Vix ere das labi? ripis tarn mit is opacis
Argutos inter vclucrum certamina cantus
Somniferam ducit lucenti gurgite lympham.
Jamque Tub extremum noais fulgentibus umbris
Lux aderat, fomnufque fu as confecerat ho ras.
Explorare locos Conlul, collifque propinqui
Ingenium, & campis qu* fit natura, parabat •
Par iludium Pceno, fimilefque in pecore cur*.
Ergo‘aderant, rapidis equitum comitantibus alis :
Verum ubi coinmoto docuerunt pulvere nubes
Ho fie m ferre gradum, & propius propiufque fonoro
Quadrupedutn cornu tellus gerait, ac fimul acer
Vincentum li Luos hinnitus fsevit equorum,
Arma, viri, rapite arma, viri., dux inftat uterque •
Ambobus yèlox virtus, geminufque cupido
Laudis, & ad pugnas, Martemque infanta concors •
Haud mora, jam tantum campi dirimebat ab iélu,
Quantum impulfa valet comprendjre lancea «odo,
Cum fubitum liquida, non ullis nubibus, aethra
Augurium, mentes oculofque ad fiderà vcrtit.
Accipiter'medio tendens a limite folis,
Dile&a? Veneri, notafque in bonore Diones.
Turbabat vioientus aves, atque unguibus idem ,
Idem nunc roftro, duris nunc iòiibus a l* ,
Ter quinas dederat f*va inter vulnera leto.
Nec finis fatiefv.e, novi fed fanguinis ardor
Glifceré, & urgebat trepidam jam c*de priorum,
Incertamque fug*, piuma labente, columbarn :
Dònec Phoebeo veniens Jovis ales ab ortu,
In tenues tandem nnbes dare terga coegit .
Turn viélrix l*tos figna ad Romana volatus
Convertir : proleique ducis qua parte decora
Scipio quaffabat puerilibus arma lacertis,
Clangorem bis terque dedit, roilroque corufc*
PerRringens conum gale*,, fe reddidit aftris.
Exclamat Liger (buie Superos fentire monentes
Ars fuir, ac penna monftrare futura magiilra, )
Pcene, bis oélonos Italis in finibus annos
Audaci fimilis volgeri, fe&abere pubem
Aufoniam, multamque feres cuoi fanguine pr*damf
Sed compefce minas, renuit tibi Daunia regna
Armiger ecce Jovis: nofeo te, fumme deorum ,
Adfis o, firmefque tu* pater alitis omen.
Ham tibi feryantur, ni vano cafia volatu
Mentitnr Superos pr*pes, pofirema fubaél*
Fata, puer, Liby*, & majus Carthagine nomen.
Contra l*ta Bogus Tyrio canjt omina regi,
E t faùilum accipitrem, cariafque in nube volucres
Äneadis cladem, & Veneris porteodere genti.
Turn diélis comitem contorquet primus in holies.
Ceu fuadentp Deo, & fatorum confcius, haflam,
Illa volans patuli Ionge per inania campi
Iélum perdiderat fpatìo, ni. fufus habenas,
Dum prim* decus adfeéìat decerpere ppgns,
Obvia quadrupedis prsceps Catus ora tulitTeC •
Sic elanguefceps, & jam .cafura, petitum
Invenit vulnus, esdemque rec.epit ab hofle
Cornus, & oblat* iletit inter tempora frontis,
Incurrunt acies, magnpque fragore per *quor
Sufpendunt cunéli fra:nis fublime redu&o's
Cornipedes, ultroque ferunt. ereélus in auras
lit fonipes, rapidaque volans per aperta procella
Tenuia vix fummo vefligia pulvere fignat.
JJoiorum ante alias Chryxo duce mobilis ala,
Arietat in primos, obicitque immania membra. \
Jpfe tumens, atavi Brenni fe fiirpe ferebat
t Chryxl!?, & in títulos Capitolia capta trahebat j
Tarpejoque jugo demens, & vertice faci©
Penfarites aurum Celtas, umbone ferebat.
Colla viri fulvo radiabant la&ea torque,
Auro virgat* vefles, manic*que rigebant
Ex auro, & limili vibrabat crifia metallo.
Sternitur impullu vallo perculfa Camertum
Prima phalanx, fpiflzque ruunt conferta per arma I
Und* Bojorum : lbciata exanima denfant
iafandi Senones , colli laque quadrupedantum
Pe&oribus toto volvuntur corpora campo.
Arva natanr, altufque virum crúor, altus equorum [
Lubrica belliger* forbet veiljgia turm* :
Seminecum letum peragit gravis ungula pulfu,
Et circumyolitans tetros c fanguine rores
Spargit humo, miferifque fuo lavar ora cruore.
Spicula prima, puer tumidi Tyrrhene Pelori,
Purpureo moriens vi&ricia fanguine tingis.
Nam tibi cum ftimulas cornu, atque in p r* liamental
Accendis, renovafque viros ad vulnera cantu,
Hxfit barbaricum fub anhelo gutture teium ,
Et claufit raucum letali in vulnere murmur.
At fonus- extremo morientis fufus ab ore ,
Flexa pererravit mutis jam cornua labris.
Chcyxus Picentem, Laurumque, nec eminus ambo¿ I
Sed gladio Laurum : Piccati rafilis hada
Ripis leda Padi letum tulit. avia namque
Dum petit, ac l*vo meditatur faliete gyro,
Hada viri femur, & pariter per anhela voiantis
Iiia fedir equi, geminam dedit hórrida mortem. * E
Idem fanguinea Venuti cervice revellens,
Sternit pr*cipitem trepido te , Farfare, telo.
Et te fub gelido putritutn, Tulle , Velino,
Egregium Aufoni* decus, ac memorabile nomen , I
Si dent fata moras, aur fervent feedera Poeni.
Turn Romulum, atque olim celeberrima nomina bellol
Tibartes magnos , Mifpellatemque , Metaurumque , I
Et Damum, dubia meditatus cufpide vulnus.
Nee lotus ed Tyrjis belli pugneve, fed omnem
Celticus imple vie campum furor: irrita nulli
Spicula torquentur, datque omne in corpore ferrumJ
Hie inter trépidos immane Quicinius audens,
Cui fugere ignotum, atque invàda mente plaoebat
Rebus in adverfis excepnim pedore letum,
Qulpide flammat equum, ac difpergit g*fa lacerto. I
Si referare vjam, atque ad regem rumpere ferro . I
Detur iter, certulque necis, petit omnibus aufis,
Quod nequeat fentire decus: cadir inguine foiTo
Teutalus, & vado quatitur fub pondere tellus •
Occumbit Sarmens, fiayam qui. ponere vidor
Csfariem , crinemque tib iC radi ve vovebat
Auro certantém, & rutilum fub vertice nodum.
Sed Pare* intonfa non exaudita voventem
Ad manes traxere coma: per candida membra
It fumans cruor, & tellus perfufa rubefeit.
At non tajdatus jaculo occurrente Lycaunus
Irruit, adverfumque viro rotat obvius enfem,
Et ferit infurgens, humero qua brachia lenti
Annedunt nervi, decifaque vulnere leva
Laxatis paulum moribunda pependit habenis.
Dumque micans tremulo conatu lora retenrat,
Fledentetn aíTuetos imitatur nefeia fr*nos :
Demerit averli Vefagus tum colla, jubaque
Sufpenfam portans galeam, atque incluía peremti
Ora viri, patrio divos clamore falutat.
Dumque ea Gallorum popuii dant fuñera campo,
" ' Aceitas
Hrcltas propere caftris ili pfælia conful
fantabat turmas, primufque ruebat 111 houem
Sandenti fublimis equo : trahit undique leflum
■ivitis Auibniaì juvenem, Marioique, Coramquej
Xaurentumque decus, jaculatoremque Sabellum,
Ft Gradivicolam celfo de colie Tudertem,
fiidurofqne hin ut gentilia lina Falifcos ,
Quoique fub Herculeis taciturno flumine muris
Pomifera arva créant, Anienicolæque Catilli,
Quoique in prægelidts duratos Hernica rivis
Jittebant faxa, & nebùlofi rura Cafini,
Hiant in .Martern terræ dominant« aiumni,
pamnati fuperis, nec jam teditura juventus.
Scipio, qua médius pugnæ vorat agmina Vötter,
Jfert cornipedem, atque indinflus ftragé fuorum
iiferias cæfis maflat, Labarumque, Padumque,
Et Camum, & multo vix fufum vulnere Brennum,
Gorgoneoque Larum torquentem lumina vultu.
Jpccidis & tritìi pugnans Lepontice fato;
Nam dum fræna fetox objeclo corpore prenfas,
Atque æquas celfus refideòtis confulis ora
Afe pedes, frontem in mediam gravis incidit enfis,
Et divifum humeris j'acuit caput. Abbatus amens,
Qui luilatur equo, parinaque in curfibqs obftat,
Jfru quadrupedis fulva porredlus arena
Hlifa incutlìs amitìt calcibus ora.
Herfurit Aufonius turbata per æquora duClor,
Ceu gelidus Boreas totum cum futlulit imo
Iparium fundo viitor mare; navita vailo
Kclatur fparfus, lacerata dalie, profóndo,
Cundaque càneuti perfunditur aquore Cyclas.
Çhryxus ut in tenui fpes, exiguumque falutis
Jam videt effe fua, mortemque addate propinquam,
Àrmat contemptu mentem necis: horrida.barba
Sanguinea rutilât fpuma, riilufque furentis
Albet, & effufo fqualent a pulvere crines ;
■pvadit Tarrum, vicino confule, pugnas
fclifc entern, fævifque virum circumtonat armis •
Volvitur ille folo : nam pronum effundit in armos
Fata extrema ferens abies, rapiturque pavore
Traélus equi, vinilis connexa ad cingula membris.
JLonga cruor fparfò liquit veftigia campo,
Et tremulos cufpis dudus in pulvere fignat.
liaudabsit leti juvenem, egregiofque parabat
flcifci Conful manes, cum dira per auras
Vox venit, & Chryxum ferri çlamoribus audit
Jlaud notum vultu: furgit violentior ira
Çominus, atque oculos optato in corpore figit.
Xum ftimulans grato plaufæ cervicis honore
»ornipedem alloquitur : Vulgum, Martemque minorem
jiaélenus, & leto dedimus fine nomine gentem :
■nox, Gargane, vocant Superi ad majora, videfne
:®uantus;eat Chryxus? jam nunc tibi pr*mia pono
B lum Sidonio fulgentem ardore tapeta,
«arbaricum decus, & fulvis donabere frznis.
K c ^atus» niagno Chryxum clamore ciebat
■n pwgnam, ac vacuo pofeebat pr*lia campo •
Hpec detreßantem par ira accenderar hofìem.
B Pi t jafl* celfere. retro , fpatiumque dederunt epine atque hinc a l* , medio iletit squore pugna.
Bluantus Phlegræis telluris alumnus in arvis
B^ovit figna Mimas, & cælum exterruit armis,
J^antus femifero Chryxus fub peélore murmur
°rquet, & horrifonis ululatibus erigit iras:
emone inceaf*, captæque fupèrfuit urbi,
t tibi, quas Brenni populus fer«mus in arma,
Narraret dextras? difee en nunc, inquit: & una
Contorquet nodis, & obufto robore, diram
Vel portas quafialTe trabem : fonat illa t rem end um ,
Ac nimio jaÓlu fervafie improvida campi
Difiantis fpatium , propiorem tranfvolat hoftem.
Cui conful: Ferre hoc umbris, proavoque memento^
Quam procul occumbas Tarpeja a fede, tibique
Haud licitum facri Capitolia cernere montis.
Tum nodo, curfuque levi fimul adjuvat haflam
Dignam mole viri nixus : fugit illa per oras
Multiplicis lin i, fubteélaque tegmina nervis,
Atque altum tota metitur cufpide pe&us •
Procumbit lata porreétus in arma ruina,
Et percufia gerait tellus ingentibus armis.
Haud aliter ftruélo Tyrrhena ad litora faxo
Pugnatura fretis, fubter c*cifque procellis
Pila immane fonans impingitur ardua ponto.
Immugit Nereus,.divifaque c*ruia puliu
Ilhfum accipiunt irata fub *quora montem.
Duélore amiiTo pedibus fe credere Celt* :
Una fpes anima tantuique pependerat ardor.
Ac veluti fummo venator aenfa Picano
Cum luflra exagitat, fijiififque cubilibus ^tratti
Immittit paifim dumofa per invia peilem :
Dum tacìtas vires , & fiammam colligit ignis,
Nigranti piceus Tenfim caligine vertex '
Volvilur, 6c pingui contorquet nubila fumo,
Mox fubita in toto lucent incendia monte,
Fit fonitus, fugere fer*, fugere volucres,
Atque ima longe trepidane in valle juvenc*.
A t Mago ut vertifie glòbos, primumque laborem,
Qui folus:genti èfl, taflum videt; arma fuorum
Ac patiTOm in pugnas equitem vocat. undique nudi
Adfiliunt fr*ms , infr*natique mani pii.
Nunc Itali in tergum verfis referuntur habenis t
Nunc rurfus Tyrias retro pavor avehit alas,
Aut illi dextros lunatis flexibus orbes,
Aut illi l*vos finuaht in cornua gyros ,
Texunt alterno glomerata volumina curiti,
Atque eadem refuga cedentes arte refolvunf.
Hac ponfum vice ( ubi exercet difeordia ventos )
Fert Boreas, Eurufque refert, molemque profundi
Nunc huc alterno, nunc illue flamine geftant.
Advolat aurato pr*fulgens murice duélor
Sidonius, circaque metus, terrorque , furorque.
Tfque ubi Callaici radiantem tegminis orbem
Extulit, & magno percuffit lumine campos,
Spes virtufque cadunt, trepidaaue a mente recedit
Vertere terga pudor, nec leti cura decori,
Sed fugere innxum ed, terr*que optantur hiatus.
Sic ubi Caucafeis tigris fe protulit antris,
Linquuntur campi, tutas petit omne latebras
Turbatum infano vultu pecus ; illa pererrat
Defertas vißrix valles, jamque ora reduélo
Paulatim nudat riélu, ut prsfentia mandat
Corpora, & immani ftragèm meditatur hiafti.
Non illum Metabus, non illuni celfìor Ufens
Evafere tamen, quamvis hic alite pianta,
Hic ope cornipedis totis ferretur habenis.'
Nam Metabum ad manes demifir cufpide fulgens
Fraxinus, Ufentem collapfum poplite flexo
Enfis obit, laudemque pedum cum fanguine ademif.
Jamque dedit leto Sthenium, Laurumque, domoque
Collinum gelida, vitreo quem Fucinus antro
Nutrierat, dederatque lacum tranfmittere nando.
Fit iocius Ieri conjeéla Mafiicus hafla
1 / ‘Vitiferi