rotben Cokar unter bicüorueíjmite Ran_
S Ä Ä s r s r Ä
S g e b r a u l í i e t . cs^babcnfoicbc^runörntiattc
^mboínifcbe 3ufuln ^¿«H'm uub ^»^i rbjm^
branchi cé unter anì>crn Akarbahar flcac« baö
föWi/miß «ibi man eé aucí) bcnicmi)en/fo^^lut
unb b n t e r Ìax\m/ tceileu eé bicfaulc Humores
iurcbbcnUÌin abfübret. S
t i c nl teet i icfcr erliefen/ TOcl^cmciItcnsbi^t
finb unt eeine b^bciv n éícínveibcnAi)eitcncéfe^rburdu)c ífa)ic9bit rmt.i.f5fleuinpeemr
mon
t e t ibvcrnbcrtoemiiunbtDcrbenbcgiüCöcnfbcu'.
crae^olten. ©icl>nffcnmiicincm nbfonberlicbf"
Diinckga, "caé ift/ Orangien (^Clb Calba.
hai- unb iìrìis Diel lieberer in IHnb ju net)mcn/b(inn
bic gemeine robric^ic unb porofc.
3 u m II. ii'tnect) eine «nbeit © o r t e ü o n Kt
A-karbahar Mcru,ì)CVt)OrÌ0CniéÌer gtcicb/mifîCt
ì>aftbic^au^n-'3\DCi9ein@licbcruettbciletftnì),
5iiMitycnì?ivi ein rot^'îctt'e/ brùcbiô-«nö foRbi^tc
Krufí/imm'nbiji jínb bie ©lieber muínanbcc
icxw glcifbtvie iWbem tveitíen Kalbahar,flU(t) fo
qcñrciffí/ í)Ávicr uní lieiniv^cr üon Subftan^/ flls
•^aé üorbcrgebcnbc/ tveiiUcbí unbinncnweni^iii
xhú)i\^u (Sein © i r tmm ift Maah-,íiutl) ifeifj^
Uvij/mit toil) ¿emciióft'
III. DOn biefcm Akarbahar ifí
mcbtbdumivtí/ noíb mit iu^ci^en befcr;ct/ .uîiï
î)crhfllbcn me^r unter bic ©teine ju recí)nciviii'
m \ es ein 5ílump ober ^ t ú á ifí / m \ dícIíh
^ f c i i f e n ¡3cmrtct)í/fo cnAC nlé ein ©troí)ním finì
m H é t rtncínantcrfícl}cnAvie bic f. uub 7.
gnr in ber vin. TAB. jeiget : ?5íuírct^ M
purpurfarbic^t / imvcnbig auff ober^-Oct'^
tl)enmitrtcincL-nenJprtutleinnncinonb:rpewa(t)''
fen/fo/ba^bcr gnnijc Älumpc einem Ocbttaum
öi}n ici)jlbct.^é ^citici D a m Swaugitaé tfí
b c c f î e m / u n b m a n ftubct cé bter unbbanuff^w
<^tranb aulígetDorftcn/nbeteé tvacbfetaucpiiii'
ter î>em R a f l e r an ben ^ n c f c n ber ( S o r Ä
etcittcn/ïi)0û0ncébic(5eeabfc^neiî>ct.©.e3n'
iüül)iicrfDrct;tcn ftcí) fcbr Dor biefcn(Sternen/le
c^ax/laf} ítd) nicraanb untcriteben iinrb nuf eitKT
^ a u m ju jtcigen oîtcr in einen ©arten p ö«
ben / i t o biefcr ©tei n aufflìebengct i|t / «üi
g u r f b i / b a H i b n c n b e r ^ a b ü c t l f c u i i g e r u n b ^
gcr é lnt tcr n mi|]iHibven m6ct)tCADelc{)C Ite M^i
tacan ncnucn. e i e foresten lui) aucb bnrauií P
fcblacbten/ iubem fieglaubcn/ ba§ manbic talli
biUDon bekomme / üietmcbr aber / tpnm
mmicin ©tùc^baucnbei) tt4)trrtcjc» jDoit)!^"'
eben bie Maieycré nocb einigen © t a n t barton/
unb geben cé auc^ in l^'ib in/ iviciuobl in fci)i:
fieincr Quantität.
p k IV. @ O C t e Batía Laut ^at bic
finît eincéaroflcn unb fluégebveiícícn ?:ucf)é / alé
ob cé citi nbgcírngencé^lócf lein ûûnîSnfti ttjdre/
bocb fctjrgrob brrtnbic{;timbSileçbcntvci^gctî?e-x
Ben/ unten Duncfelroti) unb ()otb 'mi p
fc^cinenb: îûnnncénbcr nué bcm^nflêi * gcjo'.
fl'cnift/ iüítb eéiitfübiitblitivrtr^. ÍÜliwfinbcÉ
« ) o b t ( S t ú r f c r / iüelt^efobreitfítib/bn^ mancia
neu DOívinteíbauon folte mncbcn können: ìvcfr^
iijcgen èé nucbîùfRaritflt auffgetobentDirb.
bcffetîbfii eé bet) re^cnicOtcm^Bctternaejcitci'^
nen@cec©crucb/ béçnabctDie ber Unguis odo-
© a ê Si t ç i t e l
^ m Denen teaí^^íeínett.
aufb mitbergíeicben-iuimptfvn ©ornen unb .^ót^^
neriibciIt?t/ii3elc{)efnîhin^ufe()cnyn)iebaéÂ
ScrpilìumScdumminimum. ^CÛbC blC-^^^- bCC
«cbtert ^ i i p f f e t ^ C r t f e l o b e c w/. Unten
íyot eá einen bitten < S tmnm/ nié ob es ber gutj
uonbetScbûlTelïViirc/ linbfo.man eé in^legcn
.Zs jweyic ^Mipt <5ifdyU(i>t ber
(See-^'jSmnnger ober ©ec-^^eiDfl^fen
bcgrciffet bieienige/ iucle^je ma n Co-^
m l i e t t i ^ Ö t e i n e / unb im Maieyifcf) Carangnen-^
netz unbifiuon5weyct:ky2ict.
£ i i e i . balt foiöamgc goraa-^ ©t e ine in
ficb/iveicbc cinegorm ö e r ^ j i an^ e n bnben/ncl)m-.
livt; mit (Sticlenunb S^i^cigcn aufpfcbiefcit.
2 ) i c II. ©iejenige/ tvcicbc immer eine an^
bcrc@crtalt l>ibcn. SBcDte aber linb oon gnn^
treiniger-^rt/ nicbtbollichi/ Éònnm aucb nicbi
gebogen iverben.
B i e I. uemlicb bie x y f l a n ^ ^ S ^mi s c
m l k n ^ ^ t e t m iv erben aucb mir unter bic ©cc-
^ d n m g e r gercif)nei/ unb bcftcben i« folgcnbcn
(Sorten.
fe^ct/toirbeé fo iyeij; unb brúct)íg ii^ie gucter.
«S^e^be iDacbjen auf nnbern ^ornííen^íSteinen/
njclcbe m a n ^at jen^pf f e nennet/ unì» ì^runtcu
folien bcfcbricben ii)erben/ unb finb burcl) gan^
23affc:-.3nbicn fcbr gebr aucblicb/bng m a n a t a ! cÉ
b a r a u é brennet/ bn fíe gemeinltcb mit eben öcuy k
bcu Äa^cn^optfcn ücrmifcbettvcrben / in^emlté
aUeingebratiDiji^jarfcboncniDCiflenÄalcf/nber
febf ivenig unb mager geben/ uní) öeötDCgeit
nucb mcift j um ^iußiDciflen unb ben siri pirìang
l?amit j u effen gebraucht iterben. JJicgtveigen
bat?on/ fo auf b emiSt r a n b liegen/ baben ieine
oticnDcnigeftumpftciöorncr/ fonbern anbeten
© t e l l ü i c l r u n b c t u b u i o s , barinncnman Heine
fcb
fct
I. Carang Bonga, weiflc COCflIIeiliS
ittì)flégemeinertcunbfcb6urte©c'.
lecbtüon^^Deyerlei) fecblag: ©aseinefcbicf. ©tcingcrfibet/welcbcSnjcigenìubem Äakf
tvie cin?ßaumgcn ober t t t e ein (S)tiraucblleeiinn Sferenncnuntúcbíigltnb. "îsiele
a u f / anbert^albobcr 2.©chuhboct)/mitmelcn
bictenStüCigen/ t^elcbclicbjilícincinc ftumptfe
©pi^enMgen/ unban ben^SDCitenmitunjeblbac
Heincn©6riileinbe|e^-r'tnb/unbbili)cnbie^lât'.
ter baé Äraut Abroroaum obcr(biabïtur^ ab/
lüCßltJCgCn cé aucb t^en o»r^/c? ciuf. L¿k Ö. Exot.
Planta ObCr S a x um abrotonoides gCRCnnt/ abCV
febrûbclabgemablctiuorben* ©le rechteTOnl-.
bung ili in ber F^III. TAB. 8. & I 3. j u fehen.
5Ü3amuéer(tauéber@cefommt/ ifícé mit i h
liem uníieblicí)cn *6chleim umgeben/ ift purpura
farbicbí/bocbunmn eé einige íÍBocben inícngdc^
gen gefc^íunrí/iHtmibert ce licb unb tDirb überall
îi5ci||/auifer an b e n d l t e f í i n r í h í i lw ba céct i taá
gclblicbter bleibet. 3"^»enbi5 ift céaucb ioci§/
fchón geftrcifft un^ bnícbig/ man eé ü or
ivciiTen Silici"'^ufebcnfolt.^^Bannbicfe^tiicicr
IvWgaufbem (Stranb treiben/ fo njcrítcn fie
ftcinbart/ unb glánl^ni iDic^orcellin. ©iean-.
^ere 5írtift üoncbcnöergleicbenSubftan^/ bleibt
aber niebrig unì) fíacb/ in ber SOlittenetívaé ticf^
fcr/bannanbcn($nbcn/ unb bilbet cine^chüfRl
nb/ beftcljcnb aué oiclcn hu'l^n Sí^c^cn/ fo bicbt
an einanin-tftebw 6aum einginget lang/ fmb
gífluben abuílvéj
í>a|;einfíchereéitcicbeé©ee'^civá(h"/AigaCorallinides
, Maleyifcfe Agar Agar gcnanbt (fO
m a n e t f e n f a n ) ber^lnfang bicfer (JoraUcn-^
55numgcrfcp. ^Clcinbagbieícmmeht alfo fet)e/
tan man baran fcbcn/ it^eilen biefe (Sorallen?
56dumgerfehr flcingcfunbentDCrben/iaofítlei-í
n c r / a l é b a e DorbemelbíeAiga,ti)dc()céni(btéí5C-i
fíoivenigcr a l é f teinicbt ift : jugefcí)iDeigcn / b a ^
b e ^ b e r @ c f t a l t g a r ju !t1;t üon einanbèr linter^
fcbícbcnifí.
2. CarAfí¿ alcà iff nUc^ t)On folchct «JCilfClt
unb múrbenSubftaniyober cttí^aé bmtej/mit ^ur^
| e n u n b b i r f e n 3 i D c i g c n / foimebiegí-offeGaian.
g a ^ u r ^ e l a n ^ u f e l x n l í n b / uon auflen mit eini^
g e n ^ o r n l e i n / alé©orngcnbefe^ct/ tüicivobl
e n f t e f t u m p f ^ r u n b t u r f j e r f m b : m r b e nmi t bcc
S c í t e i n e n e c b u b b o ^ u u b bre^ f inger U á / iti
^cr ©e f t a í t eincr ^ a n b ober ^anbfchuhcé* © e^
benauchgutcn ÍCalcí.
3. £ > « 9 w e í í f c ecweccf CarangGouIa,
ifí cin febr rareé ©civaché/ meiftené aucb cin
níg ücrboppcltunbmitüiclen Sn^eigén ih cinarber
gewachfen : @inige runb / einigc plat t / un»
gleichet ber gucfcrbccfcr SDleiftcrftúcf. (í-é ift
X VàrtCÉ/
I