Invadit, Levteque fodit vitalia mamma;.
Hic fair extremus cxdum libor, addere bella
Haud ultra licuit dextram, nec tanta reliflum
Uri, Roma, tibi poflhac ad pralia Paullo.
Saxum ingens vallo libratum pondere, carca
Venie in ora manu, & perfraflie caflidis sera
Oflibus infodiens complevit fanguine vultus.
-Inde pedem referens labentia membra propinqua
Impoluit fcopulo, atque undanti vulnere anhelans
Sedit terribilis clypeum fuper, ore cruento :
Immanis ceu depulfis levtoribus hallis
Accepit leo cum tandem per peflora ferrum,
Stat teli patiens media tremebundus arena,
Ac menante jubis rifluque & naribus unda
Sangninis, interdum languentia murmura torquens,
Effundit patulo fpumantem ex ore cruorem.
Tum vero incubuit Libyes fuper ipfe cirato
Duflor equo, qua flatus agit, qua pervius enfis,
Qua lonipes, qua belligero fera bellua dente.
Obrutus hic telis, ferri per corpora Pifo
Re flore m ut vidit Libyae, connixus in haftam
Ilia cornipedis fubrefla cufpide tranlit,
Collapfoque fuper nequidquam incumbere coeptat.
Cui Poenus propere colleflo corpore, quamquam
Cernuus inflexo fonipes effuderat armo ;
Umbrane Aufonia: rediviva in bella retraflant
Poli obitum dextras ? nec in ipfa morte quiefeunt?
Sic ait, atque asgrum coeptanti attollere corpus
Arduus infurgens totum permifeuit enfem.
Ecce Cydonea violatus arundine. plantam
Lentulus, effufls campum linquebat babenis,
Cum videt in fcopulo rorantem faxa cruore,
Torvoque obrutu labentem ìb tartara Paullum :
Mens abiit, puduitque fugae, tum. vifa cremari
Roma viro, tunc ad portas iam ilare cruentus
Annibai, & toti tum primum ante ora fuere
SorbentesLatiuin campi, Quid deinde reliflum eli,
Craflina cur Tyrios lux non deducat ad urbem ì
Deferis in tantis poppi in flc Paulle procellis ?
Teftor cae.licolas , inquit, ni damna gubernas
Crudelis belli, vivifque in turbine tanto
Invitus, plus Paulle ( dolor verba afpera diflat )
Plus Varrone noces. cape quaefo hunc onice rerum
Eeffarum, cape corriipedemlanguentia membra
Ipfe levabo humcris, & dorfo tuta locabo.
Hate inrer, lacero manantem ex ore cruorem
Ejeclaps conful,Mafie o viriate paterna,.
!Nec vero fpes anguille, cum talia retlent
Peflora Romuleo regno : calcaribus aufer,
Qua vulnus permittir, equum , atque hinc ocyus urbis
Claudantur porta : ruet haec ad mania peflis..
Die, oro, rerum Fabio tradantur habenas :
Noflris pugnavit monitis furor : amplius afla
Quid fuperell vita, nifi caca oftendere plebi
Paullum feire mori ? ferar an confumtus in Urbem
Vulneribus ? quantine emptum velit Annibai, ut nss
Verrentes terga afpiciat ? nec talia Paullo
Peflora, nec manes tam parva intramus imago.
Ule e g o ... fed vario quid enim te demoror aeger
Lenrule conqueftu? perge atque hinc cufpide felTum
Eripe quadrupedem propere. Tum Lentulus urbem
Magna ferens mandata petit : nec Paullus inultum,
Quod fuperell de luce, finit, ceu vulnere tigris
Letifero cedens tandem , proiedlaque corpus
Luflatur morti, & languentem pandi: hiatum
In vanos morfus, nec' fufficientitras ira;
Iflibus, extrema lambit venabula lingua,
Jamque corufcanti telum, propiufque ferenti
Grelfum exfultantem , & fecuro caedis Ilerda;
Non expeflatutn furgens defixerat enfem:
Sidoniumque ducem circumfpeflabat, in illa
Exoptans animam certantem ponere dextra.
Sed vicere virum coeuntibus undique telis
Et Nornas, & Garamas, & Celta:, & Maurus, & Aliar
Hic finis Paullo. jacet alturii peflus, & ingens
Dextera, quern (foli li bella agitanda darenrur)
Aquares forfan Fabio. mors additur urbi
Pulchra decus , mifitque viri inrer fiderà nomen.
Pollquam fpes Italum, mentefque in Confale lapfc
Ceu truncus capitis, fevis exercitus armis
Sternitur,. & viflrix toto fuit Africa campo.
Hic Picentum acies, hic Umber Martius, illic
Sicana procumbit pubes, hic Hernica turma.
PaiTìm Ugna jacent, qua; Samnis belliger,: & quae
Sarralles populi, Marisque tulere cohortes .
Transfixos clypeos, galeatque & inutile ferrum,
Fraflaque confliflu parmarum tegmina, & ore
Cornipedum direpta fero fpumantia frana ,
Sanguíneas tumidis in campos Aufidus undis
Eieflat, redditque furens fua corpora ripis.
Sic Lagea ratis, vallo velut infula ponto
Conljpefla, illifit feopulis, ubi nubifer Eurus
Naufragium fpargens operit freta, jamque per undas
Et tranllra, & mali, laceroque apluDria velo,
Ac miferi fiuitant revomentes atquora nauta:.
At Poenus per longa diera certaminà ffvis
Caedibus emenfus, pollquam eripuere furori
Infignem tenebra lucem, tum deniqué Martem
Dimifit, tandemque fuis in caede pepercit.
Sed mens invigilat curis, noflifque quietem
Ferre nequit, ftimulat dona inter tanta deorum.
Hortatur nondum portas intraffe Quirini.
Próxima lux placet. hinc flriflos ferre ocyus enfes,
Dum fervei cruor, & perfufe cade cohortes,
Deftinat, ac jam daullra manu, jam mania flammt
Occupai, & jungit Tarpeja incendia Cannis.
Quo turbata viri conjux Saturnia capto,
Irarumque Jovis, Latiique haud nefeia fati,
Incautum ardorem, atque avidas ad futile votum
Spes juvenis franare parat. ciet inde quietis
Regnantem tenebris Somnum, quo fiepe miniilro
Edomita invifli componit lumina fratris.
Atque huic arridens,Non te majoribus, inquit,
Aulìs, dive, voco, nec pofeo ut moliibus alis
Des viflum mihi Sonine Jovem : non mille premendi
Sunt ocuii tibi, nec fpernens tua numina cullos
Inachic multa fuperandus nofle juvencae.
Duflori precor immittas nova familia Pano,
Ne Romam, & vetitos cupiat nunc vifere muros,
Quos intrare dabit numquam regnafor olympi •
Imperium celer exequitur, curvoque volucris
Per tenebras portai medicata papavera cornu.
All ubi per tacitum allapfus, tentoria prima
Barrai petiit juvenis, quatit inde foporas
Devexo capiti pennas, oculifque quietem
Irrorar, tangens Lethata tempora virga.
Exercent ribidarn truculenta infornata mentem .
Jamque videbatur multo libi milite Tibrim
Cingere, & infultans adllare ad mania Rom VI.
Ipfe refulgebat Tarpejie culmine rupis
Elata torquens flagrantia fulmina dextra
Juppiter , & lati fumabaut fulfute campi,
^■c gelidi* Anio trepidabat cau-ulus undis,
denli ante oculos iterumque iterumque ( tremendum )
♦ibrabant ignes ; tunc vox efliifa per auras :
fai magna, o juvenis, prenfa eli tibi gloria Cannis,
'Siile gradum, neque enim facris irrumpere muris,
P c e n e ° magis dabitur, noflrum quatn Icindere cclum.
Itronitum vilis, majoraque bella paventem
poli confefta fopor Junonia jufia reliquit,
Jec lux terribili purgavi! imagine mentem.
Quos inter motus fomni, variofque tumulcus
»edita per noflem reliquo cum milite callra
Nuntiat, & prxdam pieno trahit agmine Mago.
Éuic duflor ¡setas Tarpeio in vertice menfas
filondenti, quum quinta diem nox orbe tuliflet,
Qelatis Superum monitis, claufoque pavore,
Vulnera, & exhaultas fsevo certamiue vires,
Ac nimium lsetis excufat fidere rebus.
Tura fpe dejeflus juvenis, ceu vertere ab ipfis
Terga juberetur muris, ac figna referre,
llanta mole, inquit, non Roma ( ut credidit ) ipfa,
Sed Varrò eli viflus : quonam tatù prolpera Mariis
Muñera dellituis fato ?> patriamque moraris f
Mecum exfulret eques, juro hoc caput, accipe muros
itacos, portafque tibi fine Marte patentes.
Dumque ea Mago fremir cauto non eredita fratti,
Jjin Latius fefe Canufina in mania miles
Cllligere, & prófugos vicino cingere vallo,,
Cleperat; heu rebus facies inhonora finìllris!
N»a aquiise, non figna viris, non confulis altura
Imperium, non fubnixa; li ¿lo re fecures:
Tfunca, atque segra metu, ceu magua elifa ruina,
Cerpora debilibus nituntur filiere membrls.
Ckmor fspe repens, & faepe filenria fixls
In tellurem oculis, nuda: plerifque finittra
Detrito clypeo, defunt pugnacibus enfes.
Sjurius omnis eques galeis carpfere fuperbum
Criilarum decus, & damnarunt Martis honores.
At multa thorax perfoflus cufpide : & haerens
lorica; interdum Maurufia pender arundo.
Interdum mallo focios clamore requirunt:
Hic Galba, hic Pifo, & leto non-dignus inerti
Curio defletur, gravis illic Scivola bello:
l^is palfim ; at Paulli pariter, ceu dira parentis
Fata gemunt, ut vera mali prafentia numquam
WlTarit canere, & Varronis filiere mentem,
Atque diem hunc quoties nequidquam averterti urbi,
Afque idem quantus dextra : fed cura futuri
Quos premir, aut folfas inllant praducere muris,
Atut portarum aditus ( ut rerum eli copia) firmant,
»taque patet campus planis ingreifibus holli,
•rvorum ambullis imitantur cornua ramis,
Et flilus occulitur, catcum in wefttgià1 telum.
lece fuper dades, & non medicabile vulnus,
Rélliquias belli, atque imperdita corpora Panis,
Ih pia formido, ae major jaflabat Erinnys.
■rans aiquor Tyrios enles, atque arma parabant
Punica, & Annibalem mutato evadere colo,
flux erat exfilio' colleflis Marte Metellns,
flirpe haud parvi cognominis. is nova bello
■eftora, degeneremque manum, ad deferitila agebat
Soni inni, atque alio pòfitas lpeélabat in orbe
«ueis fefe occulerent térras, quo nomina nulla
fienorum > aut patria: penetraret fama reliilo.
sua: pollquam accepit fiammata Scipio mente,
■uantus Stdonium contra fera proba mifeens
■uc orem iletit in campis, rapii ocyus ealjem,
i Atque ubi turpe malum, Latioque extrema coquebanf
Capta viri, ruptis foribus fefe arduus infert :
Tum quatiens ttriilum cum voce ante ora paventimi
Mucronem; Tarpeja, pater, qui tempia fecundam
Incolis a colo federa, & Saturnia nondum
Iliacis mutata malis, tuque afpera peCtus
Agide gorgoneos virgo fuccinCla furores,
Indigetefque dei, fponte inter numina noltra,
Perque caput nullo levius mihi numine patris
Magnamini juro, numquam Lavinia regna
Linquam , nec linqui patiar, dum vita manebit.
Ocyus en tellare deos, fi mania todis
Flagrabunt Libycis, nullas te ferre, Metelle,
Aufurum in terras grelfus: ni talia fancis,
Quern tremis, & cujus fomnos. fornudine rumpis,
Annibai hic armatus adell: morie re, nec ullo
Panorum melior parietur gloria cofo.
His excufla incapta minia , jamque ordine julfe
Obftringunt animas patrio, diftataque jurant
Sacramenta deis, & purgant peflora culpa.
Atque ea dum Rutulis turbata mente geruntur.
Lullrabat campos, & fovo trillia dextra
Fafla recenfebat pertraflans vulnera vifu
Annibai, & magna circumllipante caterva
Dulcia probebat trucibus Ipeflacula Panis.-
Quas inter ftrages confollus peflora telis
Seminecem extremo vitam exhalabat in auras
Munere deficiens jam Clalius, oraqne nifu
Languida vix ogro, & dubia cervice levabat.
Agnovit fonipes, arreflifque auribus acrem
Hinnirum eflundens, flernit rellure Vagefium,
Quem rune captivo porrabat in agmina dorfo.
Hinc rapidum gloraetans. curfum , per lubrica piuguis
Stante cruore foli, & mutata cadavera code
Evolat, ac domini conlillit in ora jacentis .
Inde inclinatus collum, fubmiflus & armos
De more, inflexis probebat fcandere terga
Cruribus, ac proprio quodam trepidabat amore.
Milite non ilio quifquam felicius acri
Infultarat equo, vel fi refupina citato
Projeflus dorfo ferret cum membra, vel idem
Si nudo llaret tergo, cum rapta volucris
Tranfigeret curfu fonipes certamina campi.
At Libys humaaos oquantem peflore fenfiis
Haud parce miretus equum, quinam ille finillra
Depugnet morti juvenis, nomenque, decufque
Erogitat, lerique fimul compendia donat.
Hinc Cinna (ad Tyrios namquè is fua verterat arma
L.reaulus adverii) qui tum comes ibat ovanti.
Auribus huic, inquit, duflor fortiiTìrne, órigo eft’*
Non indigna tuis; quondam fub regibus illa,
Qua; Libycos renuit fricnos, fub regibus olim
Roma fuit, fed enim folium indignata Superbi
Ut feeptra exegit, confeftim ingentia beila
Clufina venere domo, fi Porfena fando
Auditus tibi, fi Cocles, fi Lydia caftra.
Ule ope Msonia, & populo fuccinflus Etrufco
Certabat pulfos per bella repone re reges.
Multa adeo nequidquam aufi, prelfitque tyrannus
Janiculum incumbens, ubi mox jam pace probata
Compreflere odia, & pofitum tum federe bellum,
Obfidibufque obftrifla fides, manfuefeere corda
Nefeia (proh iuperi ) & nii non immire parata
Gens Italuni prò làude pati: bis Clcelia ienos
Nondum complerar primevi corporis annos,
Una puellarum Laurencum, & pignora pacis
P * Inter