47* C L C L A U D I A N I DE BELLO GILDONICO.
Crefcat zona rubens. medius flagrantis Olympi
Me quoque limes agat. melius deferta jacebo
Vomeris impatiens. pulfis dotninentur ariftis
Dipfades, & fitiens attollat gleba ceraftas.
Quid me temperies juvit ? quid mitior sther ?
Gridoni foecunda fui. jam Solis habenae
Bis fenas torquent hiemes, cervicibus ex quo
Hsret trifte jugum : noftris jam ludibus ille
Confenuit, regnumque fibl tot vindicat annos :
Atque utinam regnum ! privato jure tenetur,
Exigui fpecie fundi , quod Nilus & Atlas
Diftìdet. occiduis quod Gadibus arida Barce,
Quodque Paretonio fecedit litore Ganges,
Hoc fibt tranfcripfit proprium. pars tertia mundi
Unius prsdonis ager. diftantibus idem
Inter fe vitiis cindus: quodcumque profunda
Traxit avaritia, luxu pejore refundit.
lnftat terribilis vivis, morientibus hsres,
Virginibus raptor, thalamis obfccenus adulter •
Nulla quies, oritur prsda cefiante libido,
Divitibufque dies, & nox metuenda maritis.
Quifquis vel locuples, vel pulcra conjuge notus ,
Crimine pulfatur falfo. fi crimina defint,
Accitus conviva perit. mors nulla refugit |
Artificem . varios fuccos fpumafque requirit
Serpentum virides, & adhuc ignota novercis
Gramina. fi quifquam vultu prsfentia damnet,
Liberiufve gemat, dapibus crudelis in ìpfis
Emicat ad nutum ftrido mucrone minifter.
Fixus quifque toro tacita formidine libat
Carnifices epulas, incertaque pocula pallens
Haurit, & intentos capiti circumfpicit enfes*
Splendet Tartareo furialis menfa paratu,
Csde madens, atrox gladio, fufpeda veneno.
Ut vino calefada Venus, tum Isvior ardet
Luxuries : miftis redolent unguenta coronis,
Crinitos inter famulos pubemque canoram
Orbatas jubet ire nurus, nuperque peremtis
Arridere viris. Phalàrin, tormentaque fiamma:
Profuir, & Siculi mugitus ferre juvenci,
Quam tales audire choros. nec damna pudoris
Turpia fufficiunt. Mauris clanflima qusque
Faftidita datur. media Carthagine duds
Barbara Sidonis fubeunt connubia matres. .
JEthiopem nobis generum, Nafamona maritum
In°erit. exterret cunabula degener infans.
His fretus fociis, ipfo jam principe major
Incedit. peditum prscurrunt agmina longe,
Circumdant equitum turms, Regefque chenres,
Quos noftris ditat fpoliis. proturbat avita
Quemque domo, veteres deirudit rure colonos.
Eùliis difperfa feror. numquamne reveru.
Fas erit. erranteique iolo jam reddeie civesr
Iret adhuc in verba dolor, nifi Jupiter alto
Caepiflet folio, voces adamante notabat
Atropos, & Lachefis jungebat ftamina didis.
Nec te , Roma, diu, nec te patiemur inultam,
Africa, communem profternet Honorius hoftem.
Pergite fecura;. veftrum vis nulla tenoreni
Separat: & foli famulabitur Africa Roms.
Dixit, & afflavit Romam meliore juventa.
Continuo redit ille vigor, feniique colorein
Mutavere conls, folidatam crifta reiurgens
Erexit galeam, clypeique recanduit orbis,
Et levis excuifa micuit rubigine cornus.
Humentes jam nodis equos, Lethsaque Somnus
Frana regens, tacito volvebat fiderà curru.
Jam duo Divorutn proceres, majorque minorque
Theudofii pacem laturi gentibus ibant:
Qui Jovis arcanos monitus, mandaraque ferrent
Fratribus, & geminis fancirent fodera regnis •
Sic cum pracipites artem vicere procells,
Aftìduoque gemens undarum verbere nutat
Deicenfura ratis, esca fub node vocati
Naufraga Ledasi fuftentant vela Lacones.
Circulus ut paruit Luns, fecuere meatus
Diverfos, L talas ienior tendebat in oras •
At pater, intrantem Pontum qua Bofporus ardaes
Arcadii thalamis, urbique illapfus Eoa;.
Quem fimul ac vidit natus (nani clara nitebat
Cynthia ) permifto tremuerunt gaudia fletu,
Complexuque fovens, quos non fperaverat, artus,
O mihi poli Alpes nunc primum reddite, dixit,
Unde tuis optatus ades? da tangere dextram,
Qua gentes cecidere fera . quis tale removit
Prsfidium terris? ut te mortalia pridem
Implorant, lugentque pium, fortemque requi r un tf
Cui pater in tales rupit fufpiria voces.
Hoc erat? in fratres medio difeordiia Mauro
| Nafcitur, & m und us germanaque diifidet aula?
! Gildonifne falus tanti fit palma furoris?
I Scilicet egregius morum, magnoque tuendus,
Et cujus meritis pietas infrada recedàt.
In primo genitore, vide, civile calebat
Diifidium. dubio ftabant Romana fub idu.
Quis procul Armenius, vel quis Msotide ripa
Rex ignotus agit, qui me non juvit euntem?
Auxilio favere G ets, venere Geloni:
Solus at hic non puppe data, non milite mirto
Subfedit fluitante fide, fi figna petirtet
Obvia, detedo fubmiffius hofte dolerem.
Reftitir in fpeculis fati, turbaque redudus
Libravit geminas eventu judice vires,
Ad rerum momenta cliens, fefeque daturus
Vidori. fortuna fimul cum morte pependit.
Et fi non cupidis eflem prareptus ab aftris,
E xeni plum fequerer Tulli, laniandaque dum is
lmpia diverfis aptarem membra quadrigis.
Germani nunc ufque tui refponfa colebat,
En irerum caicat. tali te credere monftro
Port patrem, fratremque paras? fed magna rependit,
Inque tuam fortem numerofas tranftulit urbes.
j Ergo fas pretio cedet? mercede placebit
I Proditio ? taceo, lsfi quod transfuga fratris,
J Quod levis ingenio, quamvis diferimine fummo
Proditor apportet fufpenfam morte falutem,
Nufquam gratus erit. damnamus luce reperta
Perfìdiam : nec nos patimur committere tali
Hoc genus emptori. cives cum meenibus offerì ?
Hic vendit patriam • plerique in tempus abufi
Mox ödere tarnen . tenuit fic Graia Philippus
Oppida, Pellso libertas concidit auro.
Romani feelerum femper fprevere miniftros.
Noxia pollicitum domino mifcere venena
Fabricius Regi nudata fraude remifit,
Infetto quem Marte petit, bellumque negavit
Per famuli patrare tiefas. dudofque Camillùs
Trans murutn pueros obferts reddidit urbi.
Traduntur pcenis alii, cum pralia folvanr;
Hic manet, ut moveat ? quem refpuit alter in hortem?
Sufcipis in fratrem? longi proh dedecus asvi !
Cui placet, auftrales Gildo condonat habenas,
Tanta-
C L . C L A U D I A N I DE BELLO GILDONICO. 475
Tantaque mutatos fequitur provincia mores.
Quaslibet ad partes animus nutaverit anceps :
Transfundir lecum Libyam, refluumque malignus
Commodat imperium . Mauri fuit Africa munus.
Tollite Maflylas fraudes. removete bitingues
Jnfidias, & verba foli fpirantia virus.
Nec confanguineis certetur cominus armis,
Ne, precor, ha;c trucibusThebis, h«c digna Mycenfs ;
In Mauros hoc crimen eat. quid nofter iniquum
Molitur Scilico ? quando non ille jubenti
paruit? an quifquam nobis devotior pxtat ?
Ut fileam varios, quos mecum geflerit, aflus,
Qus vidi poft fata, loquar. cum Divus abirem,
Res incompofitas, fateor, tumidafqug reliqui.
Stringebat vetitos etiamnum exercitus enfes
Alpinis odiis, alternaque jurgia vièti
Vi&orefque dabant. vix haec amentia noftris
Excubiis, nedum puero reélore , quieflet.
Heu quantum timui vobis, quid libera tanti
Militis auderet moles, cum esca remoto
Ferverei jam beta metu. diflenfus acerbus,
Sed gravior confenfus erat. tunc ipfe paterna
Succeifit pietate mihi, tenerumque rudemque
Fovit, & in veros eduxit principis annos :
Rufinumque tibi, quem tu tremuifle fateris,
Depulit. hunc foium memorem folumque fidelem
Experior. volui fi quid, dum vita maneret,
Aut vifus voiuifle, gerit : venerabilis illi
Ceu numenque vocor prafeiis. fi tanta recufas,
At foceiri reverere faces, at refpice fratris
Connubium, pignufque mea; regale Serena;.
Debueras etiam fraternis obvius ire
Hoftibùs, ille tuis. qus gens, quis Rhenus & Ifter
Vos opibus juniftos, confpirantefque tuliflent?
Sed tantum permitte, cadat. nil pofeimus ultra.
Ille lieet fefe pratentis Syrtibus armet ,
Oppofitoque Atlante tegat : licet arva referta
Anguibus, & Solis medios obje<ierit aiftus:
Novi confilium, novi Stiliconis in omnes
iEqualem cafus animura . | penetrabit arenas :
Inveniet virtute viam . Sic Divus, & inde
Sic natus. Juffis genitor parebitur ultro.
Ampleftor pr«cepta lubens. nec carior alter
Cognato Stilicone mihi. commifla profanus
Ille luat . redeat jam tutior Africa fratri,
Talia dum longo fecum fermone retexunt,
Hefperiam pervenit avus, caftumque cubile
Ingreditur, Tyrio quò fufus Honorius oftro,
Carpebat teneros Maria cum conjuge fomnos •
Aftiftit capiti. tunc fic per fomnia fatur •
Tantane devi&os tenuit fiducia Mauròs,
Care nepos? iterum poft me'conjurat in arma
Ptògenies vefana Juba: , bellumque refumit
Viftoris cum ftirpe fui? Firmuinne jacentem .
Obliti? Libyam noftro fudore receptam
Rurfus habent ? aufus Latio contendere Gildo ?
Germani nec fata timet? nunc ire pofedo,
Nunc vellem, notofque fenex offendere vultus.
Nonne meam fugie* Maurus, cum viderit, umbram?
Quid dubitas ? exurge toris. invade rebellem •
Captiyum. mihi redde meum. defifte morari .
Noe generi fatale tuo. dum fanguis in orbe
Nofter erir, femper pallebit Regia Bocchi.
Jungantur fpoliis Firmi Gildonis opima.
Rxornet geminos Maurufia laurea currus.
domus toties una de gente triumphet »
Dii bene quod tantis inter labentibus annis
Servati, Firmufque mihi, fraterque nepoti.
Dixit, & afflatus vicino Sole refugit.
At juvenem ftimulis immanibus smula virtus
Exacuit: jam puppe vehi, jam ftagna fecare
Fervet, & abfentes invadere cufpide Mauros.
Turn jubet acciri focerum, dextramque vocato
Conferit, & qua; fit potior fententia qusrit.
Per fomnos mihi, fan&e pater, jam ispe futura
Panduntur, multsque canunt prafagia nodes.
Namque procul Libycos venatu cingere faltus,
Et juga rimari canibus Getula videbar.
Moerebat .regio fsvi vaftata leonis
Incurfu. pecudum ftrages, paffimque juvenci
Semineces, & adhuc infeda rnapalia tabo,
Sparfaque fanguineis paftorum funera campis.
Aggredior latebras monftri, mirumque reiatu
Confpicio. dilapfus honos. cervice minaces
Defluxere jubs. frados ingiorius armos
Suppofuit fervile gemens, ingeftaque vincla
Unguibus, & fubira collo fonuere catenae.
Nunc etiam paribus fecum certare tropsis
Hortator me cogit avus. quonam ufque .remoti
Cundamur? decuit pridem compiere biremes,
Et pelagi fuperare minas. tranimittere primus
Ipfe paro , quscutnque. meo gens Barbara nutu
Stringitur, adveniat. Germania tota feratur
Navibus, & focia comitentur clarte Sicambri.
Pallida tranflatum jam fentiat Africa Rhenum .
An patiar tot probra fedens , juvenifque relinquatn
Qus tenui, rexique puer ? bis nofter ad Alpes
Alterius genitor defenfum regna cucurrit.
Nos prads faciles infultandique ;acemus ?
Finierat ; Stilico contra cui talia reddit :
Adverfine tubam princeps dignabere Mauri ?
An feret ignavus ciari foiatia fati
Te bellante mori? decernet Honorius inde,
Hinc Gildo? prius aftra Chaos mifcebit Averno.
Vindidam mandafle fat eft. plus nominis horror,
Quam tuus enfis, aget. minuit prafentia famam.
Qui ftetit, squatur campo, collataque nefeit ÌMajeftatem acies.; fed quod magis utile fadu,
Atque hofti gravius, i fenlus adverte , docebo.
Eft illi patribus., fed non & moribus iifdem ,
Mafcezei : fugiens qui dira piacula fratris
Spefque fuas, vitamque tuo commifit afylo.
Hunc ubi tentatis fruftra madare nerjuivit
Infidiis, patrias in. pignora contulit iras;
Et quos ipfe finu parvos geftaverat, una
Obtruncat juvenes, inhumataque corpora vulgo
Difpulit, & tumulo cognatas arcuit umbras :
Naturamque fimul, fratremque, hominemque cruentus
Exuit, & tenuem esfis. in vidit arenam.
Hoc facinus refugo damnavit Sole Mycenas,
Avertitque diem, feeleri fed reddidit Atreus
Crimen, & infandas excufat conjuge menfas.: >
Hic odium, non pcena fuit. te prodita jura,
Te pater ultorem, te nudi pulvere Manes, ;
Te pietas polluta rogat. fi flentibus aram ,
Et proprium miferis numen ftatuiftis Athens:
Si Pandionias plandu traxere phalanges ‘
Inachides, belloque rogos meruere maritis .*
Si moefta; fqualore corns, lacrymifque Senatum
In Numidas pulfus fòlio commovit Adhetbal:
Hunc quoque nunc, Gildo tanto quem funere merfit»
Hunc doleat venirte ducem, fefeque minorem
I .. .. Qo o . Sup.. • i