60 H I S T O R I D E R
.aiti !
• I 'T ' lasten van Duitsland zoolang uitge fte ld,
en fchoon de zelve geene hoope meer ter
bevreediginge over hadt,echter raadzaam
vondt, wyl zyn ouderdom de moeijelyk-
heden der reizen niet konde verdraagen,
en omdatmen in ’t midden der beroerte
en verdeeldheid niet vreedzaam konde
handelen , hen Ferrara , Bolonje o f
c'j™;'’“ Piacenze ( i j voor re ftellen, en zoo
6'Trenre geene deezer Steden den Duitfen be-
pLi0% , haagde, dan bewilligde zyne Heiligheid
H0"i&je'’ verkiezing van T r en te , h e tw e l-
p»g P3- ke op de grenzen van Duitsland gelegen
was ; en ftelde het openen diet
vergaderinge tegens de naaftkoomende
Oegftmaand vali , hen alien, opdat
G ods zaak op re ch t, zonder bitterlieid
en driften, mogt verhandeld word en,
om hulp verzoekende. D e Koning Ferdinand
en al de Roomfche Vorften
bedankten zyne Heiligheid, zeggende ,
dewylze geen bekwaamer plaats in
Duitsland , gelyk Regensburg o f Keulen
, konden verkrygen , datze zieh
met T rente zouden vergenoegen ; maar
die van den Hervormden G od sd ienft,
meenende dat de Paus tot het beroepen
niet gerechtigd w a s , verwierpen
dierhalven piaats en vergade ring, zulks
’er op deezen Ryksdag over dir punt 1541
niet meer gehandeld wierdr. '
De Roomfchkoning, het gevaar van
Hungarie verhaald , cn hen alien tot
den Turkfchen k ryg vermaand hebbende
, verhoorde de klagten van Julius
P f lu g , welke door ’t Kapittel tot Bis- '
fchop van Naumburg verkoozen, en door
den Keurvorft van Sakfen weder ver-
dreeven w a s ; wandt dees b ew e e rd e ,
als de Befchermheer v a n ’t Bisdom, dat
zulks zonder zyne kennisfe niet mogt
gefchied en, en hadt dierhalven eenen
Godgeleerden van Wittemberg , Ni-
klaas ( x ) Am b s to if, op den Zetel ge-(¡)swdj.
fteld , en door Luther doen inwyen cn
beveiligen. Wanneer dit doen groote Re-
opfpraak v e rw ek te , heeft de Keurvorft Rdp%,g.
niet alleen maar Luther zelf zieh in
fchrift verantwoord , willende , datmen awi H».
aan P f lu g , als eenen vyand van den ¿ '„ 1 1 .
waaren Godsdienft, de kudde van Kris-* ' ’• i“'-
tus niet mogt betrouwen. Dewyl d it* “ '
geval niet onder de minfte oorzaaken
van den Smalkaldifchen oorlog gefteld
w o rd t , heb ik dit niet onaange-
ro e rd , noch deezen hierop gemaakten
fchimppenning, ten teken van Luthers
y v e r , agter können laaten.
Rondom het borllbeeld van Luther, dat op de voorzyde ftaat, vindtmen deeze letters;
M A R T IN V S L V T H E R V S A N n O M D X LH . Æ T a t i s S V a E L V I I I .
M A R T I N LUTHER IN T J A A R MD X LH. ZTNS OUDERDOMS
L F I I I .
« ì f u S Euangelifche (3) woorden, die op de keerzyde gefteld zyn, hebben deezen zin;
Cap. XU.
ver,... C A V E T E V O B I S IP S IS A F E R M E N T O P H A R I S A E O R V M ,
L V C . 12.
JVAGT U Z E L F E N FOOR HE T ZUU RDE E G DER . PHA RI
S E E N , LUCAS 12.
H o e verdeeld de byzondere gemoederen
op deeze vergadering mogten z y n ,
echter wie rdt ’er eindelyk algemeene
hulp beloofd, en ftraks bevoolen knegten
( i ) aan
CtlSleidi-
ni Comment.
dc
Statu Rejig.
&
Reip. pag.
A9Z.
t t ) Corps
Diplomat,
par du
Mont.
Torn. IV .
Part.IL
jol. ii6.
( t ) aan te neemen, welken met het Heir
van Koning Ferdinand vereenigd, het geweld
der T ’urken wederftaan, e n ’t gene
verlooren was herwinnen zouden. T o t
dit einde wierdt door geheel Duitsland
van hoofd tot hoofd geld vergaderd, eh
aan de Overigheden toegelaaten van hunne
Onderdaanen fchatting te vorderen ;
ja men zou ook de Zw itfe r s ,d en Koning
van Deenmarke, en de Italiaanfche V o r ften
tor byftand v erzoek en,en den Vre ede
in het R y k ongefchonden bewaaren ;
voorts fteld enze, met gemeenberaad en
goedvindinge des K e ize r s , Joachim den
Keurvorft van Brandenburg tot Veldo-
verften, welke zonder to e v en , om zieh
tot den k ryg te bereiden, ve r tro k , en de
Ryksdag wierdt tot eene nadere byeenkoomft
te Neurenberg gefcheiden.
Niet lang hiernaa v erhief zieh groote
twift over de Landfcheidingen, zoo over
de bezitting van de Stad Wurtzen (2) en
de fterkte Misne, als om de zaaken van
P f lu g ,tusfchen den Keurvorft,en H e rtog
Manris van Sakfen , weike laatfte k o r t te
vooren , door ’t overlyden van Hertog
H en d r ik , i n ’t Vad erlyk e gebied getree-
den w a s ; en fchoon dees de grootheid
van zyn Huis meeft aan den Keurvorft
verfchuldigd w a s, echter zou dit verfchil
tot eenen verderflyken oorlog voor die
van den Hervormden Godsdienft uitge- i5-4x.
barften zyn , w y l ieder zyn volk reeds .
gew'apend had t, zoo de Landgraaf van
Hesfen de hevigheid, die naamaals w e der
opborrelde, en Duitsland ten verder-.
ve ftrekte , thans niet bedaard hadt.
Naauwlyks was deeze donkere w o lk ver-
dree ven, o f de Keurvorft van Sakfen en
Landgraaf van Hesfen voegden hunne
krygsmagtcn faamen , om den Hertog
Hendrik van Bronswyk (3) te bedwin- Disidji^
g e n ; wandt dees de Ryksfteden Goslar ¡¡¡eS de'
en Bronswyk , die in ’ t Smalkaldifche
verbond waren, met geduurige oyerval- Rdp. pis.
len en rooveryen kw e llen d e , en *s Kei-
z e r s , noch ’s Roomfchkonings geboden
gehoorzaamende, noch naar geene vermaaningen
luifterende, zyn de gemelde
Vo r ften , hierdoor getergd ,u it den naam
van al hunne Bondgenooten , op hem
aangevallen, en overweldigden niet zonder
moeijelykheden in korten tyd al zy ne
L a n d en , z e lf zyn Slot Wolfenbuttel,
op ’t weike h y zyn vertrouwen ftelde.
Des de Overwinnaars, naa H e r to g Hendrik
met zynen oudften Z o o n naar Beijere
gevlugt w a s, een verhaal van de oorzaake
deezer onderneeminge gemeen gemaakt
, en ter gedachtenisfe van deeze
gelukkige uitvoeringe de nevensftaande
penningen i n ’t licht gebragt hebben.
*
:l.
■ 'I I I . D i l l ,
:tî
i
pr-«.-
I
»1
..J'
î!i L H «
I I