Immemoi »nnorum, feniumque obliti», in arma
Ille quidem cruda menre , & viridiífimu& iras
I bat; led vani frigentem in Marte feneélam
Prodebaot iélus : ftipula crepitabat inani
Ignis iners, caflamque dabat üne robore flammam.
Quem poiiquam. aecepit patrio monftrante iuperbus
Armigero Plenum ductor, Certamina prim«
Hic. lue nunc, inq.uit., pugnas: te norus Amilcar
Hac trahit ad manes destra: tura bbrat ab aure
Intorquens. jaculum., & verfaurem in vulnere fefe
Tranfigit : estraila faqdavit cufpide fanguis
Caníciem, & longos finivi^ morte labores .
Nec minus Herminium primis obtruncat in armis,
AiTuetum, Thrafimene, tuos pr«dantibus hamis
Exhaucire lacus, patriasque alimenta fenetSl«
Ducere fulpenfo per ftagna latentia lino.
Interea. exanimem mcelli fuper arma Sichasum
Portabant Poeni, corpulque in caflra ferebant .
Quos ubi confpexit trilli clampre ruentes.
Du-flor, prajlàgo percuflus peilora luclu,
Quipam, inquit, dolor, o focii, quaeve ira deorum
Eripuit nobis? num te dulcedine laudis
Flagrantern, & nimio primi Mavortis amore ,
Atra, Si^hase, dies properáto fupere carpfit?
Atque dato ¿gemitu, lacrimas aflenlere fetentum,
Et diilus parirer .caedis meercntibus auilor.
Cerno, ait, adverio pulchrum lub peilore vulnus
Cufpidis lljaQ«.. dignu? Qarthagine, diga,us
Aldrubalje ad manes ibis., nec te optima mater
Diííimilem Jugebit avis,. Stygiave. iub umbra
Degenererai cernens no#er vitabir Ami/car.
At mihi Filaminius tarn mcefii cauda doloris
Morte (ua minpet luéius, : ha^p ppippa fequetur_
Exfequias, feroque emtum volet impia Roma
Non violafle rpei corpus mucrone Sichaei.
Sic memoraras torquet fnmantem ex ore vaporera,
Iraque anhelatum proturbat peilpre murmur :
Ut multp acceniis fervore exubprat undis
Claufus ubi esulto liquor indignatur aheno . ¿
Turn prajceps ruit ip medium, c«lurnque fatigat
Flaminium iraccflens: nec 4 i¿lp fegnius ille
Bella capeíTebat, propioi.que infurgere Mavors
Cceperat, campo jpnilus jam ftabat uterque ;
Cum fubitus per íasa fragor,, motique repente
Horrendup? colies, & fumnia cacupiina totis
Intremueje jugis : nutant ip vertice iilvas
Pinífero, fracbe.que rpunt iupci agmina rupes.
Immugit pejiit.us qonvulfis ima cavernis
Difliliens tellus, ne.c parvos ruuipit hiatus :
Arque umbras late Stygias impienfa vorago^
Faucibus QÍlendit patulis, ipanefque profundi
Antiquum expavere diem : lacus at.er in altos
Sublatus montes, & fede exe.ufe ay.ita
Lavit Tyrrhe.nas ignota afpergioe filvas,.
Jamque .eadem populos , magnorumque. oppjda regum
Tempeilas & dira lues flraykque twlitque.
Ac fupe¿\ h«c reflui pugoarupt. montibus amoes,
Et retro fludlus tor-fit. mare, monte, refi&o
A penninieoi« fugere ad lirorà Fauni.
.Pugnabat tamen, heu belli vecordia, miles
Jadlatus titubante fola, tremebundaque tela.
Subdu&a tellure ruens torquebat ip bpflena.
Donee pulía.vagos curfus ad littQra vertit-
Mentis inops, ilagnifque illata eft, Daunia pubes,
Queis Confuí terga ipcrepitans, nam turbine mot«
Ablatis terras incide rat., Quid: dei nde,, quid, ojq
Reflat io profugts ? vos en ad moenia Rom«
Ducitis Annibalem, vos in Tarpeja Tonantis
Tedia faces ferrumque datis: (la miles, & acres
Difce ex me pugnas, vei fi pugnare nçgatum,
Difce mori : dabit exemplum non vile futuris
Flaminius, ne terga Libys,. ne Cantaber umquana
Confulis afpiciat. folus, fi tanta libido
Ell vobis , rabiefque fug« , tela omnia iolus
Pedlore confumo, & moriens fugiente per auras
Hac anima, veftras revocabo ad prælia dextras.
Dumque ea commémorât,denfofque obit obvius holies,
Advolat ora ferus mentemque Ducati us : acri
Nomen.erat gentile viro, fufifque catervis
Bojorum quondam patriis, anriqua gerebat
V ulnera barbaric« mentis, nofcenfque fuperbi
Vidloris, vultus, Tune, inquit, maximus ille
Bojorum terror? libet hoc cognofcere telo,
Corporis an tanti manet de vulnere fanguis.
Nec vos poeniteat, populäres, fortibus umbris
Hoc magare caput : nollros hie curribus egit
Inliflens vidlos alta ad Capitolia patres.
Ultrix hora vocat. Parirer tunc undique fufis
Obruitur telis, nimboque ruente per auras
Contextus, n-ulli dextra jadlare reliquit
Flaminium -cecidifle fua . nec pugna peremto
Ulterior dudìore fuit : namque agmine denfo
Primofes juvenum fæva ad difcrimina Martis
Infenfi Super-is , dextrifque, & cernere Pcenum
Vidlorem plus morte rati, fuper ocyus omnes
Membra ducis, ftratofque artus certamine magno, I
Telaque, corporaque, & non fauflo Marte cruentas I
Injecere manus : fic denfi cædis acervo
Ceu tumulo texére virum. tum (trage per undas,
Per filvas fpàrfa, perque altam fanguine vallem ,
In médias fratre invedlus comitanre catervas
Cæfôrum juvenum Poenus, Qu« vulnera cernis ?
Quas mortes? inquit: premit omnis dextera ferrum,|
Armatufque jacet iervans certaminä miles.
Hos en, hos obitus, noflræ fpedlate cohortes,
Fronte min« durant, & itanf in vultibus iræ,
Et vereor ne, quoe tanta çreat indole tellus
Magnanimos fcecunda viros, huic fata diciarint
Imperium, atque ipfis devincat cladibus orbem.
Sic fatus ceflìt nodli, finemque dedere
Cædibus, infufæ fubdudlo iòle tenebr«.
L I B E R VI.
TAm Tarteifiaco quos folverat «quore T-itan
J In noilem diffufus equos, jungebat Eois
Litoribus, primique novo Phaethonte reteéli
Seres lanig«ris repetebant veliera lucis,
Et feeda ante oculos ftrages, propiusque patebat
Infani Mavortis opus: fimul arma virique,
Ac mixtus fonipes, dçxtræque in vulnere, cæfi
Hærentes haftis paffim clypeique tubæque,
Atque artus trunci capi tum, fraélufque jacebat
Ombus in duris. enfis , nec cernère deerat
Fruftra feminecum quærentià lumina çælum •
Tum fpumans fanie lacus, & fluitantia fummo
Æternum tumulis orbata cadavera ponto.
Nec tarnen adyerßs fuerat fraéla Itala virtus-.
Brutius ingenti miierand* cædis acervo
Non «quur» oitentans confoflo -corpore Martern,
ExtulS'
irtnlerat vix trifte Caput, truncofque trahebat
Ver ftragem, nervis interlabentibus, artus ;
Tennis opum, non patte mtens hnguave, fed afper
Infe nec e Volfca quifquam vir gente redemit
Plus sevi, nec magna anima puer abdere iele
®jbefcente gena cafttis optarat, & acer .
Plaminio fpeflatus erat, quum Celtica vittor
Obrueret bello divis melioribus arma,
fiide honór, ac faerse cuftodia Marte fnb omni
Alitis, hinc cauflam nutrivit gloria leti.
Namque necls certus, capta prohibere nequiret
Quum Poenos aquila, poftquam iubfidere fata
Viderat, & magna pugnam inclinare ruina ,
Qcculere interdum, & terrae mandare parabat.
Sed fubitis viclus telis, labehtia membra
Pioftravlt fuper, arque illeila morte tegebat.
Verum ubi lux nofle e Stygia, miferoque fopore
Meddita, vicini de ftrage cadaveris halta
Eri“ itur, foloque ingens conamine, late
%agnantem csede, & facilem difeedere terram
Enfe fodit, claufatnque aquila; infelicis adorans
Bffigiem, palmis languentibus sequat arenas.
Supremus refi! tenues tum ceflìt in auras
Halitus, & magnam mifit fub tartara nientem.
Juxta cernere erat, merito Cbi pofeere carmen
Virtutis fxeram rabiem. Lsevinus, ab alto
Priverno, vitis Latise prasfignis honore,
Exanimum Nafamona Tyren fuper ipfe iacebat
Exanimis: non hafta viro, non enfisi in arétis
Abftuierat fors arma ; ramen certàmine nudo
Invenit Marti telum dolor: ore cruento
fiugnatum, ferrique vicem dens praebuit irse.
Jam lacerse nares, feedataque lumina morfu,
Jam truncum raptis caput auribus, iplaque ditis
Frons depafta modis, & fanguine abundat hiatus :
Nec fatias, donec mandentia linqneret ora
Sifritus, & plenos riitjs mors atra teneret.
Talia dum prsebet triliis miracula virtus,
Diverfo interea fugientes faucia turba
J flan tu r cafu, filvifque per avia caecis
Ablati furtim, multò cum vulnere, fotos
Per noflem metantur agros : fonus omnis , & aura
Exterrent, pennaque levi commota volucrts .
Non fopor, aut menti requies : agir afper acerba
Nunc Mago attonitos, nunc arduus Anaibal hafla.
Serranus, clarum nqmen, tua Regule proles,
Qui longum femper fama gliicente pet sevum,
Ìhfidis fervafle fidem memorabere Pcenis.
Flore nitens primo, patriis heu Punica bella
Aufpiciis ingreflus erat, miferamque parentesi,
Et dukes trifti repetebat forte penates
Saucius : haud illi comitum fuper ullus, & atris
Vulneribus qui ferret opem : per devia frails
Innitens hafta;, futtoque ereptus opacse
Noilis, iter tacitum Perufina ferebar in a rva .
:|hic feflus, parvi (quacumque hic fata darentur )
d-.i '.ùna pulfabat teili •• tum membra cubili
.fcvoivens jam tarda Marus ( vetus ille parentis
iWliles, & haud furda traila rat praelia fama)
B?rocedit renovata focis & pahpere Velia
»Lurama praetendens : utque ora agnovit, & sgrum
p^ulnetibus duris, ac (lamentabile vifu )
jLapfantes fultum truncata cufpide greflus,
Funefti rumore mali jam faucius aures ,
[Quod feelus o nimius vita’ , nimiumque ferendis
Adverfis genitus cerno ì te maxime vidi
Duflornm, quum captivo Carthaginis arcem
Terreres vuitu, crimen culpamque tonantis
Occidere, atque haufi , quem non Sidonia teila
Expulerint everfa meo de corde dolorerai .
Eflis ubi en irerum Superi ? dat peifora ferro
Regulus ? an flirpem tanta; perjura recidit
Surgentem Carthago domus > Inde aegra repouit
Membra toro, nec ferre rudis medicamina ( quippe
Callebat bellis) nunc purgat vulnera lyrrapha,
Nunc mulcet fuccis, ligat inde, ac veliera molli
Circumdat taílu, Si torpentes mitigat attui.
Exin cura feni, triftem depellere feflo
Ore fitim, & parca vires accerfere menfa.
Q use poflquam properata, fopor fua muñera tandem
Applieat, & mitem fundir per membra quieten» .
Necdum exorta dies, Marus inllat vulneris seftus
Expertis medicare modis, gratumque teporen»,
Exutus fènium, trepida pietate miniilrat.
Hic juvenis meettos toliens ad fiderà vultus
Cum gemitìi, lacrimifque fimul, Si culmina nonduit»
Tarpeia exofus damnafli feeptra Quirini ;
Extremas italum res, Auloniamque ruentem
Afpice, ait, genitor, tandemque adverte ptocellis
/Equos Iliacis oculos. amifimus Alpes,
Nec deinde adverfis modus eft: Ticinus, 5c ater
Stragibus Éridanus, tuque infignite tropaeis^
Sidoniis Trebia, & tellus lactimabilis Auni.
Sed quid ego hiec ? graviot quanto Vis ecce malorum :
Vidi crefeentes Thrafimeni esdibus undas j
Proftrataque virum mole, inter tela cadentem
Vidi Flaminium. teftor mea nutiiina, manes,
Dignam me pcena; rum nobilitate paterna;
Strage hoftis quarfiffe necem , ili triflia letum
Ut quondam patri nobis quòque tata negaffetlt •
Cetera acerbantem queftu, lenire laboraos,
Eflàtur fenior: Patrio fottiflìme ritu,
Quidquid.adefl duri, & rimiri inclinata feramus.
I .ilis lege deum clivofq tramité vita;,
Per varios prrceps cafos, rota volvitur levi.
Sat tibi fat magna, & totum vulgata per orbem
Stant documenta domus: fàcet ille, & ninnine nuli.
Inferior tuus ille parens, decora alta paravit
Reliando adverfis, nec virtutèm exuit nllam,
Ante relucìantes liquit quarti fp'iritus artus.
Vix puerile nubi tempus confecerat atas,
Cum primo malas fignabat Regulus avo ;
Acceflì còmes, arque omnes fociavimus annos ,
Donec diis Itala vifum eli extinguere lumen
Gentis, in egregio cujus fibi peélore fedem
Coeperat alma fides, meutemque amplexa tenebat.
Ille enfern nobis magnorum, en, inflar honorum
Virtutifque ergo dedit, & fordentia fumo
Qua cernis nunc frana, fed eli argenteus ollis
Fulgor, nec cuiquam Marus eli poil talia dona
Non praiàtus eques : verum fuperavit honores
Omnes hafta meos, cui me libare Lyai
Quod cernis (atices, dignum; eft cognofcere caudati).
Turbidus arentes lento pede fu le a t arenas
Bragada, non ullo Libycis in finibus arane
Viilus limofas extendere latius undas,
Et (lagnante vado parulos invólvere campos.
Hic lìudio laticum, quorum eft haud prodiga telliii,
Per tipas lieti ftevis confedimus arvis.
Lucus iners juxta Stygium pallentibus umbris
Servabat fine fole nemus, craflufque per auras
Halitus etumpens tetrum exfpirabat odorero:
M a Intus