At magnis femp'er divis, regique deorutn
Jutari dignan palas, picis hórrida rivo.-
Funiiferum volvit Styx inter fulfura limum.
Triilior his Acheron fanie, crafloque veneno
Æiluït, & gelidam eruiians cum murmure arenam
Defcendit nigra lentus per (lagna palude.' i
Hanc potat faniem non uno Cerberus ore,
H,ec & Tifiphones funt pocula, & atra Megsera
Him: fitit, ac nullo rabies extinguitur haultu.
Ulrimus erumpit lacrimarum fontibns amnis
Ante aulam , atque aditns, & inexorabile limen.
Quarta cohors emni (labulante per avia monilro
Excubat, & manes permixto murmure terrei
Luílus edax, macieique malis comes addita morbis,
E t oyeror paílus fletu, & fine fanguine pallor,
Curæque, inddiarque, atque hinc quetibunda feneílus,
Hinc angens utraqne mana fuá guttura livor,
Et deforme malum, ac fceleri proclivis egeítas,
Errorque infido greífu, & difcordia galiciens
Permifcere frerum cario, fed & odia Ditis
Centenis fuetus Briareus exdudere palmis,
E t Sphinx • virgineos riílus infeíla cruore,
Scyliaque Centaurique traces, umbrsequeGigantuna.
Cerberus hic ruptis peragrar cum Tartara vinclis,
Han ipüi Aleólo, nec fceta.furore Megera
Audet adire ferum, dum fraólis mille catenis
Viperea latrans circumligat ilia cauda.
Hextera vaila comas nemorofaque brachia fundit
Taxus,. Cocyti rigua frondofior unda.
H iç diras volucres, paílufque cadavere vultur,
Et multus bubo, ac fparfis ílrix fanguine penáis,
Harpyiatque fovent nidos, atque omnibus hærent
Condenfæ foliis, nutat (Iridoribus arbor.
Has. inter formas conjux Junonis A vernai
Suggeílu refidens cognofcit crimina regum :
Stant viridi, feroque piget fub judice culpse.
Circumerrant furias, poenarumque omnis imago*.
Quam vellent numquam fceptris fulfifie fuperbis!
Infultant duro imperio, non digna nec æqua
Ad fuperos paflr manes, quasque ante profari
IS on licitu un vivís, tandem permiffa queruntur.
Tunc alius devis religatur rupe catenis e
Ait alius. fubigit faxumperque ardua montis
Vipereo domat banc æterna Megæra flagello »
Talia letiferis reliant patienda tyrannis.
Sed te maternos tempus cognofcere vultus,
Cujus prima venit non tardis paifibus umbra,
Adilabat foecunda Jovis Pomponia furto :
ISIamque ubi cognovit Latió- futgeetia bella
Poenorum, Venus infidias anteire laborans
Junonis, fufa feniim per peClora patrem
Implicuit fiamma: quae ni provifa foiflent,
Sidonia Iliacas, nunc virgo aecenderet aras.
Ergo ubi guilatas cruor, adnonuitque Sibylla
E t dedit altemos ambobus nofecre vultus,
Sic juvenis prior: O magni mihi numinis indar
Cara parens, quam., te ut nobis vidiife liceret,
Optaflhm Stygias vel leto- imrare tenebras.
Que fors noftra fuit ,, cui te, cum prima fubiret,,
Eripuit fine honore dies, & funere carpíir?'
Excipit his mater: Nultos,.o nate, labores-
Mors babuit noflra : æthereo dum pondere pattuì
Exfolvor, miti dextra Cyllenia proles.
Imperio Jovis Elyfias deduxit ad oras :
Attribuitque pares fedes, ubi magna moratur
Alcids genetrix, ubi faero muñere Leda.
Verum age, nate, tuos ortus, ne bella pavefeas
Ulla, nec in c<rium dubites te tollere faélis,
Quando aperire datur nobis, nunc dengue d’ifee.
Sola die caperem media quurn forte petitos
Ad requiem fonino:, fubitus mihi membra li«avif
Amplexus, non ille meo veniente marito
Adfuetus, facilifque mihi - ram luce corufca, .
Implebat quamquam languentia lemina fomnus,
Vidi (crede) Jovem, nec me mutata fefellit
Forma dei, quod fqualentem converfus in angue®
Ingenti traxir curvata volumina, gyro. t
Sed mihi pofl partum non ultra ducere vitam
Concefliim. heu quantum gemui, quod fpiritus ant.
Htec tibi quam nofeenda darem, difeeifit in aurasi
His alacer colla amplexu materna perebat,
Umbraq-ue ter fruilra per inane petita fefellit.
Succedunt fimnlacra virum concordia, pàtris,
Unauimique fimul patrui, ruir ipie per umbram
Ofcula vana perens Juvenis , fomoque volucri,
Et nebulis fimiles aniraas apprendere certat.
Quis te, care pater, quo flabant Itala regna,
Exofus' Latio deus abflulit ? hei mihi ! nam. cur
Ulla fuere adeo, quibus a te f*vus abefiem,
Momenta,? oppofito mutaiTem peclore mortem.
Quantos funeribus vèilris gens Itala paifim ■
Dat gemitus. tnmulus vobis, cenfente fenaru,
Mavortis geminus furgit per gtamina campo .
Nec palli plora in medio fermone loquentis :
Sic adeo incipiunt, prior haic genitoris imago:
Ipià quidem virtus-fibimet pulcherrima merces,
Dulce tamen venit ad manes quum gloria vira,
Darat apud Superos, nec edunt oblivia laudèm .
Verum age fare decus noflrum, te quanta fatiget
Militia : heu quoties intrat mea peilora terror,
Qaum repeto quam fevus eas, ubi magna, perieli
Contingunt tibl : per noltri, fortiifime, Ieri
Obteilor cauflas , Martis moderare fnrori.
Sat tibi funt documenta domus. óclava terehat
Arentem culmis meffem crepitanribus tcflas,
Ex quo cunfta mihi calcara, meoque fubibat
Germano devexa jugum Tarteifia teilus.
Nos mifete muros & teéla renata Sagunto,
Nos dedimus Bctiu nullo potare fub hoile,
Nobis indomitus convertit terque quàterque
Germanus terga Annibalis. proh barbara nutnquata
Impolluta fides . peterem quum vtilor adèfum
Cladibus Afdrubalem, fubito venale, cohortes
Hifpamc, vulgus, Lrbyco quas fecerat auro-
Afdrubal, abrupto liquerunt agmrne figna::
Tunc hoilis focio defertos milite, multutn
Ditior ipfe viris fpiifo circumdedit orbe.
Non fegnis nobis, nec inultis, nate, perafla
lila fuprema dies, & laude inclufimus 111 vii ni .
Excipit inde fuos frater conjungere* cafos :'
Excetf® turris. poli ultima rebus in arólis
Subfidium optaram, fupremaque beila ciebam.
Fnmantes tsdas, ac lata incendia pafTìm,
Et mille injecere faces . ni! nomineieti
De Superts queror. haud parvo data1 membra fepulc«
Noflra cremaverunt in morte h&retiribus armis.
Sed' me luftus habet, gemine ne cl'ade ruinas'
CeiTerit adfufis opprefia' Hiioania Pmuis..
Contra quas.juvenis turbato fletibus ore:
Di quasfo1, ut merita' eif, drgnas prò tafibus auiis
Cattbagò' expeudat pcènas. fed conrinet xeres •
Pyrenes populos, qui veftro Marte-probatus 1
, -. Excc-
H xcepit feffos, & notis Martius armis
fccceflit bello: fufbs'quoque fama ferebat
fiélores acie, arque exafta piacula esdis.
Bis Isti rediere duces.loca amaena plorimi.
Brofequìturque oculis puer adveneratus eunres.
Jatnque aderat multa vix agnofcendus in umbra
faullus, & epoto fundebat fanguine verba :
lux Italum, eujus fpeftavi Martia faàla,
Jlultum uno majora viro, defeendere nunc te ,
ltque habiranda fernel fubigit quis vifere regna?
©uem contra tales eflundit Scipio voces. .
Ermipotens duftor, quam funt tua fata per urbem
lamentata diu, quam pene ruentia tecum
Traxiili ad Stygias CEEnotria tefta tenebras !
Ìum tibi defunfto rumulum Sidonius hoftis
fjonftituit) laudemque tuo quziivit honore.
Dumque audit lacrimans hoftilia funera Paullus,
jinte oculos jam Flaminius, jam Gracchus, & ajgro
Abfumrus Cannis ilabat Servilius ore.
Appellare viros erat ardor, & addere verba:
Sèd raptabat amor prifcos cognofcere manes.
Nunc meritum fasva Brutum immortale fecuri
Nomen, nunc Superis tequatum laude Camillum,
Nunc auro Curium non umquam cernit amicum.
Ora Sibylla docet venientum, & nomina panclit.
Hie fraudes pacis, Pyrrhumque a limine portas
Öjecit vifus orbus : tulit ille ruentem
Tfjbridis in ripas regem, folufque revulfo
Ppne ferox ponte exclufit redeuntia regna.
Sé tibi dulce, virum, primo qui feedera bello
Ppcenicum pepigit, vidifle, hie Martius iile
^quoreis viftor cum claife Lutatius armis.
SÄÜudium, & fievam cognofcere Amilcaris umbram,
Ilia eft, cerne procul, cui frons nec morte remifla
Iferum fervat rabiem : ft jüngere cordi eft
C|lloquium, fine guftato det fanguine vocem.
Aique ubi permiflum, & fitiens fe implevit imago,
Sii prior increpitat non miti Scipio vultu:
Tiliane, o fraudum geniror, funt fcedera vobis?
Apt htec Sicania pepigifti captus in ora ?
Balia tuus toto natus contra omnia pafta
Eiercet Latio, & perruptis molibus Alpes
Eluftarus adeft. fervei gens Itala Marte
Barbarico, & refljunt obftrufti ftragibus amnes.
P^ft qu^ Pcenus air, Decimum modo cceperat annum
Elceftifle puer, noftro cum bella Latinis
®ncepit juftii : licitum nec fallere divos
Matos parri : quod fi Laureatia vaftat
Nlinc igni regna, & Phrygias res vertere tent at r
Olpieras, o ianfta fides, o vera propago!
Alque utinam amifliim reparet decus !. Inde citato
Clljus abir greflu, majorq,ue receftit imago.-
Elin defignar vates,, qui jura fub. armis
Plfcenti dederint populo , primique peritai
^Bcuerint Italis Pbteo litore legies.
Lttatur, fpeftatque virum infatiabilis ora
Sdjpioi, & appellai cun6los, ni magna facerdo*
Almoneat turba innumere r Quot- raillia toto
• dis h» orbe- puer, luftras dum fmgula vifu,.
TlEk611^^6 nullo non tempore abundans-
^ jribratamt hue agitur. torrensveftatque capaci
p i'111/)3 ipole. Charon ,, & fufticit improba puppis V
o h ”c oftendans juvenem r fic virgo profatur-i
c f r c teN.lM:e* v a g u s qui viftor in; omni
o S l!., Sna tuUf.» cni pervia- Baftra , Dahseque y I
'J;anSe.m bibit, & Peliifio ponte Niphaten
Adftrinxit, cui ftant facro fua moenia Nilo.
Incipit Sneades: Libyci :certiftima proles
Ammonis,. quanto exfuperat.tua gloria cunftos
Indubitata duces! fimilique cupidine rerum
Peftora noftra calent : quar te via, fare, fuperbum
Ad decus, & fummas laudum perduxerit arces •
Ille fub h<£c: Turpis lenti follertia Martis,
Audendo bella expedias. pigra extulit aftris
Haud umquam fefe virtus : tu magna gerendi
Precipita tempus, mofs atra impendet agenti.
Hacc efifatus abit. Crcefi mox advolat umbra
Dives apud Superos, fed mors asquarat egenis.
Atque hic Elvfio tendentem limite cernens
Effigiem juveijis caftam, cui virta Iigabat
Purpurea efEifos per colla nitentia crines,
Die, ait, hic quinam, virgo? nam luce refulget
Prepipua frons facra viro, multzeque fequuntur
Mirantes anima:, & l^to clamore frequentant.
Qui vultus ? quem ( fi Stygia non eftet in umbra )
Dixilfem facile effe Deum. Non falleris, inquit
Dofta comes Trivio, meruit Deus effe videri,
Et fuit in tanto non parvum peftore numen.
Carmine complexus terram, mare, fiderà, manes
Et cantu Mufas & Phcebum requavit honore.
Atque hxc cunfta, prius quam cerneret, ordine terris
Prodidit, .& veftram tulit ufque ad fiderà Trojam.
Scipio perluftrans oculis Isetantibus umbram,
Si nunc fata darent, ut Romula fafta per orbem
Hic caneret vates, quanto majora futuros
Fafta eadem intrarent hoc, inquit, tefte nepotes.
Felix ./Eacida, cui tali contigit ore
Gentibus offendi: crevit tua cannine virtus.
Sed quse tanta adeo gratantum turba requirens
Heroum effigies, majorefque accipit umbras ?
Inde viro ftupet /Eacide, ftupet Heftore magno,
Ajacifque gradum, venerandaque Neftoris ora
Miratur, geminos adfpeftans lastus Atridas:
Jamque lthacum corde aqùantem Peleia fafta,
Vifturam hinc. cernit; Ledasi Cafforis umbram,
Alternam lucem peragebàt in arthere Pollux.
Sed fubito vultus monftrata Laviniia traxit.
Nam virgo admonuit tempus cognofcere manes
Fernineos, ne cunftantem lux alma vocaret _
Felix hiEc, inquit, Veneris nurus ordine longa
Trojugenas junxit fociara. proje Latinis.
Vis & Martigen^ rhalamos fpeftare Quirini?
Herfiliam cerne: hirfutós quum fperneret olim-
Gens vicina procos, partorì rapta marito
Luftravitque cafam, culrnique e ftramine fultum
PreflTt lata torum, & foceros revocavit ab armis*
Adfptce^ Carmentis greftùs .: Evanckia mater
Hxc fuit, & veftros tetigit prefaga Iabores.
Vis & quos Tanaqoil vultus gerat? hac quoque caft$-
Augurio valuit mentis, venruraque dixit.
Regna vira, & dextros agnovit in alite divos:
Ecce pudicitiiE Latrum decus , inclyta Ieti
Fert fronrem, atque- oculos terre Lueretia fixos.
Non datur heu tibi, Roma, nec eft quod malie decere?
Hanc kudem retinere diu ^ Virginia juxta,
Cerne, cruentata vulnus fub peftore fervar,
Triftia defenfi ferro moni menta pudori«,
Er patriam laudat miferando in vulnere dextram *
llla eft qUiE Tibrim , quse: fregit Lydia bella,
Nondum parta marem, quales optabat habere:
Quondam. Roma viros, conremtrix Clal.a fexus»
Cum fubito adfpeftu turbatus 'Scipio pofeit,
Qax