S I L I I I T A L I C I
Et propias fuprema vident. fedet atta medullis
Jamdudum , atque inopes penitus coquit intimapeftis.
Eft furtim lento miferrs durantia rabo
Vifcera, & exurit ficcatas fanguine venas
Per longum celata fames. jam lumina retro
Exefis fugere genis, jam lurida fola
Tetta cute, & venis male juntta trementibus offa
Exftant, confumtis vifu deformia membris .
Humentis rores ñoñis, terramque madentem,
Solamen fecere mali , caffoque labore
E ficco fruflra prefférunt robore fuccos •
Ivi il teme rare piget. rabidi jejunia veritris
Infolitis adigunt vefci: refolutaque, nudos
Linquentes clypeos, armorum tegmina mandunt.
Defuper hsc cario fpettans Tirynthius alto
Illacrimat fratta; nequidquam cafibus urbis.
Namque metus, magnique tenent prscepta parentis,
Ne fsv s tendat contra decreta noverca;.
Sic igitur ccepta occultans, ad limina fantts
Contendit Fidei, fecretaque pettora tentat.
Arcanis dea lieta, polo tum forte remoto,
Qèlicolum magnas volvebat confcia curas.
Q_uam tali alloquitur Nemes:pacator honore :
Ante Jovem generata, decus divumque hominumque,
Qua fine non tellus pacem, non squora norunt,
Juftiris confors , tacitumque in peñore numen.
Exitiumne tus dirum fpeñare Sagunti,
Et to t, pendentem pro te dea cernere poeñas
Urbem lenta potes? moritur tibi vulgus, & una
Te marres, vincente fame, te tncefta virorum
Ora vocant : primaque fonant te voce minores,
Fer cslo auxilium, & fefiis da furgere rebus.
Hsc fatus Alcmena; contra cui talia virgo:
Cerno equidem, nec prò nihilo eft mihi foedera rumpi,
Statque dies aufis olim tam triftibus ultor.
Sed me poliutas properantem linquere térras,
Sedibus nis , teñifque Jovis fuccedere adegit^
Fcecundum in fraudes hominum genus : impía liqui,
Et quantum terrent, tantum metuentiá regna,
Et furias auri., nec vilia prsmia fraudum ,
Et fuper hsc, ritu horríficos, ac more ferarum
Viventes rapto populos ,. luxuque folutum
Omne decus, multaque oppreffutn noñe pudo rem.
Vis colitur, jurifque locum fibi vindicat enfis:
Et probris ceffit virtus. en adfpice gentes :
Nemo infons: pacem fervant commercia culps.
Sed fecura tua fondata ut mcenia dextra,
Dignum te fervent, memorando fine, vigorem :
Dedita nec feífi tranfmittant corpora Peeno :
( Quod folum nunc fata finunt, feriefque futuri, )
Extendam leti decus, atque in fécula mittam,
ípfaque laudatas ad manes profequar umbras,
inde fevèra levi decurrens sthere virgo
Luñantem fatis petit infiammata Saguntum :
Invadit mentes, & péñora nota pererrat,
Immittitque animis numen: tum fufa medullis,
Implicat, atque fui flagrante«! infpirat amorem.
Arma voLunt, tentantque sgros ad prslia nifus,
ínfperatus adeíl vigor, interiufque recurfat
Dulcís honos divsj & facrum pro virgine letum:
Et tacitus feffis per ovantia péñora fenfus
Ve} leto graviora pati, fsvafque ferarum
Attentare dapes, & menfis addere crimen,
Sed pxohibet culpa pollutarh extendere lucem
Caíla fides, paribufque famem compefeere membris.
Quam fimul invifae gentis profpexit in arce ,
i/ S k '
Forte ferehs fefe Libyds Saturnia caílris, y I
Virgineum increpitat mifcentem bella furorem ; ( \
Atque ira turbata gradum, ciet ocyus atram
Tifiphonen, irnos agitantem verbere manes.*
Et palmas tendens, Hos, inquit, ñoñis alumna,
Hos murosTmpelle manu, populumque ferocem
Dextris fterne fuis, Juno jubet: ipfa propinqua
Eflfeñus ftudiumque tuum de nube videbo •
Illa déos fummumque Jovem turbantia tela,
QueisAcheronta moves, flammam immanefquechelydrosj
Stridoremque tuum, quo territa comprimit ora
Cerberus, ac mixto qus fpumant felle venena,
Et quidquid fcelerum, pcenarum quidquid & irs
Peñore fcecundo coquitur tibi, congere prsceps
In Rutólos, totamque Erebo demitte Saguntum:
Hac mercede fides conflet delapfa per auras .
Sic voce inftimulans, dextra dea concita fsvam
Eumenida incuífit mutis, tremuitque repente
Mons circum, & gravior fonuit per litora fluñus, j-
Sibilat infurgens capiti, & turgentia circum
Multus colla micat fqualenti tergore ferpens.
Mors graditur vafto pandens cava guttura riñu,
Cafuroque inhians populo : tum luttus & atri
Péñora circumdant planñus, msrorque, dolorque-:
Atque omnes adfunt pcens, formaque trifauci
Períonat iníómnis lacrimofs janitor auls.
Protinus adfimulat faciem mutabile monftrum
Tiburns, greffumque fimul, fonitumque loquentis. |
Hsc bello vacuos, & fsvi turbine Martis
Lugebat thalamos Murro fpoliata. marito,
Clara genüs, clarumque trahens a fanguine nomen: \
Cui vultus induta pares, disjeñaque crinera
Eumenis, iñ medios irrumpit túrbida coetus ,
Et mceftas lacerata genas : Quis terminus, inquit,,? !
Sat fidei , proavifque datum. vidi ipfa cruentum,
Ipfa meum vidi lacerato vulnere noftras
Terrentem Murrum noñes, & dira fonantem •
Eripe te, conjux, miferands cafibus urbis,
Et fuge, fi térras adimit viñoria Peen i,
Ad manes Tiburna meos : cecidere penates,
Occidimus Rutuli, tenet omnia Punicus enfis.
Mens horret, nec adhuc oculis abfiflit imago.
Nullane jam poflhac tua teña, Sagunte , videbo ? [
Felix, Murre, necis, patriaque fuperftite felix.
At nos Sidoniis famulatum matribus añas,
Poft belli-cafus, vaftique pericula ponti,
Carthago adfpiciet vittrix : tatídemque fupremum
Morte obita, Libys gremio captiva jacebo.
Sed vos, o juvenes, vetuit quos confcia virtus
Poffe capi, queis telum ingens contra afpera mors
Veftris fervitio manibus fubducite matrós :
Ardua virtutem profert via, perglte primi,
Nec facilem, populis nec notara invadere landem.
His ubi turbatas hortatibus impulit aures,
Inde petit tumulum, fummo quera vertice montis
Amphitryoniadès fpeñandura ex squore nautis
Struxerat, & grato ciñeres decorarat honore •
Excitus fede , horrendum, prorupit ab ima
Csruleus maculis auro fqualentibus anguis :
Ignea fanguinea radiabant lumina fiamma ,
Oraque vibranti ftridebant libila lingua.
Ifque inter trépidos coetus, mediamque per urbem
Volvitu?, & muris propere delabitur altis¿
Ac fimiíis profugo, vicina ad litora tendir,
Spumantifque freti prsceps immergitur undis .
Tum vero- excuífi amentes, ceu prodita teña,
Expulfi
Hxpulfi fugiant manes, umbrsque recufent
«aprivo latuiffe folo, fperare faluti
»ertaefum, damnantque cibos: agir abdita Erinnys.
Ijaud gravior duris divum inclementia rebus,
ibuarn leti profcrrc moras : abrumpere vitam
Qcyus attoniti qusrunt, lucemque gravantur.
K e r t a t im flruélus furreéls molis ad ailra
Io media ftetit urbe rogus, portahtque, trahuntque
Bòngas pacis opes, qusfitaque prsraia dextris :
lallaico vefles diftinclas marribus auro,
Armaque Dulichia proavis portata Zacyntho,
Et prifea adveélos Rutulorum ex urbe penates:
J|uc quidquid fupereft captis, clypeofque, fimulque
^tauitos jaciunt enfes, & condita bello
jlffodiunt'penitus terra: gaudentque fuperbi
wiiloris prsdam flammis donare iupremis,
©us poflquam congeda videt feralis Erinnys,
Éampada flamraiferis traftam Phlegethontis ab undis
Quaffat, & inferna Superos caligine condit.
Inde opus adgreifi, toto quod nobile mundo
JEternum invidis infelix gloria fervat.
' princeps Tifiphene lentum indignata parentum
Preffit ovans capulum, cun&antemque impulit enfem,
Et diruiti infonuit Stygio bis terque flagello.
Invitas maculant cognato fanguine dextras,
Miranturque nefas averfa mente peraélum , .
Et faélO ¿celeri illacrimant. hic turbidus ira,
Et rabie cladum, perpeffsque ultima v its ,
©bliquos verfat materna per ubera vifus:
pie raptam librans dileéls in colla fecurim
Coojugis increpitat fefe, mediumque furorem
Ilrojeéla damnat ftupefaftus membra bipenni.
Nec tamen evafiffe datur. nani verbera Erinnys
Bncutit, atque atros infibilat .ore timores.
Sic thalami fugit omnis amor : dulcefque marito
Éffluxere tori, & fubiere oblivia tsdsé.
Sle jacit totis connixum viribus sgrum
Un flammas corpusv<i«nÌum qua turbine nigro
Hxundat fumum piceus caligine vertex.
At medios inter coetus pietate finiflra
Infelix Tymbrene furis, Pcenoque parentis
Oum properas auferre necem, reddentia formam
ì^ra ruam laceras, temerafque fimillima membra.
Yos etiam primo gemini cecidiftis in svo
Éurymedon fratrem, & fratrem mentite Lycorma,
Cunéla pares ; dutcifque lab'or fua nomina natis
Recidere, & in vultu genitrici hsrere fuorum.
Jam fìxus'jugulo culpa te folverat enfis,
Éurymedon, inter mifers lamenta fene&s :
Dumque malis turbata parens, deceptaque vifis,
©uo ruis? huc ferrum, clamat, converte Lycorma;
Ecce fimul jugulum perfoderat enfe Lycormas.
Sed magno, Quonam Éurymedon furor ifte ? fonabat
jum planélu, geminsque notis decepta figurs
Eunera mutato revocabat nomine marer,
Jonec tranfafto tremebunda per ubera ferro
®elfit, & ambiguos cecidit iuper infeia natos.
;$Juis diros urbis cafus, laudandaque monftra,
Et fidei pcenas, & trilfia fafta piorum
Temperet evolvens lacrimis? vix Punica fletu
veffaffent caftra, ac miferefeere neicius hoftis.
^■rbs habitata diu fidei, csloque parenrem
Murorum repetens, ruit inrer perfida gentis
fidonis tela, atque immania faéfa fuorum,
neglefta deis; furjt enfis, & ignis,
^Kuique caret fiamma, fcelerum eft locus : erigit atro
Nigràntem. fumo rogus alta ad fiderà nubetn.
Ardet in expello proceri vertice montis
Arx intatta prius. bellis : hinc Punica caftra,
Lirtoraque, Òc totam foliti fpettare Saguntum.
Ardent retta deum, reiplendet imagi ne fiamme
/Equor, & in tremulo vibtant incendia ponto.
Ecce inter medios esdum Tiburna furores,
Fulgenti dextram mucrone armata mariti,
Et Tsva infelix ardentem lampada quaffans, '
Squalentemque eretta comam, ac liventia pianéta
Pettora nudatis oftendens fsva lacertis,
Ad tumulum Murri fuper ipfa cadavera fertur •
Qualis, ubi inferni dirum tonat aula parentis,
Inique turbatos exercet regia manes,
A letto folium ante dei, fedemque tremendam
Tartareo eft operata Jovi, pcenafque niiiiiftrat.
Arma viri multo nuper defenfa cruore
Imponit tumulo illacritnans .• manefque precata ,
Acciperent. fefe, flagrantem lampada fubdit.
Tunc rapiens letum, tibi ego hsc, ait, optime conjux,
Ad manes en ipfa fero: fic enfe recepto
Arma fuper ruit, & flammas invadit hiatu .
Semiambufta jacet nullo diferimine paffim,
Infelix obitus, permixto funere turba.
Ceu, ftimulante fame, quum vittor ovilia tandem
Faucibus invadit ficcis leo, mandit hianti
Ore fremens imbelle pecus, patuloque redundat
Gutture ruttatus large cruor, incubat atris
Semefs ftr'agis cumulis, aut murmure anhelo
Infrendens, laceros inter fpatiatur acervos.
Late fufa jacent, pecudes, cuftofque moloffus,
Paftorumque cohors, ftabulique gregifque magifter,
Totaque vaftatis disjetta manalia tettis.
Irrumpunt vacuam Poeni tot tfiadibus arcera .
Tum demum ad manes, perfetto munere, Etinnys
J unoni laudata redit, magnamque fuperba
Exfultat rapiens fecum fub tartara turbam.
At vos fideres, quas nulla squaverit stas,
ite decus. terrarum anima;, venerabile vulgus
Elyfium, & caftas fedes decorate piorum.
Queis vero non equa dedit vittoria nomen *
Audite,o gentes, neu rumpite feedera pacis,
Nec regrìis poftferte fidem . vagus exful in orbe
Errabit toto patriis projettus ab oris,
Tergaque vertentem ttepidans Carrhago videbit.
Sspe Saguntinis fomnos exterritus umbris
Optabit cecidiffe manu, fèrroque negato,
Invitti» quondam Stygias beliator ad undas,
Deformata feret liventi membra veneno •
L I B E R I I I .
pOftquam rupta fides Tyriis, & moenia cafts,
Non squo Superum genitore, everfa Sagunti,
Extemplo pofitos finiti cardine mundi
Vittor adit populos, cognataque limina Gades.
Nec vatum mentes agitare, & prsfcia corda
Ceffatum fuper imperio : citus squore Boftar
Vela dare, & rerum prsnofcere fata jubetur.
Prifea fides adytis longo fervatur ab s v o ,
Qua fublime fedens Cirrhsis smulus anrris •
Inter anhelantes Garamantas corniger. AmmoA.
Fatidico pandit venientia fecula luco.
Hinc omen cceptis, & cafus feire futuros,
K Ante