i " " "In
1;
I 11
'V / l i
: ì ì , .
i '
fili
...
•■idiiiir.'it, - Il ■
¥ ll • iiÌlihii.r -'•(■;
Tom . IV.
P»-;- 39-
l o t h i s t o r i d e r
, j . , g eene Kroone op ’t hoofd, cn binnen eenen krant van Laawriertakken gelleU i s , vindtmen 1548^
r— dccze letters ;
S I G I S M V N D V S A V G V S T V S R E X P O L O N IÆ .
SIGISMUND AUGUSTUS KONING VAN TOOLE.
In het midden van het andere deel zietmen het wapen van Poole ,■ voerende eenen roo-
den grond en witten A ren d , gekroond, gebekt en geklaauwd van goud, ter oorzaake dat
(i) Les ( i ) Lechiis , Grondlegger van dit Koningryk, op die plaats daar hy de Stad Gncsna o f
Gnife deedt bouwen, Sen nell met witte Arenden gevonden hadt. Rondom het zelve zyn
Morie" elf wapenfchilden, van welken het eerfte aan de regterzyde een rood Veld met eenen zilveren
Riiitcr voor Littouwe voert, wyl zyn Grootvader Kazimir, aleer dat dees op den Troon
van Poole tradt, Groothertog van Littouwe was; het tweede hiertegenover is het wapen van
Milanen, wegens zyne Moeder Bona Sfortia, Dochter van Jan Galeas Hertog van Milanen;
het derde , eene klimmende Leeuw moogelyk voor Rnsfie, voerende goud op blaauw ; het
vierde voor Pruisfe voert eenen zwarten Arend op zilver ; het vyfde een ofte o f buffels
kop op blaauw, met eene goude S ta r , zilvere Halvemaan en Roos voor Moldavie ; het
zesde voor Pomere een roode Griffioen op zilver ; het zevende een zwarte beer aan eenen
halven rooden Arend op zilv er, voor het Palatinaat van SiradiS ; het a g tfte , eemge balken
en ftarren, fchynt voor het Palatinaat van Sandomir ; het negende een natuurlyk gekleurd
hart op blaauw, voor het Palatinaat van Lublin ; het tiende een Patriarchskruis, moogelyk
voc.r een deel van Littouw e, wyl de gemelde Ruiter zoodaanig een goud krms op een
blaauiv fchild voert ; het elfde en onderfte fchild een gekroond hoofd, fomwylen met dne
aangezigten, v o o r ’t Landfchap Dobrin; alien omringd door deezen dubbelen letterzoom;
S I G I S M V N D V S A V G V S T V S D E I G R A T I A R E X P O L O N IÆ ,
. M A G N V S D V X L I T V A N I Æ , R V S S IÆ , P R V S S IÆ , M A -
S O V I Æ . S A M O G I T IÆ . E T D O M I N V S E T H E R E S .
SIGISMUND AUGUSTUS DOOR GODS GENADE KONING
VAN POOLE, GROOTHERTOG VAN LITTOUWE , VAN
RUSSIE, PRUISSE, MASOVÏÈ, SAMOGETIE, EN
HEER EN e r f g e n a a m .
( l l Sleida-
Ki Comment.
de
StaiuRe-
lig. &
Rcip. pag.
6 2 5 .
HI»
i'b'fpagne
par Tur-
quctfoJ.
1 3 18 .
Omtrent deezer. tyd kwam Muley
H a z e n , ( x ) Koning van T u n i s , die
voor dertien jaaren door den K e iz e r ,
naa ’ t verdryven van Barbarosfa, w e der
in zyn R y k herfteld w a s, te Augsb
urg , klaagende over zyne elenden-aan
den K e ize r , w y l zyn oudfte Z o o n hem
het R y k en ’t g e z ig t , en François
van T o u a r , die het gebied voor den
Keizer in Goleta v o e rd e , hem zyne
goederen ontnoomen en in armoede naar
Napeis verzonden hadt ; des de Keizer,
( 3 ) door medelyden getroffen, de zaaken
onderzogt hebbende , den blinden
Koning Muley Hazen eene jaarwedde
voor des zelfs le even, ten lafte der Siciiiaanen,
toeleid d e, hem weder naar
Italie verzondt, en T ou a r k ort hiernaa
t’huis ontboodt. O o k wierdt Vogels-
b e r g , een wakk e r krygsman, omdat
dees eenig v o lk ten dienfte des Konings
van Vran k ryk geworven en gebruikt
hadt, ten zelven da g e, door ’s Keizers
la ft, op de Markt te Augsburg (4 ) o n t - (4) sidJi.
’ X “ ni Comn
O O iu . mcnt. de
E indelyk deedt de K e ize r , den veer-
tienden van W eid emaand , den Geeft-Rdp.p«!-
lyken eenige regels tot verbetering der
Kerken v o o r le e zen , naamenlyk van de
W y in g e , van de Orde in de Kerklyke
bedieningen, van de Kloofteren, Schoo-
len, Gafthuizen, v a n ’t verkondigen des
God ly ken W o o rd s , van de bedieninge
der 'Verbondstekenen, van de plech-
tig-
N E D E R L A N D S C H E V O R S T E N . IH. Boek. löj
»548 tigheden der Misfe en der K e r k e n ,
■ 'v a n de Zed en e n T u g t der Geeftlyken
en Le eken van de Kerkvergaderinge ,
Ban , en meer diergelyken ; omtrent
(iisieida-deezen wierdt uitdrukkelyk ( r j be-
¥ " 'ie de Heilige Wyin-
smuRc- g e b e g e e rd e , zou vooraf i n ’t G e lo o f
Rtipri'S- naauwkenrig onderzogt w'orden , voor-
63+ naamenlvk wegens de toen in zwang
gaande Kettery , ofze het G e lo o f der
Apoftelen en der algemeene Roomfche
K e rk e b eleed en, en van een vroom
leeven waren , naar ’ t voorfchrift van
den H tilig e jj Paulns in den brief aan
(1) Cap. ( x j Timoiheus. [m a a r , dat een Die-
Wyfs getrouwd
Man itnoeft z y n , die gehoorzaanae Kinderen
h a d r , en zyn huis wel regeerde,
was met v,oordacht agtergeiaaten ]
Vo orts zoude niemand Bisfchop Worden
dan die de wying ontfangen hadt,
dan die w el op zyne kudde paste.de Kerk
en zonder ophouden b e zo g t, en ook
andere Leeraars in hunnen plicht tragtte
te houden ; de verftrooide Monniken
zouden weder herfteld, en in de Sehoo-
len niets geleerd worden dan ’t gene
met de Roomfche Kerke overeenftemde
, in ’t bedienen der Verbondstekenen
zou de Latynfche ta a l, opdat die
niet in verachting mogt raaken , on-
v ermindetd, en de zoogenaamde Cmwr
der Misfe onveranderd blyven , en in
ftilheid gefprooken worden , opdat de
hooge verbot genheid haare waardigheid
mogt behouden; in de gewoone plechtigheden
zoude niets verande rd, en het
Z o u t , W a ter , 'Kruiden , Paafchlam ,
mieuwe 'Vrugten, K e rk en , Bek e rs , Al-
taai e n , ’ t ‘Patlium , Kleedingen en V a ten
, zouden door geheden tegen de lift
des Du iv els geheiligd worden ; men
zoud e ook in de heilige Kerken kaer-
fen o n tfte e k en cm e t wferook cn andere
welriekende dingen rooken , en om-
megangen 'houden. Wyd ers zouden de
Geeftlyken maatig en zediglyk leeven ,
de hoererye myden en hunne byzitten
weg.doen o f geftraft .w o r d e n d e Wae-
teldlyke .Overigheid zou de fiisfekup-
Jien hier tin helpen., opdat de tugt en
zeden ve rbe te rd , en de vryheden der
Kerken behouden mogten word en; men 1548
zou de vergadering der Bisfehoppen “
weder invoeren, en de zelvc ieder jaar
twee maalen beleggen , om eens ieders
leeven en gebreken te onderzoeken >
en de ftrafwaardigen zoolang uit de
gemeenfchap der Kerke ilu iten , totze
om vergiffenis gebeeden , en beloften
van een beter leeven gedaan zouden
hebben. D e eze regels hebben de Bisfehoppen
, naadatze zich beraaden hadden
, mids de Paus fommige punten
zoude goed keuren, aangenoomen.
Onder ’t verrichten deezer zaaken
poogde Keizer Karel op alle wyzen zynen
Broeder, den Roomfchkoning , te
verplichten en tot zyn oogmerk te b,e-
w e eg en , meenende met des zelfs goed- ; '
v in d en , w y l b y de Keurvorften aan
de hand hadt , zynen Z o o n Philips op
( 3 ) den Keizerlyken T ro o n te helpen ; f3'?t|?«
tot dit einde hadt zyne Zufter Maria, Bcig.co
Landvoogdes der Nederlanden ,den Ko-
n irg Ferdinand reeds ondertaft, en door
groote beloften gezogc te bekooren.
Hoewel Ferdinand in zoodaanigen voorftel
geen fmaak v o n d t , echter deedt
h y .als een groot Sraatkundige, zyn voordeel
met zich hier omtrent niet fpoedig
te verkla aren, en de hoope van
den Keizer te v o e d en , weike zynen
Broeder met alle gunflbewyzen ophoop-
ten , en dierhalven den negenden van
( 4 ) Weidemaand , eenen fchuld brief(4)corp«
tot des zelfs voordeel te k en d e , door
welken de Keizer , met toeftemminge Mom.
der Keurvorften , bekende , dat zyn priFii. ‘
Broeder Ferdinand Roomfchkoning hem,
om het Le.ger in Hungarie tegen den
T u r k te onde rhouden, honderdzevenen-
negeniigduizendvierhonderdentagtig guldens
geleend h a d t , voor we ike fomme
Koning Ferdinand de Land voog-
dyen in Z w a a b e , Hagenau en Orte-
nau te pand h ie ld r , en die noch aan
hem noch zyne Erven verplicht was
weder te g e e v en , dan naa de gemeide
fchuld ten vollen betaald zoude
zyn.
A ls .de K e iz e r nu ook zynen Z o o n
Philips uit Spanje wilde ontbieden, om
den zelven in zyne 'Erflanden tot zynen
E e e X Op