In terga, haud frudra, jaculum :Tyriamque fequentum
Satricus elle man urn, & Sidonia vulnera credeas,
Auftorem caci trepidus circumfpicit iftus.
Veroni ubi viftorem juveniii robote curfus
A ttu lit, & notis fulfil lux tridis ab armis,
Fraternufque procul, luna prodente, retexit
Ante oculos lefe, & radiavit cominus umbo,
Exdamat juvenis fublta flammatus ab ira:
Non firn equidem Sulmone fatus tua, Satrice, proles,
Nec frater, Mancine, tuus, fatearque iiepotem
Pergameo indignum Solymo, fi evadere detur
Hinc noflra te impune manu : tu nobile gelles
Germani fpolium ante oculos, referafque fuperba,
Me fpirante, dornus Pellgna perfidus arma?
Hac tibi cara pìrens, Acca, ad fslatia luftus
Dona feram nati, ut figas ¡eterna fepulcro.
Talia vociferans (Iridio mucrone ruebat.
A d illi jam tela manu, jamque arma fiuebant
Audita patria, natifque, & conjuge, & armis ,
Ac membra & fenfus gelidus ftupefecerat horror.
Turn vox femianimi miferanda efTunditur ore :
Farce precor destra, non ut mihi vita fuperfit,
Quippe nefas hac velie frui, fed fanguine noitro
Ne damnes, o nate, manus. Carthaginis iile
Captivus patrias nunc primum adveftus in oras
llle ego fum Satricus, Solymi genus : haud tua, nate,
Fraus ulta ell, jaceres in me cum fervidus hailam:
Pcenus eram, verum cadris elapfus acerbis
Ad vos & cara properabam conjugis ora.
Hunc rapui exanimi clypeum ; fed jam unice nobis
Hare fratris tumulis arma excufara reporta .
Curarum tibi prima tarnen fit, nate, referre
Duftori monitus Paullo, producere bellum
Nitatur, Poenoque neget certamina Martis.
Augurio exfultat divum, immenfamque propinqua
Stragem'acie fperat: qusfo prohibete furentem ■
Varronem: namque hunc fama ell impellere figlia:
Sat magnum hoc miferz fuerit mihi cardine vitae
Solamen, cavifle mers : nunc ultima, nate,
Invento iìmul atque amiffo redde parenti
Ofcula: Sic fatus galeam exuit, atque rigenùs
Invadit nati tremebundis colla lacertis,
Attonitoqiie timens verbis fanare pudorem
Vulneris impreffi, telum excufare laborat.
Quis teftis noftris, quis conici us adfuit attis?
Non nox errorem nigranti condidit umbra?
Cur trepidas? da nate magis, da jüngere pettus.
Abfolvo pater ipfe manum, atque in fine laborum
Hac condas oculos dextra precor. at mifer imo
Pettore fufpirans juvenis, non verba vicefque
Alloquio vocemve refert, fed fanguinis atri
Siftere feftinat curfum, laceroque ligare
Ocyus illacrimans altum velamine vulnus.
Tandem inter gemitus miferie erupere querela:
Siccine te nobis, genitor, Fortuna reducit
In patri ani? fic te nato natumque parenti
Impia reftituit ? felix 0 terque quaterque
Frater, cui fàds genitorem agnofeere ademtum#
Aft ego Sidoniis imperditus, ecce pareatem
Vulnere cognofco: fai te tn hoc fortuna fuiifet
Solamen culpa, dubia ut mihi iìgna dedifTefr
Infaufti generis: verum linquetur iniquis
Non ultra Superis noftros tolerare labores,
Hac dum. araens queritur, jam deficiente cruore
In vacuas.fenior vitam difperferat auras.
Tum juvenis maftum attolleos ad fiderà vukumf
Pollata; dextras, & fatti Titania- teftis
Infondi, qua notturno mea lumine tela
Dirigís in patrium corpus, noti amplias, inquit*
His oculis, & damnato violabere vifu.
Hac memorat, firaul enfe fodit pracordta, & atra»
i Suilentans vulnus, mananti fanguine fignat
In clypeo^ mandata patris, Fuge praslia Varrò«
Ac fummi tegmen fufpendit cufpide teli,
Defletumque fuper profternit membra parentem »
Talia ventura mittebant omina pugna
Aufoniis Superi, fenfimque abeuntibus umbris
Confcia nox feeleris rofeo cedabat Eoo.
Duttor in arma fuos Libys, & Romanus in arma
Excibat de more fuos, Pcenifque redibat
Qualis nulla dies omni furrexerit «evo •
Nec verborum, inquit, ftimulantum, Pcenus, egetis
Herculeis iter a metisad Japygis agros
Vincendo emenfi , nufquam eft animofa Saguntos,
Conceflere Alpes , pater ipfe fuperbus aquarum
Aufonidum Eridanus captivo defluii àlveo.
Strage yirum merfus Trebia eft, atque ora fepulto
L^ ia Flaminio premitur, lateque refulgent
Oifibus, ac nullo fulcantur vomere campi •
Clarior^ his titulus, plufque allatura cruoris
orÌtur’ mihi ma§na iatis, fat vera fuperque
Bellandi merces fit gloria, cererà vobis
Vincantur: quidquid diti devexit Ibero,
Quidquid & ./Etnais jattavit Roma triumphis,
Quin etiam Libyco fi quid de litore raptum
Condidir, in veftros venient fine fortibus enfes.
rerte domos quod dextra dabit, nil vittor honoris
Ex opibus pofeo : raptor per fécula longa
Dardanus , edomitum vobis fpoliaverit orbem.
Qui Tyria ducis Sarranum ab origine nomen.
Seu Laurens tibi Sigao fulcata colono
Arndet tellus, feu funt Byzacia cordi
Rura magis, centum Cereri fruticantia culmis*
Electos, optare dabo inter pralia campos,
Addam etiam flava Tibris quas irrigar unda
Captivis late gregibus depafeere ripas.
Qui vero extremo focius mihi cardine Byrfa
èigna moves, dextram Aufonia fi carie cruentata
Attolles, hmc jam civis Carthaginis efto.
Neu vos Gargani, Daunique fefellerit ora.
Ad muros Hans Roma, licer aria lotroe
Urbs agat, & nollro procul a certamine dillet:
Hic hodie ruet, atque ultra te ad pralia miles
Nulla voco, ex acie tende in Capitolia curfum,
Hxc memorat, tum propulfo munimine valli
hoffaruui rapuere moras, aciemque locorum
Goni,lio, curvis accommodat ordine ripis.
Barbancus lavo -ilettt ad certamina cornu
Bellator Nafamon, unaque immanlor artus
i S ì ^iauSus arrox> Garamafque, Macefque
Et Mairyls ac.es, & ferro vivere tetum
Vulgus Adyrmachida, pariter gens accola Nifi
Gorpora ab immodico lervans nigrantia Pheebo :
Uue.s pofitom ag.ninibus caput, imperiumque Nealces
a ePalrte 's tra> Cnuat qua flexibus undàrn
Aupdus, & curvo circum errat gurgire ripas,
MaDo regir, fubiere leves, quos hórrida mifit
iyrene, populi, varioque auxere tumulru
r iummeum latus, effulget cetrata juventus:
Gantaber ante atios, nec teflus tempora Vafeo,
Ac rorro miicens Balearis pralia plutnbo,
Batigeiixque vi; i : celfus media ipfe coercer
Agmina
■»mina, qua: p atrio firm a v lt m ilite , quxque
Gelrarum EridaHO perfufis fepe. c a t e t v is .
&d qua fe fluvius retro labentibus undis
Èripit, & cune.s munimine vallar,
Turritas moles, ac propugnacula dorfo
Bellua nigranti geilans, ceu mobilis agger
Nutat, & ereflos attollit ad ¡ethera muros.
Setera jam Numidis circumvolitare, citofque
■erre datur .curfus, & toto fervere campo,
jjum Libys. incenfo difpenfat milite vires,
Hortandoque iterum atque iterum infatiabilis urget
Faclis quemque fuis, & fe cognofcere jaélat
Aua dextra veniant ftridentis libila tei!,
Rromittitque viris nulli fe defore tellem ;
Jam Varrò, exafta vallo legione, movebat
iladum principia : at pallenti latus in unda
Ijaxabar fedem venturis portitor umbris .
Stant primi, quos fanguineae pendente vetabant
Ire nota clypeo, defixique ornine torpent.
Juxra rerribilis facies, miferanda jacebant
Corpora in amplexu, natufque in peftore patris
Impofita vulnus dextra letale tegebat.
Efiufe lacrima, Mancinique inde reverfus
Fraterna fub morte dolor, tum trifte movebat
Àugurium, & fimiles defunfto in corpore vultus.
Ocyus erroris culpam, deflendaque fata
Buftori pandunr, atque arma vetantia pugnam .
iìk ardens animi, Ferte hac, ait, omina Paullo:
jamque illum, cui femineo llant corde timores,
Koverit ¡(la manus, qua cade imbuca nefanda,
Óaiim furia expeterent pcenas, fortalTe paterno
■gnavit moriens feeleratum fanguine carmen.
Tum minitans propere deferibit munera pugna.,
•uaque feras favHS gentes, aciemque Nealces
Temperat, hac fefe Marfo cum milite, cumque
¡feranitum opponit fignis, & Japyge alumno .
At campi medio (.namque hac in parte videbat
Stare ducem Libya) Servilius obvia adire
Arma, &:Picentes Umbrofque inferre jubetur.
Cetera Paullus habet dextro certamina cornu.
Bis fuper, infidias contra, Nomadumque volucrem
Scipiada datur ire manum, quaque arte dolifque
Scindent fe.turma, pradicit ipargere bellum.
jamque propinquabant acies, agilique virorum
Bifcurfu , mixtoque fimul calefafta per ora
Ccrnipedum hinnitu, & multum lirepitantibus .armis
Èrrabat cacum turbata per agmnina murmur .
Sic ubi prima movent pelago certamina venti,
jnclufam rabiem, ac fparfuras alita procelias
Parturit unda freti, fundoque emota minaces
Exfpirat per faxa fonos, atque afta cavernis
Torquet anhelantem fpumanti vertice pontum.
Nec vero fati tam favo turbine, folum
lerrarutn fuit ille labor; difeordia demens
Intravit calos, Superofque ad bella coegit.
Hinc Mavors, hinc Gradivum comitatus Apollo,
®t domitor tumidi pugnat maris, hinc Venus amens,
Hinc Veda, & capta fiimulatus cade Sagunti
JAmphitryoniades, pariter veneranda Cybelle,
fllndigerefque dei, Faunufque, fatorque Quirinus,
BAlteruufque anima mutato Cadore Poilux.
■Gnntra cinfta latus. ferro Saturnia Juno,
Pallas Libycis Tritonidos edita lymphis,
■ffc patrius. dexis per tempora cornibus Ammon,
■Multaque praterea divorum turba minorum .
■Quorum ubi mole fimul venientum & grelfibus alma
Intremult tellus, pars implevere propinquos
Divlfi montes, pars fedem nube fub alta
Ceperunt : vacuo defeenfum ad pralia calo .
Tollitur immenfus deferta ad fiderà clamor,
Phlegrais quantas edùndit ad albera voces
Terrigena in campis exercitus, aut fator avi
Quanta Cyclopas nova fulmina voce popofeit
Jupiter, exdruftis vidit cum montibus ire
Magnanimos raptum caledia regna gigantes .
Nec vero prima in tantis concurfibus hada
Ulla fuit, dridens nimbus cenante furore
Telorum fimul effufus, cupidaque cruoris
Hinc atque hinc anima, gemina cecidere procella.
Acrlus infanus dextra qua ducitur enfis
Bellantum pars magna jacet, fuper ipfa fuorum
Corpora eonfidunt avidi, calcancque gementes.
Nec magis aut Libyco protrudi Dardana nifu
Avertive poted pubes, aut ordine pelli
Fixa fuo Sarrana manus, quam veliere fede
Si tentet Calpen impafto gurgite pontus.
Amifere iftus fpatium, nec morte perafta
Arftatis cecidilfe licet, galea horrida fliftu
Ad ver fa: ardefeit galea’ , clypeufque fatifeit
Impulfu clypei, atque enfis contunditur enle,
Pes pede, virque viro teritur, teilufque videri
Sanguine operta nequit, caslumque & fiderà pendens
Abdulit ingedis nox denfa fub aethere teiis.
Queis addare loco dederat fortuna fecundo,
Contorum Iongo & procera: cufpidis iftu,
Ceu primas agirent acies, certamina mifeent.
At quos deinde tenet retrorfum iuglorius ordo,
Milfiiibus certant pugnas atquare priorum .
Ultra clamor agii bellum, milefeue cupiti
Martis inops, fa:vis impellit vocibus hodem «
Ullum nec defit teli genus: hi fude pugnas,
Hi pinu flagrante cient, hi pondere pili :
At faxis, fundaque alius, jaculoque volucri.
Interdumque ipfis metuenda falarica muris,
Interdum dridens per nubila fertur arundo.
Speramufne dea:, quarum mihi facra colunrur ,
Mortali ,totum hunc aperire in fecula voce
Polfe diem 1 tantumne datis confidere lingule,
Ut Cannas uno ore fonemi fi gloria vobis
Nodra placet, neque vos magnis avertitis. aufis,
Huc omnes cantus, Phcebumque vocate parentem.
Verum utinam podhac animo, Romane, fecunda,
Quanto tunc adverfa, feras, fitque haftenus oro,
Nec libeat tentare deis, an Troia proles
Par bellum tolerare queat, tuque anxia lati
Pone precor lacrimas, & adora vulnera, laude«
Perpetua? paritura tibi. nam tempore, Roma ,
Nullo major eris. mox fic labere fecundis,
Ut fola cladum tuearis nomina lama.
Jamque inter varias fortuna utrlmque virorum
Alternata vices, incerto eluferat iras
Eventu, mediaque diu pendente per ambas
Spe gentes, paribus Mavors flagrabat in armis.
Mitia ceu virides agitant quum flamina culmos ,
Necdum maturas impellit ventus aridas,
Huc atque huc it fumma feges, nutanfque viciffim
Alterno lente motu incurvata nitefeit.
Tandem barbaricis perfraftam viribus acer
Diflìpat incurrens aciem clamore Nealces :
Laxati cunei, perque intervalla citatus
Irrupit trepidis hodis: tum turbine nigro
Sanguini? exundat torrens, nullumque fub ima
Cufpide