Cufpide procumbtt corpus : dum vulnera tergo
Bellaror timer Aufonius, per pe&ora fsevas
Exceptat mortes, & ieto dedecus arcet,
Stabat cum primis medi© certamina pugnae
Afpera femper amans, & par euicumque perìclo
Scivola, nec tanta vitam jam ftrage volebat,
Sed dignum proavo letum, fub nomine ' nsortem.
Is poftquam frangi res, atque augefcere vjdit
Exitium, Brevis lioc vira: quodcumque reli&um
Extendamus, ait. nam vfrrus futile nome»,
Ni deeus adfuerit partendo, ubi tempora Ieri
Proxima finr, pulenramque petat per vulnera laudem .
Dixit, & in medios qua dextera concita Pani
Limitem agir, vailo connixus turbine ferrar.
Hic exfuitantem Cala rim, atque erepta volentem
Induere excelfo c©fi geftamina rrunco
Enfe fubit, capuloque tenus ferrum tmpulit ira.
Volvitur ille ruens, atque arva hoftilia morfu
Appetit, & mortis preroit in teilure d'olores,
Nec Gabaris Sich©que virum tenuere ferentes
Concordi yirtute manus, fed perdidit acer,
Dum ftat, decifam Gabar inter prariia dextram.
A t Sicha auxilium, magno turbante dolore,
Dum temere accelerai, calcato improvidirs enfe
Suecidit., ,& nudo: ferro veftigia pianta;
Damnavit, dextraque jacet morientis amici •
Tandem converrit fetalia tela Nealc©
Fulminei glifcens juvenis furor : exfiljt ardens
Nomine tam darò ftimuiante ad prsmta c©dis,
Tum fllicem fcopulo aviiifum, quem monribus airi?
Detulerar torrens, rapram contorquet in ora
Turbidus: incuflo crapuerunr pendere mal©.,
Ablatufque viro vulrus, concreta cruento
Per nares cerebro fanies fluir, atraque manant '
Orbibus elifis, & trunca lumina fronte.
Sternitur unanimo Marius Ajccurrere Cafpro
ConatuS, metuenfque vira fuperefle cadenti.
Lucis idem auipicium, ac patrium & commune duobus j
Pauperras, faero fevenes Prunelle creati
Mifcuerant ftudia , & jun&a teihire ferebant ;
Velie ac nofte ambobus idem , fociataque roto
Mens ©vo, ac parvìs dtves concordia rebus.
Occubuere ftmtrf, roriftjue ex omnibus unum
Id fortuna dedit , jun&ar» inter praKa mortem.
A rma fuerp decus vigori bina SimetJio •
Sed longum tanto l©tari munere cafus
Haud licitum Pt^ms r aderat terrore minaci-
Scipio con ver fe miferatus terga cohortis,
Et cunéli fons Varrò mali, flavufque comarum
Curio, & a primo dpfeendens coniule Brutus.
Atque bis fetta viris acìes repararet ademram
Mole nova camputn, fubito ni turbine Pcetmis
Agmina fr©naflet jam procurrentia duétor.
Ifque ut Varronem proetri inter pr©Ha vidit,
Et juxta fagulo eircirmyoHtare rubenti
Li&orem ; Nofqo pompam, atque infignia nofeo ;
Flaminius modo talis, art: tum fervjdus ac rem
Ingentis clypei tonitru prasnuntiat tram.
Heu mifer, ©quari potmfti funere Frullo,
Si tibi non ira Superum fune efler ademram
Annibalis cecidiffe manu. quam f©pe querere
Varrò deis, quod Sidonium defugeris enfem f
Nam rapido rubitam portans in morte falutem
Procurfu capta fefe in difcrimina vertit
Scipio, nec Peenum ( quamquam eft ereptus oprm©
Ccdis honor) mutafle piget mafere feb hoile
Prilla, Se erepti Ticina ad fl umili a patrie
Exigere oblato tandem certamin« pcenas*
Stabant eduéli diveriìs onbts ab oris,
Quanto non alias vidit coneurrere tellus,
Marre viri, dextraque pares, fed cetera duftoc
Anteibat Latius, melior pietate fideque.
DiiTiluere cava turbati ad prariia nube
Mayors Sciptad© metaens, Tritonia Pano,
Adventuque deum inrrepidis duftoribus, amb*
Contremuere acìes. ater, qua pecora fleélit
Pallas, Gorgone© late micat ignis ab ore ,
Sibilaque horrificis torquet ferpentibus a;gis *
Fulgent fanguiuei, «emitium vibrare cometea
Ut credas, oculi, fummaque in callide largus
Undantes volvit flammas ad fiderà vertex.
At Mavors moto perturbar» aera telo,
Et clypeo canjpum involvens* ^tnara cyclopum
Munere fendentem lorìcam incendia geftat,
Ac pulfat feriva confurgens ©tbera crifta.
Duftores pugna intenti, quantumque vicifeRna
Auderent, propius hi enfi, tameu arma ferentes
Senfere adveniffe deos * & iatus uterque
Spetflari Superis , addebsmr mentibu» iras.
Jamque ì&\i valido libratami a pe<ftore Pani
Palla? in obliquum dextra detorferat haftam.
Et Gradivus open» diva portare ferocis
Exemplo doAus, porgebat protinus enfem
^tnanm in pugna feveni, ac majara jubebat.
Tum virgo ignefeens penirus, violenta repente
Suffedit Àammis ora, atque obliqua retorqueus
Lumina, turbato fuperavit Gorgona vultu.
Erexere orones immania membra ebetydri
^gide commota , primique feroris ad iiilus
Rettulit ipfe pedem fenfim a certamine Mavors.
Hic dea convulfam rapido conamine partem
Vicini montis, feopulifque harentia laxa
In Martem feribunda jacit, iongeque relatos
Expavit fonitus , freme fa fto littore, Saffon.
A t non h©c Superum faliebant pr©Ka regem:
Demittit propere fucein&am nubibus Irim,
Qu© mmios fr©net motus , ac talia fàtur:
I Dea, flc <3£notris velox allabere terris ,
Germanasque truces, die, Pallas mitiget iras, ,
Nec fperet fixas Parcarum vertere leges :
Die eriam, ni deflilis ( nam virus & «eilus
Fiammifer© novi mentis > nec coUigis iram,
^gide przcellant quantum horrida fulmina nofces.
Qu© poftquam accepit dubirans Tritonia virgo,
Nec fat certa diu, patriis ancederet armis,
Abfiftemus, ait, campo? fed Paiiade pulfa
Num fata avertet ? c©loque arcebit ab alto
Cernere Gargani ferventi a esdibus arva?
H©c effata, cava Panum in certamina nube
Sublatum diverfa tulit, terrafque reliquit.
At Gradivus atrox, remeantis in athera div©
Abfceffu revocar mentes, fofamque per ©quor
Ipfe manu magna, nebula ci rcumdatus atra,
Reftituit pugnam : convertunt figna, novamque
Inftaurant Itali, verfa formidine, c©dem.
Tum ventis pofitus cuftos , cui flamina carcer
Imperio compreffa tener, c©tumq«e ruentes
Eurique & tìore© parent, Corique Notique,
Junonis preeibus promi-fTa baud parva ferentis
Regnantem dioliis Viriturnur» in pr©lia campis
Effrsnat, placet feic ine exitiabiUs ultor.
Qui fe poftquam Jètnx merflt candente barathro,
i Conce-
Honcepitque ignes, & flammei protuKr ota,
Ivolat horrendo (Iridare, ac Dai)ma regi»
lerflar agens cscam gloroeraro pulvere nubem .
Iripuere eculos sur* voceiMoe tnanufque:
fortice arenofo candentes ( flebile diitu ) ,
forquer in ora globos Italum, & bellare mamplis
lifTa1 íaceranrur rabie: tum mole ruiiwe
Sternuntnr retlure & miles & arma tubaeque,
ltque omnis retro flatu occurfanre refertur
t „ Cea, & in rergum Rutulis cadit irritus iilus .
ltque ídem flatus Pomorum tela fecundar,
Et veiut amento contorta haiiilia turbo
ldiuvat, ac Tyrías ímpellit flridulus hadas.
Tum denfo fauces prseclufus pulvere miles
fenavam mortem compreffò maret hiatu:
Jpfe caput flavum caligine conditus atra
Vulturnus, multaque comam perfufas arena,
Kubc verfos agitar tergo ilridentibus alis,
Slunc mediam in frontem veniens clamante procella
Bbvius arma quatir, patuloque infibilat ore.
ínterdum intentos pugna, & jam jamqne ferentes
Follili jugulo ferrum, conamine & iilu
»vertir, dextramque ipfo de vulnere vellit.
jjec fatis Aulonias paflim fbedare cohortes,
}n Martem vomir imraixtas mugitibus auras,
lifque dei fummas libavit turbine criflas .
Quz dum Ronndeis exercet ptalia turmis
liolius furor, & Martem fuccendit in iras,
Adfatur virgo focia junone parentem r
Cuantos Gradivo* fluflus in Punica catira ,
Refpice, agir, quanrifque furens fe cadibus implet-
Ñunc, quafo, tenis delcendere non piacer Irim?
jDuamquam ego non Teucros ( noflro cum pignore regnec
Roma, & Palladio fedes hac urbe locarimj
:pon Teucros delere aderam, fed lumen alumna
Annibalem Libya, pelli florentibus annts
ita, atque extinguí primordia tanta negabam.
Excipit hac Juno, Iongique iaboris ab ira,
Imma, a it , ut nofcanr gentes, immanta quantum
Regna Jovis valeanr, cunclifque potenti* quantum
JAruiflet conjux Superis tua, difeute telo
plagranti {nil oramus) Carthaginis arces,
Sidoniamque aciem vado teliurìs hiatu
’o l a rtaréis immerge vadis,aut obrue ponto.
Contra qua min tefpondet Júpiter ore :
■Certatis fatis, & fpes extendáis Egras .
Mille, o nata, libeus cui tela inimica ferebas,
Contunder Tyrios juvenis, ac nomina gentis
j Induet, & Libycam feret in Capirolia laurum,
■At cui tu, conjux, cui das animofque, decufque,
( Fata cano ) averter populas Laurentibus arma.
■ Nec longe cladis metas: venir hora , diefque,
■Qua nulfes umquam tranfilTe optaverit Alpes,
■Sic ait, atque Irim propere demirtií olympo ^
■ Que revocet Martem, juoeafq*ue abfcedere pugna .
■Nec vetitis tudlarus abit Gtaciivus in altas
■Cum fremítu nubes, quamquam lituique, tuba:urte,
! Vulneraque, & fanguis, & clamor, &arma juvarent,
■ Ut patuit libet Superum certamine tandem,
■ Laxatufque deo campus, ruit a: quo re ab imo
■ Pcenus, quo fenfim ctetedia fugerat arma,
■ M agria voce tra he ras equítemque, vírofque,- ferteque
■ Turriger© molem , tormén forümqtíe labores.
■ Atque tibí turbante ni íeviores enfe catervas’
■ Agnovit javeoem , fciritillavitque cruetrtrs
| I** genis, Qusenam furi©, quìfve egit in hoftem,
E n, Mmuci, Deus, ut rurfum te credere nobis
Auderes? inquit : genitor tibi, natus ab armis
Ille meis, udì nunc Fabius? femei improbe noilras
bit fatis evafifle manus : atque inde fefeerbis
Hafta comes diflis murali turbine peifus
Transfòrat, & voces venturas occupat iétu.
Nec ferro f©vire fat eft: appelTitur atra
Mole fera, & monftris componitut«: Itala pubes.
Nam proveétus equo, moderantem cufpide Lucas
Maumm in bella boves, fttmulis majorrbus ire,
Ac raptare febet Libycaruai armenta ferarum.
Immane ftriflens agitur, crebroque coaita
Vulnere bellatrix properos fert bellua greflus.
Liventi dorfo turrts flammaque, virifque,
Et jaculis armata fedet, procul afpera grando
Saxorum fu per arma ruit, paitimque volanti
Celfus telorum fundit Libys aggere nimbum.
Stat niveis longum ftipata per agmina valium
Dentibus , atque ebori pr©fixa cominus hafta
Fulget ab incurvo dejeíla cacumine cuipis.
Hic inter trépidos rerum, per membra, pei* arma
Exigtt Ufentts feeleratum bellua dentem ;
Clamantemque ferens calcata per agmina portato
Nec Ievius radio, l©vum qua tegrmne thorax
Multiplicis lini claudit latus, improba ienfiua
Corpore non Isfo* penetrarunt fpicula dentis,
Et fublime virum clypeo reionante tulerunt »
Haud excufla novi vinus terrore perieli ,
Utitur ad laudem cafu, geminumque citata
Vicinus fronti lumen tranfverberat enfe.
Exftimuiata gravi fefe fera tollit ad auras
Vulnere, & ereéìis excufTam cruribus afte
Pone jacit voívens reflexo pondere furriiu.
Arma viríque fimul fpolíataque belíua vifu
Sternuntur: fubita ( miferandum ) mixra ruina
Spargere flagrantes contra bellamia mouftra
Dardanius t©das vrftor jubet, & fecis atr© ,
Quos fera ctrcumferr, compleri fulfure muros*
Nec juflo mora, col le ¿lis femantia iucent
Terga elephantorum flammis, raptufque fonoro
Ignis edax vento, per propugnacufa ferrar.
Non aliter Pindo Rhodopeve incendia paftor
Quum jacit, &c filvis fpattarur fervida peftis,
Frondoiì ignefeunt fcopult, fubitoque per alta
Collucet juga difTaltans Vulcatrius ardor.
It fera candenti torrente bitumine corpus
A mens, & laxo diducit limire turmas.
Nec cuiquam virtus propiora capeflere bella:
Longinquis audent jaculis & arundinis iéfu »
Uritur impatiens, & magni corporis ©ftu
Huc atque huc jaitas aceendit bellua flammas,
Donec vicini tandem fe fluminis unáis
Pr©cipitem dedit, & tenui decepra liquore
Stagnantis per plana vadi, tulit incita longis
Exftantem ripis Hammam, tum denique fefe
; Gurgttis immerfit molem capiente profundo .
At qua pugna datur, needum Maurufía peftis
, Igne calet, círcumfufi Rhateia pubes,
i Nunc jaculis, nunc & faxis, nunc alite plumbo
Eminus inceftunt, ut qui cartella per altos
Oppugnat munita locos, atque obftdet arces.
Aufus digno viro, fortuna & digna fecunda,
Extulerat dextram, atque adverfum cominus enfem
Mtncius infeltx aulì, fed ftridula anhelum
Fervorem effundens monftri manus, abftulit acri
I Implicitum nexu 3 di roque iigamine torfit,