Eripitur non polle mori . miratur Erichtho
Has fatis licuiffe meras, iracaque morti
Verberat immotum vivo ferpente cadaver :
Perque cavas rerrz, quas egit carmine, rimas
Manibus illatrat, regniqne ulentia rumpit.
Tifiphone, vocifque mez fecura Megxra,
Non agitis fzvis Èrebi per inane flagellis
Infelicem animarti ? jam vos ego nomine vero
Eiiciam, Srygiafque canes in luce fuperna
Deflituatn : per bulla fequar, per fuñera cullos,
Expellam tumulis, abigam vos omnibus urnis.
Teque Deis, ad quos alio procedere vultu
F ifia foles Hecate, pallenti tabida forma,
Oilendam, faclemque Èrebi mutare vetabo .
Eloquar immenfo terra: fub pondere , quas te
Contineant Ennasa dapes, quo foedere mceilum
Regem noflis ames, quas te contagia paffam
Noluerit revocare Ceres. tibi peifime mundi
Arbiter immittain ruptis Titana cavernis,
Et fubito feriere die. paretis? an ille
Compellandus erit, quo numquam tena vocato
Non concuffa tremit, qui Gorgona cernit apertam,
Verberibufque fuis trepidam caftigat Erinnym,
Indefpedla tenet vobis qui tartara, cujus
Vos efìis fuperi, Stygias qui peierat undas?
Potinus aflriélus caluit crúor, atraqúe fovit
Vulnera , & in venas extremaque membra cucurrit.
Percuffz gelido trepidant fub peflore fibra:
E t nova defuetis fubrepens vita medullis,
Mifcetur morti, tunc ornnis palpitat artus:
Tenduntur nèrvi: nec fe teilure cadaver
Paulatim per membra levat, terraque repulfum eft,
Erèflumque fimul. diftento lumina riilu
Nudantur. nondum facies viventis in ilio , •
Jammorientis erat: reinanet pallorque, rigorque.
E t ílupet Hiatus mundo, fed murmure nullo
Ora aftriéla fònant: vox illi linguaque tantum
Refponfura datur. die, inquit Theffala, magna,
Quod jubeo, mercede mihi : nam vera locutum
Immunem toto mundi przftabimus avo
Artibus TEmoniis : tali tua membra fepulcro,
Talibus exuram Stygio cum carmine filvis ,
Ut nullos cantata Magos exaudràt umbra .
Sit tanti vixifle iterum : nec verba, nec herbac
Audebunt lunga: fomuum tibi folvere Lethes,
A me morte data. trípodas, vatefque deorum
Sors obfcnra tenet. certus difeedit, ab umbris
Quifquis vera petit, durzque oracela mortis
Fortis adit. ne parce, precor : da nomina rebus,
Da loca, da vocem, qua mecum fata loquantur.
Addidit & carmen, quo, quidquid confulit, umbrarn
Scire: dedit. mcefium fi:til manante cadaver,
Triftianon equidem Parcarum ilamina, dixit,
Refpexi tacita revocatus ab aggere ripa; :
Quod tamen e cunflis mihi nofeere contigit umbris,
Edera Romanos agitat difeordia manes,
Impiaque infernaffi ruperunt arma quietem .
Elyfias alii fedes, ac Tartara mcella
Diverlì liquere duces: quid fata pararent,
Hi fecere palam. triftis felicibus umbris
Vujtus erat: vidi Decios, natumque patremque,
Luftraies bellis animas, flentemque Camillum,
E t Curios ; Syllam de te. Fortuna querentem.
Deplorat Libycis perituram Scipio terris
Infauflam fobolem. major Cartbaginrs hoilis.
Non fervituri meeret Cato fata nepotss« ■
Solum te Conful depulfis prime tyrannis
Brute pias inter gaudentem vidimus umbras.
Abruptis Carilina minax, fraflifque catenis
Exultat, Mariique truces, nudique Cethegi.
Vidi ego lztantes popularia nomina Drufos ,
Legibus immodicos, aufoique ingentia Gracchos.
Aeternis chalybum nodis, & carcere Ditis
Confidila; plaufere manns : campofque piorum
Pofcit turba nocens. regni poffeffor inertis
Pallentes aperit fedes, abruptaque faxa
Àfperat, & durum vinclis adamanta, paratque
Poenam viflori. refer hzc folatia tecum,
O juvenis, placido manes patremque domumquo
Expedlare finu, regnique in parte ferena
Pompejo fervare locum. nec gloria parvae
Sollicitet v itz : veniet quz mifceat omnes
Hora duces : properate mori, magnoque fuperbi
Quamvis e parvis animo defeendite buftis,
Et Romanorum manes calcate Deorum .
Quem tumulum Nili, quem Tybridis abluat unda,
Quzritur, & ducibus tantum de funere pugna eft •
Tu fàtum ne quzre tuum cognofcere: Parcz,
Me reticente, dabunt: tibi certior omnia Vates
Ipfe canet Siculis genitor Pompejus in arvts:
Ille quoque ìncertus, quo te vocet, nnde repellat,
Quas jubeat vitare plagas, quz fiderà mundi.
Europam miferi Libyamque Afiamque timetet
Diftribuit tumulos veftris fortuna triumphis.
O miferanda domus, toto .ni! orbe videbis
Tutius Emathia. Sic poftquam fata peregit,
Stat vultu moeflus tacito, mortemque repofcit.
Carminibus magicis opus eft herbifque, cadaver
Ut cadat, & nequeunt' animam fibi reddere fata
Confumpto jam jnre femel. tum robore multo
Extruit illa rogum : vadit defunilus ad ignes .
Accenfa juvenem pofitum ftrue linquit Erichtho,
Tandem paffa mori : Sextoque ad caftra parentis
It comes : & czlo lucis ducente colorem,
Dum ferrent tutos intra rentoria greffus,
JnlTa tenere diem denfas nox przftitit umbras.
L I B E R S E P T I M U S ,
S Egnior Oceano , quam lex zterita' vocabat,
^ Luéli ficus Titan numquam magis zthéra con tre
Egit equos, - currumque polo rapiente retorfit :
Defeélufque pati voluit, raptzqus labores
Lucis: & attraxit nubes, non pabula flammis,
Sed ne Theffalico purus luceret in orbe .
At nox felicis Magno pars ultima vitz
Sollicitos vana decepit imagine fomnos .
Nam Pompeiani vifus fibi fede theatri
Innitmerara efligiem Romanz cernere plebis,
Attoiliqne fuum lztis ad fiderà nomén
Vocibus, & plaufu cuneos certare fonantes.
Qualis erat populi facies, clamorque faventis,
Olim cum juvenis, primique ztate triumphi,
Poli domitas gentes, quas torrens ambit Iberus,
Et quzcumqae fugax Sertorius impulit arma ,
Vefpere pacato, pura venerabili! zque
Quam currus ornante toga, plaudente Senatu,
Sedit adbuc Romanus eques. feu fine bonorum
Anxia venturis ad tempora Izta refugit :
Sive per ambàges folitas contraria vifra-
I Vaticinata quies, magni tulit omina plariÉlus.'
Keu vetito patrias ultra tibi cernere fedes,
Rie Romani Fortuna dedit. ne rumpite fomnos,
f c a f t r o r u m vigiles, nulla! tuba verberet aures.
fcraftina dira quies, & imagine mcella diurna
BJndique funeftas acies feret, undique bellum .
HJnde pares fomnos p o p u li, npflemque beatam r
I n feli*, fi te ve* fic tu a fi-Qma vid e re t.
bonaflfent utinam Superi, p a triz q u e , tibique
ffljnum , M ag n e , d iem , quo fati certus uterque
Extremum ta n ti fruflum caperetis am o ris .
ÌTu velut Aufonia vadis moriturus in urbe :
Hlla rati femper de te fibi confcia voti
BIoc feelus haud umqnam fatis hzrere putavit,
Eie fe dilefli tumulum quoque perdere Magni ,
m mifto fleflet luau juvemfque fenexque,
Pnjuflufque puer.- laceraflet crine foluto
beflora femineum, ceu Bruti funere, vulgus. _
INunc quoque tela licet paveant viaoris iniqui,
INuntiet ipfe ìicet Czfar tua funera, flebunt:
Sed dum thura ferent, dum laurea ferta Tonanti.
0 miferi, quorum gemitus edere dolorem,
Qui te non pieno pariter planxere theatro.
IVicerat aftra jubar, cum mifio murmure turba
Caftrorum fremuit, fatifque trahentibus orbem ,
[Signa petit pugnz. miieri pars maxima vulgi
INon totum vifura diem, tentoria circum
|lpfa ducis queritur : magnoque accenfa tumulti!
¡Mortis vicinz properantes admovet horas -
¡Dira fubit rabies : fila quifque ac publica fata
■Przcipitare cupit : fegnis , pavidufque vocatur,
Ac nimium patiens foceri Pompejus, & orbis .
Indulgens regno, qui tot fimul undique gentes,
: Juris habere fui vellet, pacemque timeret. _
Nec non & reges, populique queruutur Eoi
Bella trahi, patriaque procul teilure teneri.
Hoc placet, o Superi, cum vobis vertere cunfla
Propofitum, noftris erroribus addere crimen.
Cladibus irruimus, rtocituraque pofeimus arma:
In Pòmpejanis votum eft Pharfalia caftris.
Cunflorum voces Romani maximus auflor
Tullius eloquii, cujus fub jure, togaque
; Pacificas fzvus tremuit Catilina fecures,
Pertulit, iratus bellis, cum roftra forumque
1 Optarer, paffus tam longa filentia miles.
Addidit invaltdz robur iacundia caufz.
Hoc prò tot meritis folum te , Magne , precatur,
* Uti fe Fortuna veli® ; procerefque tuorum
! Caftrorum, regefque tui cum fupplice mundo
AfFufi, vinci focerum patiate rogamus,
Humani generis tam longo tempore bellum ,
| Czfar erit ? merito , Pompejum vincere lente , _
! Gentibus , indignum eft, a tranfeurrente fubaftis.
! Quo tibi fervor -abit ? aut quo. fiducia fati ì
De Superis ingrate times ? caufamque Senatus
Credere Dis dubitas.’ ipfz fua figna revellent,
Profilientque acies. pudeat viciffé coailum.
Si duce te juflò, li nobis belia geruntur,
Sit juris quocumque velint concurrere campo.
Quid:, mundi gladios a fanguine. Czfaris, arces ?
Vibrant tela maous : vis- figna morantia qujfquam
Expeciat :. propera' , ne te tua claffica linquant.
Scire Senatus avet, miles te , Magne, fequatur,
An comes. Ingemuir Reilor,. fetifitque Deorum
Effe dolos,.& fata. fuz.contrarla menti. ,
Si placet hoc, inquit, cunilis, fi milite Magno,
Non duce tempus eget, nil ultra fata morabor.
Involvat populos una Fortuna ruina,
Sitque hominum magnz lux ifta novifiìma parti.
Teftor Roma tamen Magnum, quo cuncla perirent,
Accepiffe diem : potuit tibi vulnere nullo
Stare labor belli : potuit fine czde fubaélum,
Captivumqne ducem violatz tradere paci.
Quis furor,o czci, feelerum ? civilia bella
Gefturi metuunt, ne non cum fanguine vincant.
Abftulimus terras, exclnfimus zquore toto,
Ad przmaturas fegetum jejuna rapinas
Agmina compulimus, votumque effecimus hofti,
Ut mallet fterni gladiis, mortefque fuorum
Permifcere meis. belli pars magna perniila eli
His, quibus effeélum eli, ne pugnam tiro paveret:
Si modo virtutis ftimulis, irzque calore
Signa petunt. multos in fumma pericuta mifit
Venturi timor ipfe mali, fortiflimus ille eft,
Qui promptus metuenda pati, fi cominus inftenr,
Et diflerre poteft. placet hzc tam profpera rerum
Tradere Fortunz ? gladio permittere mundi
Difcrimen ? pugnare ducem, quam vincere malunt.
Res mihi Romanas dederas Fortuna regendas:
Accipe majores, & czco in Marte tuere.
Pompeji nec crimen erit, nec gloria bellum.
Vincis apud Superos votis me Czfar iniquis.
Pugnatur . qnantum feelerum , quantumque malorun!
In populos lux ifta feret ! quot regna jacebunt !
Sanguine Romano quam turbidus ibit Enipeus !
Prima yelim caput hoc funefti lancea. belli, .
Si fine momento rerum, partifque ruina
Cafurum eft, feri.ir : ncque enim viéloria Magno
Lztior. aut populis invifum, hac clade perafla,
Aut hodie Pompejus erit miferabile nomeu.
Omne malum v ic i:, quod fors feret ultima rerum ;
Omne nefas viiloris erit. Sic fatur, Si arma
Permittit populis, frznofque furentibus ira
Laxat; & ut viilus violento navita Coro
Dat regimen ventis , ignavumque arte] reliiila
Puppis onus trahitur. trepido confufa tumultu
Caftra fremunt. animique truces fua peélora pulfant
Iflibus incertis. niultorum pallor in ore
Mortis venturz eft, faciefque fimillima fato .
Adveniffe diem, qui fatum rebus in zvum
Conderet humanis, & quzri Roma quid effet ,
Ilio Marte palam eft. fua quifque pericula nefeit,
Attonitus majore metu, quis littora ponto
Obrnta, quis fummis cernens in montibus zquor, .
Aeteraque in terras dejeilo fole cadentem,
Tot rerum finem , timeat fibi ? non vacat ullos
Pro fe ferre metus : Urbi, Magnoque timetur.
Nec gladiis habuere fidem, nifi cotibus àfper
Exarfit mucro. tunc omnis lincea faxo
Erigitur: tendunt nervis melioribus arcus :
Cura fuit leilis pharetras implere fagitris.
Auget eqnes ftimulos, frenorumque aptat habenas.
Si liceat Superis hominum conferre labores ,
Non aliter, Phlegra rabidos tollente Glgantes,
Martius incaluit SictiUs incudlbns enfis :
Et rubuit flammis iterum Neptunia cufpis,
Spiculaque extenfo Pzan Pythone recoxit,
Pallas Gorgoneos.diffudit in ¡egida crines ,
Pallenza Jovi mutavit fulmina Cydops.
Non tamen abftinuit venturos prodere cafus
Per varias Fortuna notas. nam Theffala ruta I Cum peterent, totus venientibus obftitit zther :
1 - . ; - InqMe