llSii II
■ IW-
'S»r <.i !'i;j «. •
"'fe
. i t e i i j i ' '1*
f f ,
f e " te l i
¡ ¡ l i t , ' : riü.
; i i ¥ ; - ri te*'
l i ' S J u ' i
15 5 1 konde onthouden. Het afbeeldfel van zoo zagtmoedigen Leeraar :
— penningplaat, binnen deezen letterzoom;
t op de eerfte, eene 155;
M A R T IN u s B V C E R V S M IN IS T E R E V A N G E L I I D o m i n i
N o s t r i I e s u C H R I S T I , Æ T A T i s S V Æ LU I.
MART TN BUCERUS B E D I E N A A R VAN HE T E V A N G E L I
VAN ONZEN HE ER E JESUS K R I S TUS , ZTNS
OUDERDOMS L I I I .
II. De voorzyde van den tweeden draagt het zelve afbeeldfel zonder letterlyke verklaaringe
, en de tegenzyde dit opfchrift ;
M A R T IN U S B U C E R U S G E R M A N U S T H E O L O G U S , O B I IT
C A N T A B R IG IÆ A N n o l y j i , Æ T a t i s i i . C R E M A T A
SU N T E IU S O S S A A N n o i f fO .
MA R T IN BUCERUS DÜITSC H G O D G E L E E R D E , IS TE CAMB
RI TS GESTORVEN IN 'T J A A R i ssi . ZTN S OU DERDOMS 61.
ZTNE B E E N D E R E N Z TN VERBRAND IN T J A A R ly j i .
i t e r i j i l i t e
i " ' -rii.;
Bucerus hadt in ’t laatfte zyner dagen
met veel reden den elendigen ftaat
van Duitsland, en inzonderheid zyner
Geloofsgenooten beklaagt ; maar naa
zynen dood liep de vervolging om den
Godsdienft nog heviger : wandt Granvelle
Bisfchop van A t r e c h t , verzeld
van eenige andere R a ad en , riep op zekeren
tyd de Predikanten en Kerkedie-
(DSkidj.naars ( i ) van Augsburg, ieder i n ’t by-
iicnt°de zon d e r , voor z ic h , hen voorftellende
Sum' Rt- ofze geloofden , dat het Nachtmaal des
Rap*ipag, Heeren zoow el onder eene gedaante
7°8. als onder beide begreepen was ; vraa-
gende hoeveel Verbondstekens dat ’er
waren ; en waarom zy niet naar het
voorfchrift van den K e iz e r , ’c gene
voor drie jaaren ingefteld was , gepredik
t hadden : Hierop antwoordde ieder
byzonder ; Kriftus hadt het geheele
Nachtmaal in g e ze t, en dien moeftmen
volgen ; in de Heilige Bladeren wierden
alleen twee Verbondstekens, de
Doop e n ’t Nachtmaal gevonden ; voorts
haddenze ’s Keizers ingeftelde Leerpunten
nooit toegeftemd, omdat die tegen
de Heilige Schrift ftrydende waren.
Granvelle, hierdoor ontftooken, voerde
hen te gem oe t; hoe , meent g y dan dat
de Keizer niet zoowel magt heeft in-
zettingen te maaken in G eeftlyk e zaaken
als in Waereldlyke ? W y twiften
n ie t , zeiden de Predikanten , o v e r ’t
gene den Keizer geoorloft i s , maar w y
betuigen, dat wy de inftelling, die ons
nooit zal behaagen , niet aangenoomen
hebben. D e Bisfchop wierdt door dit
antwoord zoo vergramd , dat hy de
Kerkedienaars ftraks met harde w oo rden
beval van voor zyne o o g en , en k ort
hiernaa hen alien, met hulpe van eenige
Raaden, geboodt binnen drie dagen uit
de Stad te v e rtrekken, geene Predika-
tien binnen de paalen v a n ’t Keizerlyke
Gebied te d o en , niemand hunner vrienden
o f bekenden aan te fpreek en, noch
de oorzaak van hun v e r t r e k , noch hoe
met hen gehandeld w a s , te zeggen
noch te fchryven. Als ze dit met afge-
dwongcne eeden beloofd hadden, zyn de
Schoolmeefters op de zelve w y ze behandeld
en uitgedreeven, tot groot leedweezen
der Bürgeren, welken de elendigen
in deezen bedroefden ftaat met liefdega-
ven befchonken; z e lf deedt de gevange
Hertog van Sakfen hen door zyne B o den
vertrooften, en eenig geld mededee-
len.
Diergelyke vervolging tro f o o k die
van Memminge en andere Steden in
Zwaabe ; wandt de Keizer meende dc
Kerkvergadering van T ren te hierdoor te
begunftigen, opdat de V ad e rs , weinige
tegenfpreekers k rygend e , alles naar hun-
I j f I nen zin zouden fchikken. H o e het z y ,
»■' — ' dit werk baarde die van ’t Hervormde
G e lo o f groote ontfteltenis, des veelen,
bedugt v o o r ’s Keizers gramfchap, tocni
e door den zelven tegen den eerften
van Herfftmaand tot het verfchynen op
de Kerkvergaderinge vermaand waren ,
z ich naauwlyks met hunne Bondgenooten
dorften beraaden; eenige weinigen
echter kwamen b y e en , zoo van Straatsb
u rg , als van den Keurvorft van Sakfen,
(,)Skida-welke aan Melanchton ( i ) bevoolen
“ te dé badt eenige punten hunner Le ere te ont-
&1W Rc'werpen, om te T ren te openlyk voor te
»dp^pag. ftellen ; het zelve fchrift wierdt te Leip-
joislcq.^jg de meefte Hervormde G o d g e le
e rd en ,op bevel des Vorften, onderzogt
en aangenoomemdiergelyke opftel wierdt
door hulp van B ren tiu s , op begeerte van
Chriftoffel H e r to g van W ir tem b e rg , gemaakt,
en deeze twee tegen elkanderen
g e tp e tft, opdat de Godgeleerden zoo
van Straatsburg, Wirtem be rg , als Sakfen
hun gevoelen op den zelven trant te
T ren te mogten voordraagen.
T e n zelven dage fchreef Keurvorft
Maurits den K e iz e r , dat zyne G o d g e leerden
gereed waren naar T ren te te
v e r tre k k en ; maar dat het Keizerlyke
(i)Hi«.luvrygeleide ( 2 ) hem niet krachtig ge-
noeg fcheen , omdat de Kerkvergade-
ring van Conftans Jan H u s , onaange-
Am'dSh zien die met een vrygeleide van Keizer
toÍ ? Sigismund voorzien was, echter aange-
taft en van 't leeven beroofd h a d t ; dierhalven
dorft hy niemand derwaart zenden
, ’ t en zy men ook een vrygeleide vatj
de ganfche vergaderinge, gelyk de Boheemers
op die van Bazel gehad hadden , » ff«
wilde verleenen ; wandt de gefteldheid
der zaaken zweemde veel naar elkanderen
; tot dit einde verzogt h y , dat de verzekering
op de zelve w y ze mogt gefteld
w o rd en ; ’t gene hem de Keizer beloofde,
en zyne Gezanren beval te bezorgen.
Eindelyk den beftemden dag verfcheenen,
de meefte der Duitfche Vorften o f
hunneGezanten,zoo Geeftlyken als W a e reldlyken,
op de vergaderinge gekoomen,
en de zelve geopend zynde,wierden eens
ieders Magtbrieven voorgeleezen, onder
welken die van Kriftoffel Strasfen (3) en G ? ? “
Jan Hofman , Gezanten van Joachim
Keurvorft van Brandenburg , den
door weidfche tytels van Heiligen Vader,
Opperfte Meefter der algemeene Roomfche
Kerke , wat honig om den mond
fcheen te fmeeren; niet omdat de Keurv
o r ft, den Kerkvoogd in die Waardigheid
erkende, maar om dns te ligter de
noodige toeftemming voor zynen Z o o n
Frederik in ’t Aardsbisdom van Maag-
deburg en ’t Bisdom van Halberllad te
verkrygen ;W'andt anders was dees Keurvorft
een dapper Voorftander van de
Kerkhervorminge, en hadt die openlyk
in zyne Landen ingevoerd ; maar de
Staatkunde leerde hem als een fchrander
Vo rft het gety kavelen, om zich in deeze
gevaaren niet al te roekeloos bloot te
Hellen, en de gemeene zaak door eige
bederf nog meer te krenken: dierhalven
vindtmen nevens zyn afbeeldfel,om deeze
eigenfchap uit te drukken , o o k dit
leerzaame zinnebeeld op zynen volgenden
gedenkpenning gefteld.
Dees, Zoon van Joachim den eerilen Kem-vorll van Brandenburg en van
ter van Jan Koning van Deenmarke , was in ’t vyfde (4 ) jaar deezer ^ e n in ’het
íiígtTaf. ’t vierentwintigfte getrouwd met Magdalena Dochter van Georg erog . . ^ ^
S S " vyfenderdgllernaa den dood zyner eerile Gemaalinne heeft hy zmh " hnuwdyk v e r t a
T»n’tKci-den met Hedwig Dochter van Sigismund den eerilen, Komi^^va ^
t e l , h
te
i te: