Defuerant animi. patet urbs confetta furorem,
Et referar Tyrio maculatas hofpicc fedes.
Matronas pueria ue ruunt, mceftumque ienatu»
Concilium, nullique hominum lacrimabile vulgus»
Stabant innixi pilis, exercitus, omnes :
Speòlabantque viros, & l«ta & triilia ferro
Indóciles, nunc propexis in pe&ora barbis
Verrere humum, nunc fcedantes in pul vere crinem
Canentem, & turpi lacrima , precibufque pudendis
Femineum tenues ululatum fóndere in-auras.
Atque ea dum miles miratur, inertia faéla, i
Exipeòlatque ferox fternendi mania fignum,
Ecce repens tacito percurrit pecora fenfu
Relligio, & fxvas componit numine mentes *
Ne Hammam tardafque velint > ne tempia fub uno
In cinerem tranfifle rogo, fubit intima corda,
Ferlabens le n firn mitis deus; ille fuperba
Fundamenta Capyn pofuifle antiquitus urbi,
Non cuiquam vi fus paiTìm monet, ille refufis
In fpatium immenilim campis habitanda relinqui
Utile .teéla docet, paulatim atrocibus iras
Languefcunr animis, & vis mollita fenefcit.
Pan Jove miflìis erat fervari teéìa volente
Troia, pendenti fimilis Pan femper, & imo
Vix ulla infcribens térras veftigia cornu.
Dextera laicivit casia Tegeatide capra
Verbera lasta movens feda per compita cauda.
Cingit acuta comas & opacat tempora pinus,
Ac parva erumpunt rubicunda cornua fronte,
Stant aures, ¡moque cadit barba hiipida mento.
Paftorale deo baculum, pellifque fimftrum
Velat grata latus, teñeras de corpore damas.
Nulla in pneruptum tam prona & inholpita cautes,
In qua non librans corpus, fìmiliique volanti
Cornipedem tulerit prscila per avia plantam •
Inrerdum inflexus, medio nafcentia tergo
Refpicit adridens hirts Judibria caudas.
©btendenique manum, folem infèrveicere fronti
Arcet, & umbrato perluftrat pafcua viiu.
Hic , poftquam mandata dei perfecta, malamque
Sedavit tabiem, & permuliit corda furentum,
Arcadias volucris faltus & amata revifit
Marnala , ubi argutis longe de vertice iacro
Dulce ionat calamis, ducit (tabula omnia cantu.
A t le gio Aufonidum flammas duflore jubente
. Arceri portis, (ianteíque relinquere muros,
Mite decus mentis condunt enfefque facefque.
Multa deum templis domibulque nitentibus auro
Egeritur preda, & viflus alimenta fuperbi,
Queiique bonis periere, virum de corpore vedes
Femínea , menreque alia tellure petit?,
Poculaque Eoa luxum irritantia gemma,
Nec modus argento, calataque pondera fafli
Tantum epulis auri: tum paflìm corpora longo
Ordine captiva, & domibus depromta talenta
Pafcere longinquum non defìcientia bellum,
Immenfique gregis farnult' ad convivía turbar,
Fulvius ut finem fpoliandis adibus are
Belligero revocante dedit, fublimis ab alto
Suggedu, magnis fautor non futiiis aulìs:
Lanuvio generate, inquit, quem Sofpita Iuno
Dat nobis, Milo, G radivi cape viflor honorem
Tempora murali cinflus turrita corona.
Tum fontes procerum, meritofque piacula prima
Ac ciit, & juda punir commilfa fecuri.
Hic atrox virtus (nec enim occuluilTe probarim
Speflatum vel in hode decus) clamore feroci,
Taurea tune, inquit, ferro fpoliabis inultus
Te majorem ammani? & judo liflore recifa
Ignavos cadet ante pedes fortidima cervix?
Haud umquam hoc vobis dederit deus, inde minar1
Obtutu torvum contra, & furiale renidens, 1
Bellatorem alacer per peflora trandgit enfem.
Cui duflor, Patriam moriens comitare cadenrem.
Qui nobis animus, qu® dextera, quidve viritim
Decernet Mavors, tibi fi rebare pudendutn
Juda pati, licùit pugnanti occumbere letum,
Dum Capua infaudam luit haud fine fanguine culpan
Inrerea geminos terra crudelis Ibera
Fortuna abllulerat, permifcens triftia latis,
Scipiadas, magnumque decus ,magnumque dolorem,
Forte Dicarchaa juvenis conledit in urbe
Scipio, poft belli repetens extrema penares.
Huc triftis lacrimas & fuñera acerba fuorum
Fama tulit: duris quamquam non cedere suetus,
Pulfato, lacerat violenter peflore amiflus.
Non comités tenuide valent, non ullus honorum
Militiave pudor; pietas irata finiftris
Calic.lis furit, atque odit folatia luflus.
Jamque dies, iterumque dies abfumta querelis.
Verfatur fpecies ante ora oculofque parentis.
Ergo excire parat manes, animafque fuorum,
Adloquioque virum tantos mulcere dolores.
Hortatur vicina palus, ubi dgnat Averni
Squalentem introitum dagnans Acherufius humor.
Nofcere venturos agitat inens protinus annos.
Sic ad Grynaam, qua tum fub nomine Phcebi
Autonoe trípodas facros antrumque tenebat,
Fert gredus juvenis, confultaque pefloris agri
Pandit, & adfpetìus orat contingere patrum.
Nec cunflata diu vates, Maflare repoftis
Mos umbris, inquit, confueta piacula, nigras
Sub lucem pecudes, reclufaque abdere terra
Manantem jugulis fpirantum cade cruorem :
Tunc populos tibi regna fuos pallenti® mittent.
Cetera qua pofcis majori vate canentur.
Namque tibi Elyfio repetita oraeula campo
Eliciam, veterifque dabo inter facra Sibylls
Cernere fatidicam Phcebei pefloris umbram.
Vade age, & a medio quum fe nox húmida curfu
Flexerit, ad buces vicini cadus Avemi
Due pradifla facris duro placamina Diti,
Mella fimul tecum, & puri fer dona L y a i.
Hoc alacer monitu, & promiiTa nomine vatis
Apparar occulto mondrara piacula coepto.
Inde ubi nox judam procedens contigit horam,
Et fpatia aquaranr tenebras tranfafla futuras,
Conlurgir dratis , pergitque ad túrbida porta
Odia Tartarea, penitus queis abdira vates'
Promida implerat, Stygioque fedebat in antro.
Tum qua fe primum rupta tellure recludit
Invifutn calo fpecus, atque eruflat acerbam
Cocyti laxo fufpirans ore paludem ,
Inducit juvenem, ferroque cavare refodam
Ocyus urger humum,atque arcanum murmur anhtto
Ordine maflaxi pecudes juber. acer operto
Ante omnes taurus regi, tum proxiriia diva
Caditur Eun*a cada cervice jnvetìca.
Inde tibi, Alefle, tibi, numquam lata Megars.
Corpora lanigerum procumbunr lefla bidentum, ,
Fundunr mella fuper,. Ricchique & laflìs honore#
Sta juvenis, faciemque Erebo qua furgit in on®i
■xclamat vates, patere; accedenti® cern.
Tartara, & ante oculos adfidere tertia regna.
Kcce ruunt varia fpecies, & quidquid ab imo ( debat
»Natum hominum exdinflumque Chao ed : jam cunfla vi-
ydopas, Scyllamque, & pados membra virorura
dryna telluris equos : contende tueri,
duflumque tene vagina interritus enfem.
Suxcumque ante anima: tendunt potare cruorem,
Sisjice, dum cada: procedat imago Sibylla.
»»rea cerne, ut gredus inhumata ciratos
Fert umbra, & properat tecum conjuugere difla,
Sui datur ante atros abfumti corporis ignes
Anguine non taflo foiitas effundere voces .
Adlpicit & fubito turbatur Scipio vifu.
Quinam te qui cafus, ait, dux maxime , feda
Bripuit patria ? quum tales horrida pofeant
Bella viros : nec enim dextra concederit ulti
Appius, aut adu . decimum lux rettulit ortum,
Ut te , quum Capua remearem, vulnera vidi
Mulcentcm, hoc uno moedum, quod adire nequires
Saucius ad muros, & Martis honore careres.
Cantra qua duflor; Fedo mihi proxima tandem
Lux gratos Phaethonris equos avertit, & atris
lEternum demifit aquis . fed lenta meorum
Hum vanos ritus cura & folennia vulgi
Exlequitur, cedar dammis imponete corpus,
Ut pertet tumulis per iongum membra paternis.
Qpod te per nodri Martis precor smula fatìa,
Arce , qua patriis artus medicamina fervant,
Caque vago portas quamprimum Achecontis adire,
Tum juvenis : Gens o veteris pulcherritna Claudi,
Haud ulla ante tuam, quamquam non parva fatigeht, :
Curarum prior exdirerir . namque ida per omnes
Difcrimen fervat populos, variatque jacentum
Exfequias, tumuli & cinerum fententia difeors.
Tellure (ut perhibent ) is mos antiquus Ibera,
Exanima obfccenus confumit corpora vultur;
Regia quum lucem pofuerunt membra, probatum ed
m-rcanis adhibere canes : Egyptia reilus
Claudit odorato pod funus dantia faxo
Corpora, & a mends exfanguem haud feparat umbram .
Exhaudò indituit Pontus vacuare cerebro
Ora virum, & longum myrrhata reponit in avum.
Quid qui reclufa nudos Garamantes arena
Infodiunt? quid qui favo fepelire profundo
Examines mandant Libycis Nafamones in oris ?
Ai Celta vacui capitis circumdare gaudent
Oda [ nefas ] auro, & mends ea pocula fervant.
(Bcropida ob patriam Mavortis forte peremtos
Dee revere iknul communibus urere flammis.
At gente iti Scythica fuffixa cadavera truncis
Lenta dies fepelit, putii liauentia tabo.
Talia dum niemorant, umora veniente Sibyll«,
Autonoe4 Finem hic, inquit, fermonibus adde
Alternis, (ia;c h^c veri foecunda facerdos :
€ui tantum patuit rerum, quantum ipie negarit
P|is noviffe deus : me jam Gomitante tuoruna
jjpnipus abire globo, & pecudes imponere flammis• •
Af gravida arcanis Cymes anus, attigit ore
®ftqua,m;.facrifrcum aelibavitque cruorem,
decus egregium vultus intenta juventie,
■Atherea fruerer quum luce, haud fegniter, inquit,
jlymazo populos vox no (Ira fonabat in antro.
Bine te permixtum feclis, rebufque futuris
Aneadum cecini, fed non fat digna mearum
■uta tuis vocum, nec enim conquirerc difta
Aut fervarc fuit proavis folertia veftris.
Veruni age, difee puer, quando cognofcere cordi
Jam tua» deque tuis pendentia Dardana fàtis.
Namque tibi cerno properandum ©racula vitas
Hinc petere, & patrios vifu contingere manes*
Armifero viéfor parrem ulcifceris Ibero,
Creditus ante annos Marti, ferroque refolves
Gaudia Poenorum , &l miflum lstabere bello
Omen., lberiacis viòla Carthagine terris.
Majus ad imperium poft hsc capiere, nec ante
Jupirer abiìfter cura, quam chncW fugarit
In Libyam bella, & vincendum duxerit ipfe
Sidonium tibi reòtorem; pùdet urbis iniqua^,
Quod tu poft decus hoc patriaque domoque carebis«
Sic vates, greffumque lacus vertebat ad atros.
Tum juvénis, Quacumque datur fors durior «vi,
Obniternur, ait, culpa modo peòlora ceflent.
Sed te oro ( quando vit« tibi caufla labores
Humanos juvifle fuit ) fifte inclyta virgo
Pauliiper greifum, & nobis manefque filentum
Enumera, Stygi«que aperi formidinis aulamV
Adnuit illa quidem, Sed non opranda recludis
Regna, ait : ine tenebras agitant, volitantqie per umbras
innumeri quondam populi, domus omnibus una.
in medio valium late fe tendit inane,
Huc quidquid terr«, quidquid treta, & igueus «thec
Nutrivit primo mundi gemtalis ab «vo,
Mors communis agit: delcendunt cunéla, capitque
Lampus iners quanrum interiit, reftatque futurum*
Cingunt regna decem porr«, quaruna una receptat
Belligeros dura Gradivi fòrte creatos.
Altera qui leges pofuere atque inclyta j ura
Gentibus, & primas fundarunt meenibus urbes.
Tertia ruricolas, Cereris jurtiflima turba,
Qu« venit ad manes, & fraudum illsfa veneno.
Exin, qui l«etas artes vitaque colend«
Invenere viam, nec dedignanda parenti
Carmina fuderunt Phcebo, fua limina fervant.
Proxima quos venti f«vasque haufere procell«
Naufraga porta rapir, fic iilam nomine dicunt.
Finitima huic noxa gravido , & peccafle fatenti,
Vafta patet populo: poenas Rhadamantus in ipfo
Expetit introitu, mortemque exercet inanem.
Septima feniineis referatur porta catervis
Liventes ubi cafta fovet Pròierpina lucos.
Infantum hinc gregibus, verfas ad funere tzdas
Paflìm virginibus, rurb«que in limine lucis
Eft iter exltinòìse, & vagitu ;anua nota.
Tum leducta loco , & laxata lucida noéle
Clauftra nitent, qu« lecreti per limiti* umbram
Eiyfios ductint campos : hic turba piorurti
Nec Stygio in regno, casli ìiec pofta fub axer
Verum ultra Oceanum facro contermina fonti ,
Leth«os potar latices obli via mentis.
Extrema hinc auro fulgens, jam lucis honorem
Sentii, & admoto fplendet ceu fidere luna.
Hac anim« c«lum repetunt , ac mille peraélis
Oblit« Diiem redeunt in corpora luftris.
Has paflìm nigrum pandens mors lurida riélum
ltque reditque vias, & portis omnibus errar.
Tum jacet in fpatium fine corpore pigra vorago,
Limofique lacus, late exundantibus urit
Ripas l«vus aquis Phlegethon , & turbine anhelo
Flammarum relonans faxofa incendia torquet.
Parte alia torrens Cocytos fanguinis atri
Vorticibus furit,; <k fpurnanti gurgite fertur.
R 2 Az