•539 G A L L V S A M I C V S A Q . V I L i E , l y j , .
V O L V C R E S V O B I S C A V E T E .
DE HA A N IS F R I E N D F AN D E N AREND,
V O G E L S W A G T U L I E D E N .
• 53?
I je Ke izer, ondertusfchen bevindende,
dat de oneindige verfchillen om ’t G e -
Joof in Duitsland zyne onderneemin-
gen magtig hinderlyk waren , hadt z ieh ,
door zyne Gemagtigden en die van
den Roomfchkoning Ferdinand, in on-
derhandelinge begeeven met de V o r ften
en Stenden van de Augsburgfche
B ejyd enisfe, w e lk en , tot dit einde te
Frankfort aan den Main vergaderd zyn-
kennisfe hunner aldaar geroe-
WHi«. pene ( t ) G od g e le e rd en , Melanchton,
form. Mycqnius , Melander, Bucerus en GeltsS'en
verfcheidene tegenftribbelin-
£ " fo i, door bemiddeling der
ijp. twee Keurvorften , L o d ew y k Paltsgraaf
r a p S t ! t’y ften R yu , en Joachim van Bran-
denhurg, een Beftand van vyftien maan-
Tom. IV. den ( i j troffen , geduurende het wel-
fot'isî; tÇf > die van de Augsburgfche Belyde-
nisfe van niemand op eenige wy ze om
T G e lo o f beleedigd word en , noch ook
anderen ontrullen zouden , maar de
Neurenbergfche V re ed e in ftand b ly v en ,
de gedingen van ’t Kamergerecht op-
g e fch o r t , en aan die van ’t Hervormde
G e lo o f de oeffening van hunnen Gods-
dienft zonder uitzonderinge verleend
worden , mids datze zieh vreedzaamlyk
gedraagen , en niemand z ie h , ftaande
d it Beftand , door nieuwe Bondgenootfchappen
verfterken, midsgaders dat de
Roomfche Geeftlyken by het genot
hunner goederen en inkoomften, in de
Landen der H ervormd en, onverhinderd
blyven zouden. Opdat alles tot een
heilzaam einde mogt gebragt w o rd en ,
vondt de Keizer raadzaam eene verga-
d ering, tegens den eerften van de naaft-
koomende Oegftmaand, te Neurenberg
te beleggen, om aldaar de Roomfche
en Onroomfche Stenden door verftan-
dige , vroome en vreedelievende mannen
te v ereenigen; onder beding, dat
alle W ed e rd oo pe rs, en andere vreemde
Gez indhed en, buiten deezen handel blyv
en , en die van de Augsburgfche Belyde-
nisfe, nevens de andere L e d en des R y k s ,
onderftand tegen den algemeenen vyand
der Kriftenen verfchaffen z o u d e n ; het
we ike door ’s Keizers en ’s Konings G e -
magtigden ter eene r, en door den Keur-
vorft van S a k fen , den L an d g raa f van
H e sfen , en die van Frankfort ter andere
z y d e , den negentienden van Grasmaand,
getekend wierdt. D e uitmuntende zo rg
en onvermoeide y v e r , in dit en alle
voorvallen omtrent den Godsdienft, door
L u ther en Melanchton betoond, hebben
gelegenheid verfchaft, dat men, ter hunner
e e r e , in dit jaar den nevensftaanden
penning gemaakt heeft.
Kondom- het af-beeldfel van Lntber, dat op het eerlie deel in Leeraars
wordt, leelbnen deezen letterzoom;
gewaad gevonden
d o c t o r M A R T I N V i L V T H E K u s A n n o C H R I S T , I 153J,
I f l , S - I 1( E N , T , I 0 E T S P i ; , . E f t I T F O R T I T V D p , V E S T . R A ,
OE
• 53?
D E L E E R A A R M A R T T N LU THE R I N ’T J A A R FAN *^3?
K R I S TUS i r j j , "
IN S T I LH E ID EN F E R T R O UW E N Z A L U W E S T ERKT E ZTN.
Het andere deel draagt het borftftuk van den vreedelievenden Melanchthon en dewvl
S m V t o * “ , Bretten in den Nederpalts, den zestienden ( . ) van Sprokkelmaand des jaars veertienhonderdzevenennegentig
^
Germ. den rand ;
V , 1 V W C lde
waereld gekoomen was, vindcmen deeze letters in
d o c t o r P H I L I P P V S M E L A N C H T H O N A E T A T t S S V A E
X L I H , A N N O N O S T R I S A L V A T O R I S i - r j g .
D E L E E R A A R P H I L I P S ME L A N CHTHO N Z ÏN S OUDER-
D OMS X L I I I , I N 'T J A A R ONZE S Z A L I GMA A -
KÈRS . 535».
Wanneer de Duitfen groote' verwagting
uit deezen handel, en de bekrach-
tiging van den K e iz e r , te gemoet zag en ,
D) Hi*, fchre e f zyne Majefteit ( 2 ) den Keur-
foim.'" vorften van den Palts en Brandenburg,
secke^' ototr^ut den zelven door meenigvuldige
dort II. bezigheden geen befluit te können needeel
fol. i_ 1 I . 1 .
m e n , hen te gelyk voor de genoome
moeite bedankende ; en deedt fcort hiernaa
, door zyn en G e z a n t , den Keurvorft
van Sakfen tot vreede vermaanen , met
beloften den zelven te onderhouden ,
en de zaaken tot een goed einde te
brengen. Maar het bskrachtigen bleef
a g te r , ter oorzaake dat de Paus , waa-
nende, omdat die van den Hervormden
G odsdienft, hem i n ’t gefprek niet- hade
den willen dulden , hierin beleedigd- te-
zyn , en dat de handel tot ftnaad zyner
Hoogheid en naadeel zyns Zetels
ftcekte',- dierhalven den Keizer het begönne
w e rk belettede te voltooijen. Ja
men hieldt de Landvoogdes der Neder- j
landen aan-’t R o om feh e .H o f niet weinig !
verdacht,, omdatze v o o t de Lutherfen
te veel, geneegenheid getoond , en den
Keurvorft van T r ie r uit het Neurfen-
bergfche V e rb o n d , midsgaders de' Fran-
fche Gezanten, die met de Keizerfche
over ’t vereenigen der magten tegen '
d ie van den Hervormden Godsdienft
zoud e handelen ,. op gehoudeU hadt. |
D e Keizer, eind elyk'oo k vermoeden k'rygende
o f ’t zj/n g e za g mogt krenken ,
begon federt te aarzelen , en ftelde
andere vergaderingen v o o r , op (3) Hi«,
welken de Gezanten van den Paus en
Koning van V ran k ry k tegenwoordig
zouden zyn ; wandt de Kerkvoogd hadt dSf i l
hem vyftigduizend Dukaaten tot onder- t Ì
ftand beloofd.
A an den anderen kant wierdt het
ftnk zoo' beftooken , dat de Roomfchkoning
het w e rk fleepehde hieldt, welk
e , om zieh in zyn R y k voor den invai
der T ü rk en ce d e k k e n , ondertus-
fchen eenen- Vre ede met ( 4 ) Jan vanlASttuvü
Z a p o !!, die door hulp Van den T u r k - h? ? “
fchen Keizer een deel van Hungarie be-
l'ftie rd e , «angegaan had t, meer tot nut fotToSa;
der verarnide Landzaaten dan tot eer Smx,“
van Ferdinand-, wyl-dees den W e iw o od xxxix.’
I vbortaan Kohing zoude noemen ; wandt
'Jan van Zapoli beloofde hiértegen, büi-
: ten weeten van Soliman, met verzegel-
! de brieven door ’s R y k s Grooten
! ond e rtek end , als hy uit dir leeven
zoud e fch e id en , dat de Roomfchk oning
Ferdinand dan in zyn G eb ied op-
volgen, en dus ganfch Hungariè beftie-
fen zbude. D e e ze aanmerkelyke zaaken
door den Roomfchkoning ten ajgemee-
nen Uutte v e r r ig t , h ebben, ffiyns be-
dunkeris, oorzaak g e g e e v en , datmen te
zyner cére den volgenden gedenkpenning
gemaakt heeft.
C i Het