
h i
8 O p ^nbiamfcÇe ^ c w h ©írcíDcn/
i^ct M ÓUfìVrtiC iiflüOU au tcn Sinum Barbaricura
ftcflcf/v]ln^ \ m i>ic ^ t n b c r in ti)rcn ínnV'
sgcfcíircibuu^cu mic^ vinuo^ncí iicu^cfcn/ bicfcá
Ceographi ?5cncnnunc\cn i;ifr u n í ì>n ^u bc^aí-^
ícn. 'Soui5ícfcm»:y3orí Zendzj nun ^ommíbaá
tKjmcn gentile Zendzji,tí)dc^Cé CÍTIC ^ c r f o n ÜOU
foíc^cm Ííitíi^/ ül)cr einen fot^anigcn ^thiopcm
ccícuíct / tt)cícf>cé tic ^ c r l u imr iiucf) ín if)tc.
auff^uní» Angenommen b^ben /
$wt ber gcwóbiuicbeu mutación i)cé Z dziem
oliec dzi in ein o>er g n)elc§eá ftc iu-^
,n pflegen / tvann fie eiiuoe ^rabifc^e
ríer / torinnen z o^ec dzíem innen
i f t / in i^re ©prac^ introducìren /
flucb in E u r o p a ^^cnen í iebbabevn í^er Ori--
ínWUfct)cn ©pt r tc^en/ fo nur ein iveuigíiní>em
pcrfifí^en vcriìreittuD / |ui' @nügc beMubiiir/
uní) i t irí ) nlfo mc()í üonuotí^cn fei)u/ba| ] folc^eé
j n i í ineíen ^ p emp e l n ju er läutern uní) ju be^ueif^
fenfei^e. i>íerem nun lautet obciemelbíeé
ä ß o r t bepbeaíect íaner n zcngi,\üi>r!uit ite aíle
f$t»aví^en/l>ie juj^imitien gehol t e unb ivoílitOíe
4Daàr tragen / unì> ^Ethiopcs fínb (tuelc^ebic
$)oríugie|ten unì) jpir felbCtcn inégemein Calares
nennen/ ) fonlten aber feine anbere Un^'
fllaubige/ belegen/ ií)orüonlte^oct)í'teìenige/
f o nuá Abyffinien tomen / mitt^em^fiabmen
Hhabafli » ober n a ^ ber gran^oífcbeu @pracb
Hiiabachi unterfcbeiben / allen anberen i^tiiiopiern
aber/fo/ tvieiuüor gebac^t/u^oHic^te J^aar
i t a g e n / beníTíabmen zcngi gegeben/ ioiemi r in
Werften jur ©enúvjebe^anbt gewcfenift» Ob
nun ívoí)í bte Qiernaner biefeá ^2ì3ort / nebenft
»ielcn andern / in bie Maicviftbe (Sprache übev^-
i r f l c b t Labenz fo bat eé íwd) bicrtn"»-'" burc() ei--
tien beíanbíen RhctorifH)en tropum eine anbere
^ e b e u t u n g bekommen / unb bebeuiet uon ber
í^iparíjen §virb / tvormit i^re Leiber begäbet
mi>/imMaicvifcben allein e tn3aéf4) ivar^eé: in
ipelc^em ^^erftanb man cá mic^ in ber Maicyi.
f ^ c n Hiftoüe Deé Hharazah beñub ; Une bnnn
öucb alle bie bef'te Maieyers,tt)elebc iíb beétüegcn
confuiiretbßb / barinnencinftimmigítnb/ ba^
t i e f e t i ß o r t ZengiArelcl) €é lìe narf;; ibrer553eiù
Zeng' gi f(t)reiben/üllein fcbwar^t)eiffe/obnebn| |
folí^eé 2Dort einigem í a n b ober Stat ion ju-^
öclevieiiperbe / ober nuc^ jemanbwi f l e / bafj
cé Iì5lcj)en appiidret «werben fónte. <Bo i t i f f en
biejenige Äiiften u n b t t o r a u f f " b i e
Maicyif^e (Sprach gebráucí)lic^irf/nicf)íbaége'>
ringt'te ^^on ber Afncanifcbeu Suiten / i)abett
nud) niemablen / fo mei man tveij] unb aud)
iDabrfcbeinlict» ijt ì einige gnbrt bal)in anae-.
f t e l l e t / t t o r ü on mani n i^ren xpiftoriennitbté jin-^
t e t / tvelcbe allein mel ten / baj] líe toobl el^e-^
mahlen bie Äuften Coromandcl frequcntiret
tjaticn / fonur8.bi§io.5ag:Díei1Ibaüonírt:
iuelc^eé auc^ bie Reliquien i^on bem @otíeé-v
bicnñ imb bie groffe i^rer 3Borter / fo
t n a n in bem Maicyifcbcn unb nocbmebrimjavanifcben
ftnbei / confirmiren ; baß nlfo biefeé
Sffiort Tsjandana Zenginic()té anberftbci) &CIUT1
Maicycrn alé baé ober rot^t
toanbel^poll) (bann baé befte auff bicfcn
fed^lag icmmet) bebeutet/ n)ie mirfolcbcétiV
g e l a b r k i t t n Maieycrs nuégeleget í;aben
t a n b e r o i t e g e n nic^tüon einiger
fo genemutiuerben / barüonmaninbftgij^
^eu i33elí nod) uíct)t5 \veig/ auc^ noct> gnn^iiit:
güüif) ift / ob auff folcber Äüft c nuib roti«
<2)anbel'^J&ol^gefuubenn)erbe ? inbemgeitl
lieb/ ivannbergleid)euborien gefunbenicürtti
fol(j)e&bie Äuftei^on^Jirabien feineé iDegeeouí
India luúrben l)olcn/ ba baé Zcugifcbe "
i^nien fo nabe \ t ñ w ja an baé Africanifd)e5irö--
bien j ioflf: jafieiüúrben bejíer al é bie Maicycts
nniTen / iuaeinbenjemgenl'anben / bacinnfn
ficf) bie üon ibnen entfproffene Coionien mgen/
aiicb í^re <5prac() nocb flnten t^eilé
ten{)d«en/ ttad)fen tbáte/ inbem bie Maieycrs
fo tpeit barücn gelegen unb burc^ ein fo
licbeá COíeer i>on ben Zengis flbgefc^niítcniiiií
entfernet lüaren. Unb m i folten jiee^tnít
geiDUfi baben / inbembiespcccrcvcn unb Matc.i
riaiicn gemeiniglícl) ibren g^abmen m \ öra
531a^/ w o ber ©t ape l baüon ftd) am erfteiigk
feilet § a t / ^encnnetimben/ md;t anberfi/tó
b i e ^ o r t u g i c f e n bie SOíuficatem^^üffe m
© t a p e l p l a l ) biefer Syecere^/ber tamablennaff
Malacca iVar/Nozcs de Malacca ge^eiffetltlilbil
3 a eé iDÚrbení»ie Maicyerfcb aucbben ^ a ^ m
üom zengifcben ©anbei nict)t oon ben ^tr^
fíanem baben/ivelcber/iüie oben enpieifen/li?'
i)onben55ei)nabmenfúbret / unbtDÚrbcnoiií
í i e Araber felbfteu ben Snbianifcben Sílm
nicbt behaltení)aben/ ti)eTd)erurfprúngli(^iiiií
ber gelaí)ríen ©pracf) ber Braminer berjíiflítií
b e p j p e l ^ em Zsjandanan , corrcpta media fyllib
a , ober bep abfd)mibung ber legten Syiubca
a n , )víe es auff ber 3nbifc^en ^wt e Qtlxm^'
licb ift Tsjandan lauíCt/ Uníi in genere üllerfjíllií
riecbenb ^ o l ^ bedeutet/ fo einen ( a a f f twn '
gibt/iüormit ñe i^re iíeiber befcbmieren: ivet
DOn alfo ber Malcyifd;e ?ríabm Xfiandanato
ftammcí / n^elcben bie Arabi a (tvelc^e m
anbern Snbianiú-be ?ííal)men / alé Myroboianam
uiíb í)erglci(i^en mit einer kleinen
b e r u n g ( ) a b e n f o r g e f ü l ) r e t / ) meiftená alfc b
Rollen/ aufier baé fie ben le|teu ^uctiftabfn""
i n e i n í . ü e r a n b e r t / unb bie erfteTn oDcrí^»
Sran^oifcben c h in x f , taß alfo biß
bei) ben ^ rabier n ben g^íabmen Tiändai
bekommen / ben bie (£nrop6er aucí> beb^llf
Unb íüeilen baé rot^e ©a n b e l ' - ^olife ic mW^
unb brauníroí()eéi>ón Coul eur i ftt ,/ j,e befícrji.i
b a l í e n i i t / fo f)aben bie Maieyer aucbbicM
(SDort üon biefem ^ o l ç mit bem g um*
Tsjandana Zeng' gi geíauftet / nid)t anberf^lí
tm Mindoftanifcf)en öie fi^ttjar^e myrobolallfr
Zengi hararch , baé ift / bie Zengifc^C hararjü
Ober bie fd)ïûarçe myroboianen oon ber
iwb ni^í üon líer ^ ñ t m benennet
inìtcm fíe Don
tiiiíben fommen
|)icr a i i fT^ ^ t aüi a meift alie barinnen úberein/
hig baé Sal iatoeré'-^ol i ) baé rotbe ©anbei''
Jpol^ f í^ / ít^elcbeé fonften im (Sanéf rietfen RahkaTíándanamunbinberJ^
inboftanifc^enOprad)
miíí'enfeíben 3Boríen Rabat x a a n d a n , daé ift/
¿lut'.toanbelnacbfeinerSí^rb/bieiüieSluíaué'.
liefet/ yon anbern aber roti) © a n b e i genennef
icirb. ift aud) bie|er rott)e<Sanbel ebenfo
11)0^1/ a l é ber gelbe unb t^eiife © a n b e i apeld)C
i^oii einerlei) iSnumen b e r t ome n ) baá innerfte
¿cr^üoníenfelben/unbifíbaé ^ol^anbemro' .
ilwn (s:)antelbaumerft iüeifi/nacbgebenbé bleic^-^
roti)/ fo enbl i^cinebeftoi)obcfcSarbbefommt /
ein größere Ä r a f f t ge^vinnet / je alter eé
ivirb;babero berroti)c ©anbel/ivelcbenmantn
GoikondaunbanbernOertem oon3ni>teninben
5it)0íl)eiíen finbet / yiel brauner uni> cinfolglic^)
iuicl) ü i f l f raf f t iger i f t / alé baé gemeine,(Salia-.
/ gleicf) w i e icb noc^ ein ©t a lge n b a .
ion()abe/ foiefponicbtbeobetbanbift/ aberfo
ict) eé linbe/ SOíeinem v^oclgee^rten ^^errn
flUf^ w 251enfien ftcben foli, ©o^ aber biefer rc^
il)c ( b a n i e l in einem ober nnberem iianö Diel
háitíigerunbfcbbneralé anì>erfttpo fallet/betín^
tícb meiftené a n allen andern £Oiatcrialicn/
ivevju b a é <¿;v^reicb unb Die iiufft baé meifte ju
contcibuirenfcfieinen/ivelcbeéan&cnO'íágeleinju
fc^cn/ fo nirgcnbé oon fold)er ^ r a t f t uní) © t a r d e
ita^fcn/ al é inbcnMoiaccffcben3nfulenunbín
Aniboina,ob m a n fcbonbie Q^jian^en üon b a r auff
liiijtge unb an^ere Or ten georacbtljat/aucbfoU
mit groftengleiß abgebt artet n5irb.@leid)er
gciirtltgebetKripeiffc unb gelbe ©an^el^)onTimor
alien anbern / bie fonften an anbern Oríí)en
)i>(i#n/foií)oí im ©erucb/ a l é an ^ r a f f t e n iBeit
DOr/ iteld^em ber ordinaireCoromandeiíe nicbt
tcyfommet / ob gleich biefer ein Spccies »on
'öcnlciugcn ^Baumen ift / icelcbe man auf
Timor ftnbei : uub btftnbet Itcb an bem Coromandeiifcben
ein ettvaé tvibriger unb tvilber
©ci'ucb/trelcber fnft jeiget/baóbevfelbeinbem
frcDcn unb boben@eburge in folcbem Uberfiuß
juftuben / baß tie f e l f e é aucb ju
broucben/ nne id) mi t meinen klugen gefC'
Unterbeiicn lauffet auc^ an bemfelben
bie 56enennung beé bem
O r t ^al iatoer / fo. a n ber ©ee lie.gt / ivollc
bal)in uerleiten taffen / alé ob eé barum
mit nickten / fonöern biefe Denomination f ommt .
b a b e r / i^eilen in ben oorigen fet ten bie ^or ^
tugiefen biefeé j£)oí | aué bem ©ebur ^e nact> bie^
fem © e e - ' ^ l a ^ gebracht i^aben/ unb jtoar
gen ber guten Q^elegen^eit folcbeéinií)rc©cbif^
fe ju embarquiren unbiveitet for t jubr ingennt jeb
cbeé bod) fc^onoorDielen3a^ren öuttge^oret /
unb ift auc() tiefer Ot t nirt;i me^r unter biefem
g i a ^ m e n bepbeni^inttjobnernbeaanbt/fonbirti
iüirb fc^on oon üielen Krlftnampatan
ober Hiftnampatan gel)eitTen / auffcr b a ^ Der corrige
STíabme allein bei) ben Cíuropáern nocb ia
unfern (garten erhalten ivirö. 3cO f a n au4) fo
fd)lec^ter bingé nid)t jugeben/ ivaé Gardas ai
Oria unb Mat thzoiuí fngen / bai; biefeé ^ o l ^
o^ne@eruct) folte fepn / iporinnen ber leiste fo
iveit (jebet / b a ß er t?orgcben mag / ber @ecucb/ fo
j u t D e i l e n t a r a n j u f ì n b m i V f k e / toe oon bem
weitTen^nD gelben cs^mibel b^t/ivo er etwa
be^gelegcn bat : baöocbbiefeö ^ o l | o ö n ?ríatui^
© c r u í b é g n u g b a t : í ^ nmm bie anbete jioeo
(Sorten offt obué (s^erucp Hub / wi e icb felbften et^
fahren /unbfolcbeé oieíleichtbaher/ioannberen
«8áume g a r j u alt tìnb/ looroón icb boc^ uid)tí
geioiiTeé fagen ^an/ toeilen fo genaue nicht '^ícb^
tung tarví Ulf gegeben b ab. 3um íoenigfíen t tw
m i í berjenígen ©ebancfen noch nid)t entfchla-.
gen/baßbae rotbe©anbel '^^ol l j mchtauch auff
Timor ober auf fben batumb liegenbenSnfulm
fallen folte/obfchon Wí r7^/?¿o?- /4foí{heénegi -
Ket/ inbem eine Meftica ^ r a u / fo oon einem
^otíugiefífchen 93aíter gejeuget / unb einen
Capitain jut gehabt / auch jiemliche 5ßi f i
fenfchnfTt oon ben ©nlanbifchen ©etodchfen
h a t t e / unbauébiefenüuatiirengeburtigioar/
mich lehr ftarrf aué eigener Erfahrung oer^
ficheti/ bofjberfoíhanige©anbel alíba lòachfe;
m e i ^ bann auch oon einigen Macafladf^en
©roffenoerftanbenhab/baßbiefer ober ber oorige
Ä6ni g ein © í ú c f öoooiuehabthabe/ fo T i -
mor aufgeliefert b(^fte/ uub^orteninfehrgrof^
fem^ertbgehalteniüurbmoelchtóftenichtohne
^ e ^ f i í g u n g oieler íabuiofen (á-rjchlungen oon
b e f f e n ^ r á t t t e n / u n b i i a g baffelbefchier auf eine
fehr auf ferorbent l ichen^ei é per miracuium unb
,¿nl)ab .
íun5eilmein©túcfmitunter/fo5iemlichgut ífí/ , . ,. , .. ,
k m Tirnorifchtn^iemlich nahe kommet unì» bat-' • j ïoar beç îfîacht / butch « n Riecht / fo ber iSaum
unter aud) ïoohl oermenget toirb / abfonber-- von ftd)'gegeben/entberftioorbenfeoe/ referirlicljberjenige/
toelchenmanaufben^ßergenjtoi' ten/nafhbem&icOtieRtalifcheNationt)iefe2)la9
fttien benMeiroerfchfR«»b Tzjififchen i}anben/ loie
nuch auff bem berühmten ?5etg de Gai tam, ober
icic ihn t>ie ^or tugi e f e n nennen / de Gatto
trifft; bafj alfo baö rothe ©anieb^^ol^ nicht
iJü ben (feee-^ ^ l a ^ e n unten an ben hohen ©e--
M x k Y v . loächfct/ ^^te Ga r c i a s abOi i i i ootgeben
liili/ fonbern t ief f i n bem ^anb uno allein auff
i6t)enS8etgcn /• ^mn wenigften xf .biß so. ober
me^r SOi.ciien oon ber @ee. SÜegtoegen
bflnn 9:)Unn hochgeehrter ^ e r c (ich nicht butch
n i e r h a t / bafiftebenienigen2>ingen/ bie fteooc
ioftlich wollen gehalten haben/ betgleichen exrr a .
ordinaire Umbftanbc unb Äraffien beilegen»
© 0 toifVen ite aut^ auf biefer Âùfî e noch oo«
einem anbern ©anbei jufagen/ beffenîâîùrôe
nichtmitOelb ju jahlenfeoe/ unb beng^ìahme«
oonSri Gandam, ^aé ifî / heiligen ©anbei fuh^
t e / ioelcher mi t bem i ß o r t Sercanda t e é Gar^
d a s ubereiniommet/ fo allein oon bemTimonfchctt
© a n b e t ' ^ ^ o l ^ o e t f t a n bmwí r b; ttîôrbeç
m .