"■n;
I i f l f f e
I ll lfe
î te .
' H:h
I f t
I’ 11!'«'- n ' tt»
H! |,nfe '
l i f e t e »
r f f i p i
i l î t t ÏH Î i i
. I f " ! - : , /î?ri,
f c t e îif ï ■I Îlif l f!"
ISS7 P H I L I P P U S M E L A N C H T O N G E R M A N U S , T H E O L O G IÆ
E T B O N A R U M A R T I U M D O C T O R , O E I I T W I T E B E R -
G Æ , A N no D omini ij îo Æ T a t is «3.
PHI L I P S MELANCHTON DUITSER , LEERAAR DER GOD-
CELEERDHEID EN GOEDE KONSTEN, IS TE WITTEMBERG
GESTORVEN, IN T JAAR ONZES HEEREN ijSo
ZTNS OUDERDOMS Ä3.
V. De v jfd e , die ik nergens beter dan hier heb können plaatfen, heeft op de vootzy*
d e , rondom het borftftuk ven den zelven Leeraa r, deeze letters ;
P H I L I P P V S M E L A N T I I O N A N N O Æ T A T I S S V Æ L .
PHILI PS MELANCHTON IN T JAAR ZTNS
OUDERDOMS L.
Binnen eenen krans op de tegenzyde vindtmen de zelve Bybelfpreuk, die op den eerften
gefteld i s , met deeze geringe veranderinge ;
■ P S A L mo 3d. S V E D I T V S E S T O D E O E T O R A E V M .
A N N O M D X X X X V I .
IN DEN 36'“ ” PSALM. WEES ONDERDAANIG AAN GOD
EN BID HEM. IN T JAAR MDXXXXVI.
Melanchton, met behoorelyke brieven,
200 voor zich als voor de vergaderde
Geeftlyken te T rente , van Keurvorlt
Maurits voorzien z y n d e , was niet lang
te Neurenberg geweeft o f kreeg orde
(0 Skida. ( I ) niet verder te trekken, maar naar
niCom- , uitflag van de onderhandelingen te
ment, de ° / - . » » •
Statu Rc- wagten , welken de Keurvorft Maurits
Ret^ pag. voorgaf met den Keizer te willen hou-
° d e n ; w'andt tot dit einde hadt d,( Keurvorft
niet allecn tw'ee Gezanten aan den
Keizer gezonden, om de zaaken nader
tc overleggen , en te Infprug eene herberg
voor hem te beftellen , maar zich
(i)Skida-zelven reeds op reis ( i ) begeeven, om
ni Com-;
i zoolang uit te rckken als hem dienftig i? ? . '
' fcheen. Eindelyk de kans fchoon en
i zich in ftaat ziende W'icrp hy het mom-kq.
i aanzigt af, riep zyne Gezanten en G o d geleerden
terugge , monfterde zyne
Krygsknegten, en g a f door brieven aan
alle Stenden des Ryk s omftandig berigt
van zyn voQorneemen, betoonende in
zyn gedrukt verklaarfchrift drie punten,
die reeds in ’t verbond met V ran k ryk
omftandig gemeld z y n , om welken hy
den oorlog tegen den Keizer wilde
voeren. E e r fte ly k , om de zekerheid
van den Hervormden G od sd ien ft; ten
ande-
,5 f2 anderen om de gevangenhouding van
■" —* zynen Schoonvader den Landgraaf van
Hesfen ; en ten derden om de wan-
kelende Vryheid van Duitsland te herftellen
France
Tom.V.
P3g- 473'
: meenende dus de onderdrukte
Ryksfteden door het eerfte , en de be-
leedigde Vorften door het laatfte punt
lig tlyk aan zyne lyn te k ry g en ; t’evens
eenen iegelyk van hen w'aarfchouwen-
de , zyn heilzaam voorneemen niet te
verhinderen, om niet als vyanden gehandeld
te worden.
In den zelven tyd maakte A lb e r t,
Markgraaf van Brandenburg, zyn verklaarfchrift
tegen den Keizer met fcher-
pere uitdrukkingen gemeen. O o k deedt
de Koning van Vrankryk hec zyne onder
dit voorwendfel verkondigen ; dat
(nDanieihy ( i ) verfcheidene beroerten door den
de Vorften en Ingezetenen der v ry e l y j i
Steden van Duitsland , gefteept wier-
den , om hen de dw'ingelandy van Het
Ooftenrykfche Huis te doen gevoelen.
In zoogroote en beklaagelyke w'anor-
de hadden de V o r i le n , fchoon wat
la a t , de oogen omtrent dit naadeelig
Keizer ontftooken , zoo in Schotland,
Engeland als andere oo rden, gelukkig-
ly k verzoend h a d t , maar dat de zelve
t ’elkens nieuwe onluften z o g t , dus niet
alleen de Vo rflen van Parma en Mi-
randola poogde te onderdrukken, omdatze
zich onder de befcherming van
V ran k ryk begeeven hadden , maar ze lf
Kriftina Vorftin van Lotteringe opftookt
e , om de vereifchte beloften van manfchap
voor ’t Hertogdom Bat aan de
d e Franfche Kroone te weigeren ; dat
de Keizer eens anders eigendommen
tragtte in te zw e ig e n , en zulks niet alleen
voorheen in V rank ryk g e z o g t ,
maar thans op het klaarfte in Duitsland
getoond h a d t , meenende het zelve in
flaaffche dienftbaarheid te brengen, gely
k U t r e ch t , L u i k , Kamerik, Gelderland
, Conftans en meer anderen, die
tot het R y k behoord en, reeds onder
de magt van ’t Ooftenrykfche Huis
vervallen w'aren, en dat G u lik , Kleef,
T r i e r , en eenige Heerlykheden van de
Vorften van Wirtemberg op het punt
ftonden om onder het zelve juk te bukken
; dat de verwoefting van ’t Land-
graaffchap van Hesfen , en der andere
Landen van dat Huis , eenen ieder de
traanen van medelyden nit de oogen
pcrftte ; dat de Keizerlyke Kamer van
Spier een Rechtbank w a s , voor wblke
opzet voor beide de Volken geopend
, en , niet langer de ongefchikt-
heid könnende verdraagen , heul gezogc
in V r a n k r y k , om d u s , wegens
de oude verbintenis dier twee V o lk e ren
, en der Franfche Koningen met
hec K e izerryk, een hulpmiddel tegen
het ingekankerd ongemak te zoeken ,
tot het W'elke de Koning hen den verzogten
onderftand niet konde weigeren
; des te eerder , wyl de onfchul-
dige dood van Vogelsberge , die den
Koning van Vrankryk , in den tyd van
vreede gediend h a d t , het vervolgen
van den R yn g ra a f, het vangen van Jan
Frederik Keurvorft van Saklen, en van
Philips Landgraaf van Hesfen, en meer
diergelyke hem hiertoe p o rd e n ; betuigende
geen ander voorneemen te
hebben , dan om de Duitfen en hunne
vryheid te herftellen , en te gelyk
den vreede der K e rk e , en de algemeene
ruft van Europa te v e r z e k e ren :
doch datmen deezen niet konde opbouwen,
dan naa ’c verbreeken van de
groote Staatzugt en onverzaadelyke begeerlykheid
van d ie n , welke federt
eenen geruimen tyd den eenen en den
anderen gekweld hadt.
D it verklaarfchrift , in het Duitfch
o v erg ebragt, w ie r d t , nevens die van
den Keurvorft Maurits en van Alb ert
Markgraaf van Brandenburg, aan alle
oorden van Duitsland verzonden, hebbende
aan het hoofd van dit gedruk-
te ( i ) opftel eenen hoed tusfchen
twee zwaarden o f daggen a fg e b e e ld ,? ?™ ;
en onder de zelven den tytel des Ko- sm u r c -
n in g s , als Befchermer der Duitfche
V ryheid ; in die rvoegen, zoo ik ver-7s9-
t r ö u w e , als op de twee nevensftaande
. penningen , , die' ter gedachtenisfe van
dit geval gemaakt zyn , gevonden
‘ wordt.
Eb bb 2 I. H a
■ ;
te , . v r v
■tei ' ; , : ;
" ■ " Î I
h: ri ■' 'rar
t e e '
i i Ï : ri :
'S «
! ’ ■ ' V.'
mi*
, r '
■ :ri’ - -7;
[; t
te te C