qi K
l i i
/fell*!"'
î l f e M . q q - ;
q;:|:q->i i l l
Ifi= ' i '
i U 7
(i)R.
Thoyras
Hill.d’An-
¿let-Tom.
V I . pag.
13. Sc
Corps Diplomat,
pardu
Mont.
T om . IV.
Part. II.
fo].3M.
(a) Letre-
fpas,obfe-
ques&
Enterrement
du
Ro y François
I.par
Picrrcdu
Chiilcl.
T ro o n gev eftigd , en zyn Oom Eduard
Seymour, Graat van H ar ifor t, tot Befchermer
v a n ’t R y k en Bellierder des
Konings aangefteld, o f dees maakte zich
door loosheid meefter van het ganfche
G e b ie d , dat door Koning Hendrik aan
de zestien Uitvoerderen zyner laatfte begeerte
bevoolen w a s , en dree f federt
de Hervorming der Kerke in Engeland >
die hy by uitneemenheid loegedaan
w a s , uit al zyn vermoogen voort ; en
opdat deeze Staatsverandcring door geene
nieuwe onluften gertoord mogt worden
, verzekerden zich de Engelfen
van de vriendfchap des Konings van
V r a n k r y k , door het fluiten ( i ) v a n
twee byzondere verbonden. H et cer-
' fte was ter verzekeringe van vriendfchap
tusfchen François en Eduard , zonder
naadeel te geeven aan de oude verbin-
tenisfe tusfchen Vrankryk en Schotland,
en tusfchen den Keizer en Engel.ind.
Het andere betrof de punten in den
laatften handel van vreede onuiigedrukt
gebieeven, voornaamenlyk over d eL an d -
Icheidinge van Boulonje , en de ver-
ftcrkingen , welken de twee Koningen
omtrent de gemeide Stad deeden maaken.
De eze verfchillen, mids geen van
hen tot den oorlog gezind w a s , vriendlyk
beflegt z y n d e , wierden beide de
handelingen te L ond en, den elfden van
Lentemaand, wel g etekend, maar door
den Koning François niet bekrachtigd;
omdat dees, kennis krygende van het
overlyden van Koning Hendrik , die
hem in veele deelen niet ongelyk was,
eene zwaarmoedigheid gezet , en uit
de zelve eene kooris gekreegen h a d t ,
w e ik e , mids ’er eene verzweering op
eene heimelyke plaats, door buitenfpoo-
rig minnen verkreegen , layfloeg , hem
eindelyk, op den laatften (x) van Lentemaand
, naadat hy zynen Zoon Hendrik
nutte lesfen tot het beftier van ’t R y k
ge g e e v en , en zyne bekwaamfte Amptenaaren
aanbevoolen hadt, in het drie-
ënvyftigfte jaar zyns leevens, het drie-
endertigfte zyner regeeringe, ten grave
fleepte, tot groote droefheid zyner Onderdaanen
, wyl hy om zyne bekoorelyke
eigenfchappen zeer bemind was, inzonderheid
van de Geleerden en Konftenaa-
r e n , welken hy alom begunlligde ; ja
men verhaalt ( 3 ) als iet byzonders ,
dat men in zynen ryd in Vrankryk
eerit begon v erihndig e Biflchoppen en
Magiilraatsperfonen le krygen , uic welk
e oorzaake hem , met veel rechts, de
tytel van Vader en Herfteller der W e e -
tenfchappen gegeeven wierdt. Den volgenden
dag naa ’t overlyden heeft men
het Iighaam, naar g ewo onte, geopend,
in eene loode kill: g e flo o ten , en van hec
Kafleel Rambouillet, daar de Koning
geflorven was , naar de Abtd y van
Haultebruiere ( 4 ) gevoerd ; van waar
het zelve kort hier naa tot S'. Cloud
overgebragt, en aldaar in de Kerke van
Noflre D am e ,d en eenentwintigflen van
Bloeimaand, zoolang begraaven is , tot
het lighaam in het Koninglyke Praal-
g r a f, dat zyn Zoon Hendrik hem te
S'. Denis ft ig t te , overgebragt wierdr.
Van vier Dochters, die de Koning François
by Claudia van Vrankryk geieeld
h a d t , wandt uit Eleonora van Ooflen-
r y k , ’s Keizers Z u fte r , hadt hy geene
Kinderen g ew onnen, liet hy ’er twee
in ’t leeven, Magdalene en Marg arita;
en van drie Zoonen alleenlyk zynen Opvolger
Hendrik agter; w e lk e ,op zynen
verjaardag van het negenencwiniigfte
jaar zyns ouderdoms, d o o r ’t fterven van
zynen V a d e r , ten Troon k lom , en vervolgens
den zesentwintigften ( y ) van
Hooimaand te Reims , onder den naam
van Hendrik den T w e e d e n , tot Koning
van Vrankryk gezalfd en gekroond
wierdt,
D e dood der gemelde Koningen was
aan die van den Hervormden God s dienft
in Duitsland geheel fchaadelyk ,
wandt hierdoor verloorenze alle hoope
van onderftand ; en de voorfpoed des
K e izers, die allengs meer Vorften en
Sreden aan zyn fnoer k r e e g , bragt
onderwylen den Keurvorft en Aartsbis-
fchop van Keulen in de uitterfte benaauwdheid;
omdat dees, door de Hervorming
der Ke rk e,v an zyne onderhoo-
rige Geeftlyken ( i ) zooverre gehaat
en vervolgd w ie rd t, datze hem by den
Paus
1546
Ì3)D>niH
Hift.de
France
Tom V.
pag'435.
Ì4) L e ire-
tpas.obfe-
qiies&fin-
lerrcincnt
du Roy
Françoisl.
lar Pierre
luChaltel.
(c)Daniä
Hin.de
France
T om .V .
P*g'4 39*
(6) Sleida-
ni Comment
de
Sraru Re-
lig.&Reip*
pig 455-
&4îô‘
1747 Pans en den K e iz e r , als Befchermer der
Ke rke,aanklaagden; en hoewel de Keurvorft
filSleida-
I jiiCom-
, raentde
lig.&Reip.
pig. 503-
beweerde, dat hy geene Le e re dan
die der Heilige Schriften voorftondt,
dat hy aan geene geboden, die de eer
van G o d fchonden , wyl die nietig en
zonder kracht waren, verplicht was te
gehoorzaamen, en de Kerkhervorming,
naar ’t bevel den Biftchoppen op de
vergadering te Regensburg g eg e e v en ,
hadt ingevoerd ; echter bragten de
Geeftlyken , onderfteund door de Bisfehoppen
van L u ik en Utrecht en door
de Hoogefchool van L e u v en , het geding
te Rome zo o v e r re , dat de Paus
den Keurvorftlyken AardsbiiTcIiop H erman
, den zestienden ( i ) van Grasmaand
des voorgaanden jaars, uit de
stauRc- gemeenfchap der Kerke verbände, om-
’ ’ ' ’ ' dat Herman, zoomen voorgaf, tegen den
r e g e l, L e e r e , Apoftolifche befluiten, in-
fteilingen en gewoonte der Kerke gezon-
digd hadt ; dierlialven wierdt de z e lv e ,
door Paus Paulus, van zyn Aardsbisdom
en van alle voordeelen en inkoomften
beroofd,en aan alle Volkeren dier Landen
bevoolen hem niet langer te gehoorzaamen,
g elyk die o o k , tot dir einde, van
den e ed , den Aardsbiflchopgedaan, ontflaagen
wierden, en Herman verweezen
ter betaalinge van de koften en fchaade
b y zyne tegenparty geieeden.
Onlangs hiernaa g a f de Paus het
recht en de waardigheid van ’t Aardsbisdom
aan A d o l f Graaf van Schou-
w en b u rg , die voor eenige jaaren tot
! Medehelper verkoozen was, deStaaten
en Onderdanen te gelyk , door zyne
«¡Com?' b ulle, (x ) vermaanende van deezen voor
s i : " ? hunnen Aardsbisfchop te erkennen , en
fg'iotp. wift den Keizer tot de uitvoering van
w s6s.
dit vonnis te beweegen. Wanneer uit 1747
deeze reden de oude Aardsbisi’chop ’ “
dikwylen tot den afftand vermaand
was, en dees verkiaarde zulks met geen
goed gewisfe te können doen , heeft de
Keizer , thans alom gevrecsd zynde ,
zyne Gemagtigden Philips Lalein Stadhouder
van Gelderland, cn Viglius van
Zw ig h e im , aan Herman naar Keulen g e zonden,
daarze alle Staaten des Lands
by een riepen, en van de zelve begeerd
en, dat die den ouden Aardsbisfchop
verlaaten,en den nieuwen, van den Paus
gefteld, aanneemen en gehoorzaamen
zouden. De Geeftlyken , oorzaak der
veranderinge, bewilligden ftraks in deezen
eifch ; maar de Edelen en Sreden
toonden, dat hen niet geoorlofd was
van hunnen V o r f t , wiens trouwe hen
bekend w a s , en aan welkenze met
eeden verbonden waren , af te vallen.
T o en ze hier over lang en ernftig getwift;
hadden, wierdt eindelyk , om de
aanftaande onheilen te v ermyd en, het
v e r fch il, eensdeels door den H ertog
van K le e f , anderdeels door Diederik
G raa f van Mand erfcheid, en Willem
G raa f van Nieuvvnaar , de aanzienlykfte
onder den A d e l, daar toe gebragt, dat
de Aardsbisfchop He rm an , zich over
zyn volk ontfermende, op dat het ganfche
Land niet door den k ry g mogt
verdorven w o rd en , befloot goedwillig af
te ftaan; dierhalven ontfloeg hy de zynen
van den e e d , en gaf zyne waardigheid,
den vyfentwintigften van L ouwmaand,
aan Adolf Graaf van Schouwenburg over.
D ew y l het afbeeldfel van Herman op
eenen penning gevonden w o r d t , heb ik
goed gedacht den zelven by dit merk-
waardig geval te vertoonen.
Dee s , gebooren G r a a f van WIed, was m ’t jaar vyftlenhonderdenvyftien tot Kenrvorit van
(■3)Hub- l^eiilen, en in ’t tweeeiitwintigile jaar deezer eeuwe ook Bisfchop van Paderborn ( 3 ) ge-
worden, in den aanvang zyns Gebieds zoo grooteVervolger van de Lutheraanen, als op hec
h S v i i . einde Vourftander der Hervorminge, om welke hy dus ongelukkig eene waardigheid ver-
^«'pag.' lo o r , die wy op de voorzyde, rondom zyn borllbeeld, op deeze wyze befchreeven vin-
373- den;
I I I . Deel, Ss HERH
r
1
i " L
iq .