Regia geftabat polito defbrmia pilo ,
Immams, violentus , atrox , riullaque ferarum
Mitior in cades, quis non, Fortuna, putaffet
Pantere te populis, quod bello h®c dextra vacaffet,
Theffaliaque procul tam noxia tela fugaffes ?
Diiponis gladios, ne quo non fiat in orbe,
Heu, facinus civile tibi. viftoribus ipfis
Dedecus, & numquaftì Superum caritura pudore
Fabula; Romanus Regi fic paruit enfis,
Pellsufque puer gladio tibi colla recidit
Magne tuo. qua pofleritas in fecula mittet-
Septimium fama? fcelus hoc quo nomine dicent,
Qui Bruti dixere nefas? jam venerat hör*
Terminus exxremx; Phariamque ablatus in alnuni
Perdiderat jam jura fui. tum ltringere ferrum
Regia monftra parant. nt vidit cominus enfes,
Involvit vultus : atque indignatus apertum
Fortuna prabere caput, tunc lumina preifit,
Continuitque animam, ne quas effundere voces,
Poffet, & ¡eternam fletu corrompere famam.
A t poitquam mucrone latus funeftus Achillas
Perfodit, hullo gemitu confenfit ad iilutn :
Defpexitque nefas, fervatque immobile corpus;
Seque probat moriehs ; atque haec in peftore volvit :
Sacula Romanos numquam tacitnra labores
Attendant, sevumque fequens fpeculatur ab omni
Orbe ratem, Phariamque fidem : nunc confitte fama;.
Fata tibi long® fluxerunt profpera v ita .
Ignorant populi, fi non in morte probaris,
An fcieris aaverla pati, ne cede pudori,
Auitorenique dole fati, quacumque feriris, i
Crede manum foceri. fparganr, lacerentque .licebit,
Sum .tarnen, o Superi, felix ; nullique poteftas
Hoc auferre deo . mutantur profpera vita :
Hon fum morte mifer- videt hane Cornelia csedem,
Pompejufque meus . tanto patientius oro
Claude dolor gemitus : natus, conjuxque peremptum
Si mirantnr, amant. Talis cuftodia Magno
Mentis erat: jus hoc animi morientis habebat.
A t non tam patiens Cornelia cernere fasvum
Quam perferre nefas, miferandis aethera complet
Vocibus: O conjux, ègo te fcelerata peremi :
Letifera tibi canfa mors fuit avia Lesbos,
E t prior in Nili pérvenit litora Cxfar.
Nam cui jus-alii fceleris? fed quiiquis in iftud
A fuperis immiffe caput, vel Cafaris ira,
Vel tibi profpiciens, nefcis crudelis, ubi ipfa
Vifcera fint Magni; properas, atque ingeris iitos,
Qua votum eft vièto. poenas non morte minores
Pendat, & ante tneum videat caput, haud ego culpa
Libera bellorum, qua matrum fola per undas,
E t per caftra comes, nullis abfterrita fatis,
Viflum,' quod reges etiam timuere, recepi.
Hoc meriti conjux in tuta puppe relinqui?
Perfide parcebas ? te feta extrema petente
Vita digna fui? moriar, nec mu nere regis .
A ut mihi pracipitem nautae permittite faltum :
A ut laqueum collo, tortofque aptate rudentes :
A ut aliquis Magno dignus comes exigat enfem.
Pompejo praftare poteft, quod Casfaris armis
Imputet. o fevi, properantem in fata tenetis?
V i vis ad hue conjux, & jam Cornelia non eft
£Juris, Magne, fui; prohibent accerfere mortem:
(Servor viflóri. Sic fata, interque fuornm
Xapfa manus, rapitur, trepida fugiente "carina .
A t Magni cum terga fonent & peflora ferro,
Permanfiffe decus facra venerabile form®,
Iratamque-Deis faciem , nii ultima mortis
| Ex habitu vultuque viri mutaffe feteutur,
Qui lacerum videre caput . nam fievus in ¡piò
Septimius fceleris majus fcelus invenit aito :
Ac retegit facros, feiffo veiamine, vultus
Semianimis Magni, fpirantiaque occupat ora,
Collaque. in obliquo ponit languentia. rranftro.
Tune nervos, venafque fecat, nodofaque frangic
Offa diu: nondum artis erat caput enfe rotare.
At poftquam tronco cervix abfciffa recefftt,
Vinaicat hoc Pharius dextra gettare fatelles.
Degener, atque opera railes Romane fecund®,
Pompeji diro factum caput enfe recidis,
Ut non ipfe feras ? o fummi fera pudoris !
Impius ut Magnum noflèt puer , illa verenda
Regibus hirta coma, & generofa fronte decora
Caùaries comprenfa manu eft. Pharioque veruto,
Dum vivunt vultus, atque os in murmura pulfant,
Singultus anim®, dum lumina nuda rigefcunt;
Suffixum caput eft, quo numquam bella jubente
Pax fuit : hoc leges , campumque, &Roftra movebat:
Hac facie Fortuna tibi Romana placebas.
Nec fatis infendo fuit hoc vidiife tyramio : g
Vult fceieri fupereffe fidem. tunc arte nefanda
Submota eft capiti tabes, raptoque cerebro
Adficcata cutis, putrifque effluxit ab alto
Humor, & infufo facies folidata veneno eft.
Ultima Lage® ftirpis, perituraque proles,
Oegener, inceli® feeptris ceffure fororis,
Cum tibi facrato Macedon fervetur in antro,
Et regum cineres extruito monte quielcant,
Cum Ptolem®orum manes, fériemque pudendam
Pyramides claudant, indignaque Maufoiea :
Littora Pompejum feriunt, truncufque. vadolìs
Huc illue jaclatur aquis ? adeo ne moietta
Totum cura fuit focero Servare cadaver ?
Hac fi>rtuna fide Magni tam profpera fata
Pertulit: hac iilum fummo de culmine rerum
Morte petit : cladefque omnes exegit in, uno
S®va die, quibus immunes tot praftitit annos :
Pompejufque fuit, qui numquam mifta, videret
L®ta malis : felix nullo turbante Deorum,
Et nnllo parcente mifer. femel impulit illuni
Dilata Fortuna manu, pulfatur arenis,
Carpitnr in feopulis, haufto per vulnera fluito '
Ludibrium pelagi : nulla manente figura,
Una: nota eft Magno.capitis jaSura revulli.
Ante tamen Pharias viilor qnam tangat arenas,
Pompejo raptim tumuium Fortuna paravit,
Ne jaceat nullo, vel ne meliore fepulcro.
E latebris pavidus decurrit ad squora Codrus.
Qu.vftor ab Idalio Cinyra® litore Cypri
Infeuftus Magni fuerat comes. ille per umbras
Aufus ferre gradimi, vi cium pietate timorem
Compulit, ut mediis qu®fitum corpus in undis
Duceret ad terram, traheretque ad fitora .Magnum.
Lucis mcefta parum per denfas Cyntbia nubes
Prabebat: cano fed diicólor squore truncus ■
Conlpicitur : tener ille ducetn complexibus arèlls
Eripiente mari: nunc viétos pendere tanto
Expeélat fluflus, pelagoque javante cadaver
Impellit. poftquam ficco jam litore lèdit, -,
Incubuit Magno, lacrimafque effudit in omne
Vnlnus, ;& ad Superos, obfcuraque fiderà fetur:
Non pretiofa petit cumulato ture fepulcra
Pom-
■Pompejus, Fortuna, tuus: non pinguis ad aftra
S j t «rat e membris Eoos fumus odores,
mjc Romana fuum geftent pia colla parentem,
P r s fe ra t ut veteres feralis pompa triumphos ,
Ut refonent cantu trilli fora, totus ut ignem
Brojeèlis moerens exercitus ambiat armis.
T), vilem Magno plebeji funeris arcam,
¡bu® lacerum corpus ficcos efiundat in ignes.
Robora non defint mifero, nec fordidus uftor.
Sit fatis, o fuperi, quod non Cornelia fufo
Crine jacet, fubicique facem complexa maritum
Imperar, extremo lèd abeft a muñere butti
Infelix conjux, nec adhuc a litore longe eft.
Sic fatus, parvos juvenis procul .ifpiclt ignes,
Corpus vile fuis, nullo cuftode, cremantes.
Inde rapit flammas, femuftaque robora membris
Subducens, Quscumque es ( a it ) neglefla, nec ulli
Cara tuo, fed Pompejo felicior umbra,
Quod jam compofirum violat manus hofpita buftum,
Da veniam : fi quid fenfus poft fata reliaum eft :
Sedis & ipfa rogo, paterifque haec damila fepulchri,
Teque pudet, fparfis Pompeii manibus, uri.
Sic fatur: pleaufque iìnus ardente favilla
Bervolat ad truncum j qui flu&u pene relatus
Litore pendebat. fummas dimovit arenas,
Et collega procul lacera fragmenta carina
Exigua trepidus pofuit ierobe : nobile corpus
Robora nulla premuntI nulla ftrue membra recumbunt
Admotus Magnum , non fubditus, acaipit ignis.
Mie iedens juxta flammas, O maxime, dixit,
|)uélor, & Hefperii majeftas nominis una,
Si tibi jaélatu pelagi, fi funere nullo
Triflior ifte rogus, manes animamque potentena
Bfliciis averte meis : injuria fati
#oc fas effe jubet; ne ponti bellua quidquam ,
Ne fera, ne volucres, ne favi Cafans ira
Audeat : exiguam, quantum potes, accipe Hammam
Romana fuccenfe manu. Fortuna recurfus
Si det in Hefperiam, non hac in fede quiefeent
jam facri cineres: fed te Cornelia, Magne,
mccipiet, noilraque manu transfundet in urnam .
Interea parvo fignemus litora faxo,
|Jt nota fit bufti; fi quis placare peremtum
■orte volet, plenos & reddere mortis honores ;
Inveniat trunci cineres, & norit arenas,
Ad quas. Magne, tuum referatcaput. Haec ubi fatus,
Sxcitat invalidas admoto fomite flammas.
Carpitur^ & lentum Magnus diftillat in ignem,
■abe fovens buftum . fed jam percufferat aftra
Aurorae promiffa dies: ille, ordine rupto
Juneris, attonitus latebras in litore quaerit.
BQuam metuis demens ifto pro crimine pcenam ,
può te fama loquax omnes accepit in annos?
Bondita laudabit Magni focer impius offa •
■modo fecurus venis, faffufque fepulcrum
l|ofce caput. cogit pietas imponere finem
Officio, femufta rapit, refolutaque nondum
Olla fatis, nervis, & inuftis piena medullis
Equorea reftinguit aqua, congeftaque in unOm
farva claufit humo, tum ne le vis aura reteélos
Auterret cineres, faxo compreifit arenam ;
■autaqup ne buftym religaro fune moveret,
B 1. criptit facrum femiufto ftipire nomen :
r>;C . placet hoc, Fortuna, fepulcrum
K cere Pompeii : quo condi maluit illum , .•
K.uam -terra caruiffe focer ? -temeraria dextra
Cur obicis. Magno tumuium, manefque vagantes
Includisi fitus eft, qua terra extrema refufo
Pendet ia Oceano. Romanum nomen, & omne
Imperium Magno eft tumuli modus, obrue faxa
Crimine piena Deum. fi tota eft Herculis Oete ,
Et juga tota vacant Bromio Nyfeia; quare
Unus in ^gypto Magno lapis? omnia Lagt
Rura tenere poteft, fi nullo cefpite nomen
Hasferiti erremus populi, cinerumque tuorum,
Magne, metu nullas Nili calcemus arenas.
Quod fi tam facra dignaris nomine faxum ;
Adde ailus tantos , monimentaque maxima rerum.*
Adde truces Lepidi motusj Alpinaque bella,
Armaque Settóri revocato Confule vi<fta,
Et currus, quos egit eques : commercia tuta
Geritibus, & pavidòs Cilicas maris . adde iubaflam
Barbariem, gentefque vagas, & quidquid in Euro
Regnòrum, Boreaque jacet. die ìemper ab armis
Civilem repetiffe togam : ter curribus aftis
Contentum patrise multos donaffe triumphos.
Quis capit n^c tumulus? furgit miferabile buftum
Non ullis. plenum titulis, non ordine tanto
Faftorum : folitumque legi fuper alta Deorum
Culmina, & extruàos fpoliis hoftilibus arcus,
Haud procul eft ima Pompeii nomen arena,
Depreffum tumulo, quod non iegat ad vena reélus,
Quod nifi raonftratum Romanus tranfeat hofpes.
Noxia civili tellus /Egyptia fato,
Haud equidem immerito Cumanaj carmine Vatis
Cautum, ne Nili Pelufia tangeret ora
Hefperius miles, ripafque «ftate tumentes .
Quid tibi; fava precer pro tanto crimine tellus ?
Vertat aquas Nilus, quo nafeirur orbe, retentus,
Et fteriles egeant hibernis imbribus agri,
Totaque in ^thiopum putres foivaris arenas.
Nos m tempia tuam Romana accepimus Ifin,
Semideofque. canes, & fiftra jubentia iu&us,
Et quem tu plangetis hominem teftaris Ofirim :
Tu noftros JEgypte tenes in pulvere Manes.
Tu quoque cum^favo dederis jam tempia tyranno;
Nondum Pompeii cineres o Roma petifti .*
Exul adhuc jacet umbra ducis. fi fiécula prima
Vìéloris timuere minasi nunc excipe faltem
Offa tui Magni , fi nondum fubruta fluftu
Invifa teliure fedent. quis buffa timebit?
Quis facris dignam moviffe verebitur urnam?
Imperet hoc npbis utinam fcelus, & velit uti
Noftro Roma finu: fatis o nimiumque beatus^
Si mihi contingat manes transferre revulfos
Aufoniam, fi tale ducis violare fepulcrum.
Forfitan aut fulco fterili cum pofeere finem
A Superis, aut Roma volet feralibus Auftris,
Ignibus aut nimiis, aut terras teéfa moventi :
Confilio juffuque Deum tranfibis in urbem,
Magne, tuam ; fummufque feret tua bufta facerdos.
Nam quis ad exuftam Cancro torrente Syenen
Ibit, & imbrifera ficcas fub Plejade Thebas
Spectator Nili : quis rubri ftagna profondi,
Aut Arabum portus mercis mutator Eo»,
Magne, petet, quem non tumuli venerabile faxtim,
Et cinis in fummis forfan turbatus arenis
A vertat ? manefque tuos placare juvabit,
Et Cafio praferre Jovi ? nil ifta nocebunt
Fam« bufta tu?e. templis, auroque fepultus
Vilior umbra fores : nunc eft prò numine fummo s
Hoc tumulo Fortuna^jacens .^anguftius aris ■
G Vi^lo