■f'l 1544 Onderwylen was de Ke izer, toen hy
zich van S'. Dizier verzekerd hadt ,met
{•I'Chron. zyn Le g e r iangs Vitry naar (i) Chalons
sl’crnfec ' getrokken , meenende die Stad te be-
iluiten i maar de G raa f Willem van
Fu riiembe rg , die den naaften nacht in
’ t onderzoeken van de rivier gevangen
w ie rd t , riedt hem zynen w eg te vervolgen
naar E fpe rn ay , daar het Le g e r
veel voorraads v o n d t, en van waar de
Keizer v o o r tru k te , met inzigt om het
Franfche L e g e r te bevegten, en dus den
agtften van Herfftmaand te Chateau
Th ie r ry koomende , bragt hy hierdoor
zooveele ontfteltenis in P a r y s , dat verfcheidene
Ingezetenen met hunne goederen
de vlugt namen, en anderen door
raadloosheid niet willen wat te beginnen
; des de Do lfyn, om den neêrftag-
tigen op te beuren , een goed deel zyns
L e gers binnen die Stad z o n d t , en , de
bruggen agter zich verbrooken hebbende
, met de o v e r ig en , uit vreeze of de
Koning van Engeland ook aan den anderen
kant mogt doordringen , langs-
zaamlyk volgde. In deeze verlegenheid
hadden de Franfen den Keizer nu en
dan tot de onderhandeling van den vreede
aangezogt, en eindelyk hun verzoek
van zyne Majefteit verkreegen , des de
z e lv e , naa eenig beraad, voile magt
tz) Corps ( x ) gaf aan Ferdinand Gonzaga, A lge -
" Ä ” “'' Stedehouder v a n ’t Keizerlyke L e -
T r a . i v . S®*' ’ ™ Niklaas Perenot, Heer van
Part. ii. Granvelle, om met Claudius H eer van
fol. 287. ^ Maarfchalk en Zee voogd
van V r a n k r y k , Gilbert Baijart van la
Font en Karel van N u lly , die van den
Koning François, tot dit werk gemag-
tigd w a ren , den Vre ede ten meeften
voordeele te fluiten."
T e rw y l deezen nu hier dan ginder
vergaderden , en verfcheidene dagen
met het beilegten der verfchillen door-
bragten , trok de Keizer met al zyn
volk naar Soisfons, weike Stad zich, den
v,’nc5 ' (0 van Herfftmaand, aan den
stcmiec Ke izer overgaf. V ier dagen naa deeze
MS- overwinning wierden alle vyandlykheden
opgefchort , en twee dagen laater de
leden van het Verbond des Vreedes
DipioZ’r. °P fl®®z® voorwaarde ( 4 ) getekend.
Dat voortaan tusfchen den- Keizer en 1544
Koning van Vrankryk hunne Kinders, j,,
Erfgenaamen en Opvolgers , hunne R y - “ ™'",,,,
ken , Staaten , Landen en Onderdaa- Pan. ii. '
nen eene volmaakte en eeuwige vreede
zoude zyn , zoodat hunne Onderdaanen
met elkanderen onverhinderd konden
verkeeren en alom koopmanfchap
dryven. Dat de Keizer en Koning elkanderen
geheel en al zouden weder-
geeven alle plaatfen , Steden en alles ,
niets u itg e zo n d e rd , datze federt den
Vreede van Nizza , voor zes jaaren geilooten
, op elkanderen veroverd hadden
, alsmede aan eens ieders Onderdaanen
, zoowel aan deeze als geene
zyde der bergen. Insgelyks zoude aan
den Hertog van Savoije en des zelfs
Onderdaanen alle s , waar ’t mogt z y n ,
dat hen federt den Vreede van Nizza
ontnoomen, en in zoodaanigen ftaat als
het thans w a s , overgeleverd worden ;
ook aan de Markgraavinne van Mont-
fe r ra t, den H e rtog en de Hertoginne
van Mantua. Vermids de Keizer beweerde
, dat de Stad en Slotvoogdy
van Stenay zyn Le en wegens het H ertogdom
van Lukfemburg w a s , en dat
de overleede H e r to g van Lotteringe
het z e lv e , zonder zyne toeftemminge,
niet aan den Koning van Vrankryk
hadt moogen vermangelen , zoude de
Stad en Slotvoogdy weder aan den H e r tog
van Lotteringe overgeleverd worden
, opdat die de zelven van den Keizer
, zonder dat de Franfche Koning
eenig recht overhie ldt, te leen zoude
houden.
Op den zelven voet d ro eg de Koning
den eifch op de A bd y e n ’ t Land
en de Heerlykheid van G o rz e o v e r : tot
het volbrengen van deeze beloften zou
hy den Keizer G y ze la a rs , voorts oo k
het Graaffchap Charlois , met alles dat
’er onder b ehoord e , in eigendom geeven.
- W yders zouden de twee vereenigde
Vorften alle krachten tot het onderhouden
des Vreedes infpannen , en
de Koning zoude om den T u r k te verdryven
, en om weder te winnen dat
de zelve in Hungarie veroverd h a d t ,
zeshonderd wel uitgerufte mannen van
*544 wapenen den Keizer en het R y k ten
dienfte leveren , hierenboven tienduizend
Voetknegten van zyne Onderdaanen
op eige beurs, en nog andere tien-
duizend Voetknegten , ’t z y Duitfen ,
Zw i tfe r s , Italiaanen .o f Spanjaards, die
de Keizer beft o o rd e e ld e , in geld onderhouden,
en niets onverzogt laaten
om de T urk fch e magt te krenken. Ja
hy b e k en d e , voor zich en zyne Erfge-
naamen, voor altyd a f te ftaan van alle
aanfpraaken en eifchen op de Ryk en ,
Staaten en Landen welken de Keizer
tegenwoordig bezat , onaangezien de
voorgaande verbintenisfen«, z e lf van het
Napelfche R y k , zonder iet over te houden.
Insgelyks zou de K o n in g , voor
, zich en zyne Opvolgeren Koningen van
V r a n k r y k , in der eeuwigheid aan den
Keizer afftaan en overgeeven het Leen-
r e c h t , de Manfchap , Pairfchap , eed
van getrouwheid, de onderdaanigheid,
’ t geb ied , de heerfchappy en alle recht,
dat hy o f zyne Voorzaaten op de Graaven
en Graavinnen o f Geeftlyke en
Waereldlyke Ingezetenen van Vlaandre
en van Artois ooit gehad o f gevorderd
had d en, zonder iet over te h ou d en,
tot zo o v e r re , dat de Keizer noch des
zelfs O p vo lg e r s , Graaven van Vlaandre
en A r to is , nooit meer verplicht
zouden zyn om de gemelde Graaffchappen
van de Franfche Kroone te
v e rheffen, o f manfchap o f eed van
getrouwheid voor de zelven te doen.
Insgelyks ftondt de Koning aan den
Keizer a f het recht van wederkoopin-
g e , dat hy o f zyne Voorzaaten konden
hebben op de Steden en . Slot-
voogdyen van R y s f e l, Douay en Or-
cb ie r s , hoe dat o o k mogt genaamd
w o rd en , begeerende, dat de gemelde
Stcden en Slotvoogdyen voor altyd
met Vlaandre vereenigd zouden blyven
, gelykze e e r ty d s , voor datze van
den G raa f van Vlaandre aan den Koning
van V rank ryk overgedraagen waren
, gewee ft hadden. O p den zelven
voet g a f h y aan den Keizer al
het recht op de Steden en Landen
van D o o rn ik , M o r ta gn e , S'. Amand
en A tre ch t o v e r , uitgezonderd de Stad 1544
Terroane , de Kerklyke goederen van
Artois buiten het voornoemde Graaffchap
onder Vrankryk behoorende, en
de Dorpen van ’t Boulonnois ; maar
de fchatting van Artois , Gemeene
hulp genaamd , bedraagende jaarlyks
veertigduizend ponden T oiirn ois , liet
hy den Ke izer in ’c geheel. Ziende
te g elyk af van alle aanfpraake, die
hy zoude können maaken op het H ertogdom
Geld er , ’t Graaffchap Z u tfeen
en der zelver afhangelykheden.
De Keizer zoude hiertegen, voor zich
en zyne Naakoomelingen , '/oor altyd
afftaan en overgeeven den eifch en aanfpraak
, die hy op de Staaten en L an den
van den Koning van V ran k ryk
konde maaken, behoudende alleenlyk
zyn recht o p ’ t Hertogdom B o rg o n je ,
’c Burggraaffehap van A u x o n n e , S'.
Laurent , Mafconnois , Auxerrois en
Bar op de Seine , van welke in ’t vervolg
nadere fchikking zoude gemaakt
worden ; maar in ’t byzonder ftondt
de Keizer a f van alles dat hy konde
vorderen op de Slotvoogdyen van Peronne
, Mondidier en R oy e , midsgaders
op de Graaffchappen van Boulonnois
, Guiñes en P on th ieu , o f op
de Steden en Heerlykheden längs de
eene en de andere zyde van de rivier
dé Somme g e le g en , zonder iet over
te h ou d en , ’c z y wegens de Kroon
van Spanje o f uit hoofde van ’t Borgonfche
H u is ; welverftaande, dat hier
onder niet begreepen zouden zyn de
Landen , Heerlykheden en Burgvoog-
dyen van T o u rn eh em , A nd rewick en
B redenarde, welken onder het Graaffchap
Artois, behoorden.
Om de goed e en oprechte vriend*
! fchap tusfchen de Onderdaanen van
den Koning en de Ingezetenen der Nederlanden
te onderhouden , wierdt beflooten
en v a ftg e fte ld , dat voortaan
de bewooners der H e r to gd om m en ,
Graaffchappen, Heerlykheden en Lan den
van B rab an t, L im b u rg , L u k fem burg
, V laan d re , Artois , Borgonje ,
Hen egouw e , Ooftervant, Namen, H o l-
B b X land.
Ï -1
y ..i
1:.: (Í