
m
i l M ê
S i -éïiVj'i'^
SI ^tli i ' ' '
n e n / c n M t á ttiétè alè ô imp l e r u n ^ © t i m p t o abg^
B e Ä o r e s u n t e i - p ^ ^
fcmciítemcmcr^eititAuditorurntoint^^^^^
i t u r u n ì > ì ) c r P W i o r o p h
/ ì>é i i t n íchtaür i n aici , , .. .
t m n î ^ t / f o i r t e r n i n geiDifieu © t u a e n eé m i t a u w ¡y ouvvv »^v^u
S l e é ú n p b í í l í c b i í b c r fernen m t i m m m . ^'oiü m md)t
faam/mítóíóerr D . S p e n e r bíf/hí&erm^mfammUmafovíeíerNatur^^^
habe/ auc&moéfûr Íiuí^enDíc glócflic^ artgcfangme SoactasSciennammRc.
eia AU ^rrltii íaro5 fpöftrc ? ínDcni aiUë mtó Dcm/emgen C a t a logue n fte taruber megenExpcrimcntis
Phyficis unÍ» Demonftracionibus Anatomías mac^ctl / ttîCÎC^eÇm
D . W o l f a r t au f a n a l i tâ^m anftcact/mac^m/aiff «îrlc^e t^cííá au¿ bcfíen eigcneti
Programmatibus bcfatî fútD / incitó au¿ Dírffíbcn Clavi Philofophiar Experimenta «
erhelim m t m , ^ieff^ nur fan bei) ^Kfcr ©cícgcB^cít níe^íwfc^tt^ígcn/tJflf Wltó
fon)p§í/aíéauc^ba;3crc^tcreípeaivé5?crmCoikgen unl>«?crtí|ícgrm»&e/nemííí!>
í F a b r i t i u s
a s e m t ó
AU Wífct meinerTîamrmnî) Matcñalien-^ammcr t tfyiíé Durc^ubcrfc^írfang frem6M
Naturalien/tbeíí¿ tturc^Mniiiic^eSlbrifFfSrofTm lîorfç^ub geí^an ^aben : mííitóW
úíei(^t)íJncín4enüornc&men21pot^ecfern u«Material¡|ícnmSrancífurí/Sormb¿ini!'
©íefrm/namentíic^ ^ e t r n d e R e f e , ée m
V i t o jurôbnicu (»ab ; unD weifen t ê bei) Den/enigin/iveRfje tiergietcßen Naturalien ffltiv
len/ eínaüaemcmcé tfî/ man auc^tíonfem^eínígcn wa^mííí^eiíe : p
in€mian0iun3anï)erer©aben |efiomcmcnal!erfeító©ro|?3iínfiíg^í?oc^9ee(>ríen^fm!
fcettfommenî>e £ ) f t ' 3 nMa n t f d ) e ©et íHí fcteíben ofFcnren unï) jueí^nen íüoílen/
n i â t íiweilTífnD/ @ieft)erDenfeíbigcmuebenbert)erír4uíic^enSreuní)fc^affí/!t5oriíirt^
ûberreicBe/ auffunDannehmen, @oífee¿ tmS ) ô ^ f tmQ5 0 t t gefallen U n í a«erííitó
íeben uní) ©efunD^citjutrifien/auc^fen HebenSrieDenWsefi^ríen âna&igfïMfll'
tm/ío n5ert>c mc^termangeíní>ranáuff9»/í'rt^w¿ ^ónfftis miínocj eíniganDern Cwofis
fbt)ieí(eic¿t x>oti gra|]erer Importanz finmmn tômt : ©er ínítt)#en meine fli'
lerfeíté^O(&3ce&rte5perrenunDíí)erí()efíe ©dnner/bet) Díefen fogef4{>rítc^en9eíteníol'«
grofien © P t « ^ e < ^ m t v m í m rmpfirÇie unD 6e|l4nW9fi »erharre
VCUina (0ro^gón(Í¡S«n / vKÍg«t>rteíi ^vren m»t» Jwiiíitwrt
bereitmiüldfler
M I C H A E L BERNHARD VALENTIN!.
í ^ C o ; ^
\Mtt mim ^ulff^SKitteiit unfe S u b f i d i e n , bereit mm frei)
3 in Unierforfc^ung &er D?afur unb ^rfi'nitun^ ^^tifamer 2ir^nci;cn 6e&iei=
nei / tfi eine ^eiffige C^rrefponden^ uut) ©c^rifFt^^ec^fefung niif ané*
Itlnbifc^en Sreun&en nid)t txig geringfie/afétt'eicge nic^t allein öen^aufF'
«nD ^an&etó^f eufen / abfonb?rIic^ Den (Bpcccrè^^^àrtUm fe^r
unb profitirlic^ ift/ fonbern auc^ ben ©cid^rfen ben ^ e g ^u welen fonfi
uiécfattbfen Döingen bahnet. ©ieic^ftJie aba- bie ^anbetò^ieut i^re Correftonden^
gfiiteiniglic^ in^ ©cucirne fù^xen uiib fiep nic^i ieic^tlitp in bie Sarfe gurfen iaffcn : at"
f(t pflegen bie ©eM^rfe hingegen i^rc Qcmcf^fütc Öenb^^rieffe nic^i allein anbern git^
imSreunben mii^ui^eiien/ fonbern offteri gar in offentiicpen ©ruc^^u geben/ Süie fo
eMe Scriptores Epiftolarum be^eugen/beren man-i-in grofìeé^Kegifter^polI in ber x>ocrebe
tir ^ateinifcpen ©cnb^i^c^reibcn ober Epflolarmn, mU^c Thomas Bmhoiwt auff (sU
m\ ^ t i fm gefcf)rieben unb nac^gcjcnb^ in brci; ^{)ciicrt §erauK gc^en laffen/fe^en fan :
it)f[c^cii man be^ berö^mfen Cartefi BpzfloUs , UJorinnen er feine neue Philofopliiani
gegen unb anbere üerifeibigci : ivie auc^ De^ Boccon Recbercks , tcsLf-
"j-vcìécccks ©enb^^riefFc an bie ^ònigiicpe €«glifcije Sociei4i in ^ngeianb / T-im. a
©ÓÌbeni^Ìee/ DoUi unb U^aldfchmiät ßpifl. jiincebcasy unferc Dijfert. Epiflolkas unb
(ftjaim man aucp bie fingirfe @ci)etn^^rieffe babei) buifen mite ) Die förijiicO (n
fm §erau^ gegebene unb fo genanbte mtfcaefansem BncrFe bei^fugen fonie. Sibfon^
fcfjálffen ft?egen ba§in retfviv unb
Im in ifren Itinerarüs ober ^eiß^^efi^reibungen bcrfcibc» gebencfen/offi feinen recijfen
Untcrric^f bat?£>n ^aben / fonbem aüe^ oon ^írcn fagen melbcn / fa ^ifiüetíen ftcp eine
Sreiibe machen / wann fie nseiiem ftcper lögen fonnen. Unb biefcs mag bie Urfac^
fcp/ ttjai'um bie fot)Orric^fige O/f^J^bianifcpe Compagnie in ^>ííanb bie/enige CommiiTarios,
itjelcpe }ie in ibrc Plancagien unb anbcre Oetter abfcl^irfef/ 5ui>or in €i)b unb
Witfim ne^men/ba|?.fie in i^rcn '^erícíjten unb Rapporten nícpfé ató bie pure laniere
^a^rf^eií fc^reiben ober vorbringen föoiten / roelc^en bann befto c^er 5u glauben unb ^u
tmucn iff. 5?acpbem aber offíerí a u $ biefe fe^r fc^Iecpie ^afur^^ánbiger /i'nb / fon^
ierii jtcp liieimc^r um ba^/cnige/ m é $ur ^anblung bienet/ bewerben unb bcfümnm'n;
f^mtif; man fi'ci> íugíeic^ an bíc/eníge curiofe unb gelá^rfe 2entc/ weitet fic^ in ben Jn^
t^iauifcpen O r t en ^áuf'ííc^ niebcr geiafTcn/ unb alle¿/ waá 3u ber ^aturföubigung unb
Sfi-ijneu^^nnft gt^örei/genaucr ^u untcrfuc^en t>olifomincnc ©eíegeu^eií ^ahm/^aitm :
iDie bann beéít^cgen i>íeíe tjornc^me ©[icber ber ^el^brrö^nUen ^4i;ferli(pen Sodefíí
tcf^iaturfi^nbigerin^euifci^ianb/ai^ l^oickamemsy Schralmsi (weichem
t'ir ^ a n i g i n 'Preuffeneinepgene 'penfion ^ierjureicpcn làffct) Sckfferm.wic aucf) ber
iifni^inte fobus Ladolfm unb anbere eine genaue Corrcfpondenij mit einigen ©elahrteu
iti öft^'Jnbien/ Ckyero, de Jagev, Rrnnphio, tcn Rhyie, unb anbern gepfíogeu í/abcn/
&frm Obfervationes inib ©enb^^^rieffc guíen '^^eilé in ben Mifollmds Gcn-n. Canoas
finben unb ^u iefen finb. ein grö(Tere^ £íecí>t aber befonmiet man au^ ben^
C2l) Knigen
f i l ; '
. : • 1
r
i'.
i I,'