Vaftis Indus aquis mifturo non fentit.Hydafpen .•
Quique bibunt tenera dulces ab amndine fuccos,
Et qyi cingentes croceo medicamine crinem
Fluxa colorati? aftringunt carbafa gemmis.
Quique fuas ftruxere pyras, vivique calentes
Confcendere rogos. pro! quanta eft gloria genti
Injecifle manum fatis,, yitaque repletos,
Quod fupereft, donafle dels !, venere feroces
Cappadoces, duri populus.nunc cultor A mani,
Armeniufque tenens volventem faxa Nipbatem :
JEthera tangentes filvas liquere Coaftrz.
Ignotum vobij Arabes veniftis iti orbem,
Umbras mirati nemorum non ire finiftras.
Tunc furor extreroos movit Romanus Q loft ras,
Carmanofque duces* quorum- devexus in Auftruni
iEther, non totam mergi tamen afpicit Ardon.
Lucet & exigua ve] ox ibi node Bootes.
Akhiopumque folumquod. noti premeretur ab ulla
Signiferi regione, poli, nifi; pqplite lapfo
Ultima curvati procederei ungula Tauri •
Quaque caput rapido tollit cum Tigride magnus
Euphrates , quos non diverfi? fontibus edit
Perils, & incertum, tellys ft mifceat amn.es,
Quod potius fit. nomen: aquis. fed fparfus in agro?
Fertilis Euphrates Phariz vice fungitur undas
A t Tigrim fubito tellus abfordet hiatu,
Occultofque tegit eurfus, rurfufque renatum
Fonte novo fiumen pelagi non abnegat undis •
Inter Csfareas acies,.diverfaque figna
Pugnaces dubium Pqrtbi tentjerc favorem,
Contenti fecille duos. tinxejre fagittas
Errantes Scythiz populi, quos gurgite. Badros
Includit gelido , vaftifque Hyrcania filvis. . .
Hinc .Lacedzmonii moto gens afpera fraeno
Heniochi, fteyifque affinis Sarmata Mofchis ,
ColchorUm qua rura .fecat ditiftlma Phafis :
Qua Crcefo fatalis Haiys, qua vertice lapfus
Rhiphzo Tanais diverfi nomina mundi
Impofuit ripis, Aftaeque & terminus idem
Europae, mediz dirimens confinia terra!,
3M unc hunc, nunc ilium, qua fieditur, ampliat orbem «
Quaque fretum torr.ens Mzotidos egerit undas
Pontus, & Herculeis aufèrtur gloria metis ,
Oceanumque negat folas admittere Gades.
Hinc & Sithonix genres, auroqueJigatas
Subftringens Arimafpe comas : hinc fortis Arius,
Longaque Sarmatici folvens jejunia belli
Maffagetes quo fugit equp ; voluctefque Geloni.
Non, .curo Meninomi? deducens agmina regni?
Cyrus ; & effufis numerato milite relis :
Defcendit Perfes ; fraternique ultor araoris
Aquora cum tantis percufiìt claiftbus ; unum
Tot reges habuere ducem. coi ere nec umquara
Tarn variae cultu gentes, taro jdiflòna vulgi...
Ora. tot immenfae comites miftura ruinz
Excivit populos, & dignas funere?Magni
Exequias Fortuna dedit. non corniger Ammon
Mittere Marmaricas ceflavit in arma eatervas;
Quidquid ab .occiduis Libye patet arida Mauris,
"tJfque ParztDnias Eoa ad litora Syrtes . --
Acciperet felix ne non fèmel- omnia Czfar,
Vincendum patite? Pbariàliajprzftitit orbem.
Ille ubi deferuit trepidant is meenia Romz ,
Agniine nubiferara rapto fuperevolat Alpem:
Cumque alii fama: populi- terrore pavereot,
Phocais in dubiis. aufa eft fervare juv&nms
INon Graia levitate fiderà, fignataque jura,
Et caufas, non fata fequi. tamen ante furorem
Indomitum, duramque viri defìedere mentem
; Pacifico fermone parant, hoftemque propinquura
Orant Cecropia: przlata fronde Minervz .
Semper in externis populo communia veltro
: MafTìliam bellis teftatur <fera tulifte,
■ Comprenfa eft Latiis quxeumque annalibus xtas •
Et nunc, ignoto ft quos petis orbe trtumphos,
: Accipe devotas externa in prcelia dextras.
At ft funeftas acies, ft dira paratis
Praslia difeordes, lacrimas civiiibus armis
| Secretumque damus. traélentur vulnera nulla
Sacra manu.. fi czelicolis furor arma dediffet,
A ut fi terrigena tentarent aftra gigantes >
Non tamen auderet pietas bumana vel armis
Vel votis prodeffe Jovi : fortifque deorum
Ignarum.mortale genus, per fulmina tantum
‘ Sciret adhuc c«lo mlum. regnare Tonantem.
Adde quod innumeraj concurrunt undique gentes,
Nec fic horret iners fcelerum contagia mundus,.
Ut gladiis egeant civilia bella coaitis.
Sit mensifta quidem cun«ftis , ut veftra recufent
Fata, nec hsec alius committat praelia miles.
Cui non confpe&o languebit dextra parente;?
Telaque diyerfi prohibebunt fpargere fratfes.
Finis adeft rerum^ fi non; commiftitis illis
Arma, quibus fes eft. nobis hsc: fumma precandi,
Terribiies aquiias, infeftaque figoa rélinquas
Urbe procul ,■ noftriique velis te credere muris,
Excludique ftnas admiiTo Chiare bellum .
Sit locus exceptus fceleri, Magnoque tibique
Tutus, ut inviétae fatum fi confulat Urbi,
Fcedera .fi piaceant, fit quo veniatis inermes.
Ve l, cum tanta vocent diferimina Martis Iberi-,
Quid rapidum defleéàis iter i non pondera rermn ,
Nec momenta fumus: numquam felkibus armis
Ufa manus patriae primis a fèdibus exul,
Et poft tralatas .exuftie Phocidos arces ,
Moenibus exiguis alieno in litore tuti,
Illuftrat quos fola fides . fi claudere -muros
Obfid’uyie paras, & vi perfrvngere portas,
Excepifle faces teftis, & tela parati,
Undarum raptos averfis. fontibus hauftus
Qu$rere, & effoffam fitientes lambere terrain:
Et defit fi larga Ceres, tunc horrida cerni,
Foedaque contingi maculato carpere morfu .
Nec pavet hie populus pro libertate fubire,
Obfeffum Pceno geifit quod Marte Saguntum.
Peftoribus raptl matrum fruftraque trahentes
Ubera ficca fame medios mittentur in ignes :
Uxor & a caro:pofeet fibi.fata marito.
Vulnera mifcebunt fratres , bellumque- coaétt
Hoc potius civile, gerentSic. Graia juventus
Finierat : cum turbato jam prodita vultu
Ira ducts,, tandem teftata elt voce dolorem •
Vana mòvet Graios noftri fiducia eurfus,
Quamvis Ileiperium mundi properemus ad axem,
Maifiliam dejere vacat. gauàete cohortes :
Obvia prsbenfur fatorum munere bella.
Ventus ut amittit vires, nifi tobora denfie
Occurrant filvae, fpatio diifufus inani/
Utque perit magnus nullis obftantibus ignis.
Sic hoftes mihi deefte nocet : datnnumque putamus
Armorum, nifi, qui vinci potuere . rebeilent.
Sed fi folus eam dimiifis degen^F armis, ?
Tunc
I Tunc .mihi tefta patent, jam non excludere tantum,
I Incluiifle volunt. at enim contagia belli ^
I Dira fugant. dabitis pcenas pro pace perita;
I Et nihil efle meo diicetis tutius zvo,
I Quam duce me bellum. Sic poftquam fatus, ad urbem
I Hand trepidam convertit iter : turn mcenia claufa
I Confpicit ; & denfa juvenum vallata corona.
1 Haiid procul a muris tumulus iurgentis in altum
■ Telluris» parvum difliufo vertice campum I Explicat : hzc patiens iongo muni mine cingi
IV iu duci rupes> tutifque aptiflima caftris,
I proxima pars urbis celiam confurgit in arcem
I Par tumulo, mediifque fedent convallibus arva.
I Tunc res immenfo placuit ftatura labore,
I Aggere diverfos vafto committere colies. I Sed prius ut totam, qua terra; cingitur, urbem
I Clauderet, a fummis perduxit ad zquora caftris^
I Longum Czfar opus, fontefque, & pabula campi
I Amplexus folia, denfas tollentia pinnas
I Cefpitibus, crudaque extruxit brachia terra.
I Jam fatis hoe Graia: memorandum contigit urbi,
I JEternumque decus , quod non impulfa, nec ipfo
I Strata metu, tenuit nagrantis in omnia belli ij
I Prscipitem curfum : raptifque a Czfare cun£lis,
I Vincitur una mora, quantum eft, quod-fata tenentur!
I Quodque virum tori properans imponete raundo
Hos perdit Fortuna cfies ! tunc omnia late
I Procumbunt nemora, & fpoliantur robore filvz.
I Ut, cum terra levis mediam virgukaque molem
I Sufpendant, ftruda lare rum compage ligatam
Arcfet humum, preflus ne cedat turribus agger.
Lucus erat longo numquam viólatus ab svOj
Obfcurum cingens connexis aera ramis.
Et gelidas alte fummotis folibus umbras.
Hunc non ruricolz Panes, nemammque potentes
Sylvani Nymphzque tenent, fed barbara ritu
Sacra deum, ftrudz facris feralibus arz,
Omnis & humanis luftrata cruoribus arbos.
I Si qua fidem meruit-Superos mirata vetuftas,
Illis & volucres metuunt infiftere ramis,
I Et luftris recubare' ferz : nec ventus in illas
Incubuit filvas, excuflaque nubibus atris
I Fulgura: non ullis frondem przbentibus auris, #
Arboribus fuus horror ineft. turn plurima nigris
[ Fontibus unda cadit, fimulacraque moefta deorum
Arte carent, czfifque extant informia truncis.
Ipfe fitus, putrique facit jam robore pallor
Attonitos : non vulgatis facrata figuris
Numina fic metuunt: tantum terroribus addit,
Quos timeant non noife deos. jam fama ferebat
Szpe cavas motu terrz mugire cavemas,
Et procumbentes iterum. confurgere taxos,:
Et non ardentis fulgere incendia filvz,
Roboraque amplexos circumfluxifie dracones.
Non ilium cultu populi propiore frequentant,
Sed ceflere deis. medio cum Phoebus in axe eft,
Aut czlum nox atra tenet, pavet ipfe facerdos
Acceffiis, dominumque timet deprendere luci.
Hanc jubet immiflb filvam procumbere ferro:
Nam vicina operi, belloque intada priori
Inter nudatos ftabat denfiffima montes.,
Sed fortes tremuere manus, motique verenda
Majeftate loci, fi robora facra ferirent,
I Jn -fua credebant redituras membra fecures.
lmplicitas magno Czfar terrore cohortes
Ut vidit, primus raptaiB librare bipenne!#1
Aufus, & aeriaro ferro profdnderé quercum,
Efifatur merfo violata in robora ferro :
Jam ne quis. veftrum dubitet fubvertere filvam,
Credite me fecifte nefas. Tunc paruit omnis
Imperiis non fublato fecura pavore
Turba, fed expenfa Superoram, & Czfaris ira.
Procumbunt orni, nodofa impellitur ilex,
Sil vaque Dockmes, & fludibus aptior alnus,
Et non plebejos ludus teftata cupreifus,
Tune primum pofuere comas, & fronde carentes
Admifere diem : propulfaque robore dénfo
Suftinuit fe 'filva cadens. gemuere videntes
Gallorum populi : muris fed claufa juventus-
Exultat. quis enim Izfos impune putaret
Effe deos? fervat multos fortuna nocentes:
Et tantum miferis irafei numina poíTunt.
Utque fatis czfum nemoris , quzfita per agros
Plauftra ferunt : curvoque foli ceflantis aratro
Agricolz raptis annum flevere juvencis.
Dux tamen impatiens hzfuri ad mania Màrtis
Verfus ad Hifpanas acies, extremaque mundt,
Juftit bella gerì, ftellatis axibus agger
Erigitur, geminafque aguantes mania turres
Accipit.. hz nullo fixerunt robore terram,
Sed per iter longum caufa repfere latenti .
Cum tantum nutaret onus, telluris inertes
Concuftlfle finus qiizrentemi1 erompere venturo
Credidit, & muros mirata eft ftare juventus •
Illinc tela cadunt excelfas urbis in arces.
Sed major Graio Romana in corpora ferrò
Vis inerat. neque enim folis excufta lacértis
Lancea, fed tenfo baljiftz turbine rapta,
Haud unum contenta latus tranfire, quiefeit:
Sed pandeas perque arma viam, perque offa, relida-
Morte fugit : fupereft telo poft vulnera eurfus.
At faxum quoties ingenti verberis idu
Excutitur, qualis rupes , quam vertice montis
Abicidit impulfu ventorum adjuta vetuftas,
Frangir cunda ruens: nec rantum corpora preffa
Exanimat: totos cum fangurine diffìpat artus.
Ut tamen hoftiles denfa teftudine muros
Teda fubit virtus, armifque innexa priores
Arma ferunt, galeamque extenfus protegit umbo,
Quz prius ex longo nocuerunt tela receffu,
Jam poft terga cadunt. nec Grajis fledere jadum ,
Aut facilis labor eft longinqua ad tela parati
Tormenti mutare modum: fed pondere folo
Contenti, nudis evolvunt faxa lacertis.
Dum fuit armorum feries, ut grandine teda
Innocua percufla fonant, fic omnia tela
Refpuit : at poftquam virtus incenfa virorum
Perpetuam rupit defedò milite cratem,
Singula continuis ceflerunt idibus arma.
Tunc adoperta levi procedit vinea terra,
Sub cujus pluteis, & teda fronte latentes
Moliri nunc ima parant, & vertere ferro
Mania : none aries fufpenfo fortior idu
Incuflus denfi compagem. folvere muri
Tentat, & impofifis urrum fubducere faxis :
Sed fuper & flammis, & magnz fragmine molis,
Et fudibus crebri®, adufti roboris idu
PercufTz cedunt crates, fruftraque labore
Exhaufto fèifus repetit tentoria miles.
Summa fuit Grajis, ftarent ut mania, voti.
Ultro acies inferre parant : armifque corufcas *
Nodurni texere faces ; audaxque juventus
Teluro