Tutior interea populis, & tut!or omni
Rege late, pofitamque procui fortuna mariti
Non tota te mole premat. fi numina noftras
Impulerint acies, maneat pars optima Magni ;
Sitque mihi, fi tata premant, vittorque cruentus*
Quo fugifle velim. Vix tantum infirma dolorem
Cepit, & attonito ceflerunt pecore fentas .
'landemut vox moeftas potuit profèrre querelasi
Nil mihi de fàtis thalami, Superifque relittum eft,
magne , queri : noft.ros non rumpit funus amores,
Nec diri fax fumma rogi: fed forte frequenti ,
Plebejaque nimis careo dimifla marito .
Hofiis ad adventum rumpamus fcedera tedas :
Piaeemus ¿tacerum. fic eft tibi cognita, Magne.,
Noftra fides? credifne aliquid mihi tutius effe,
Quam tibi ì nonne olim cafu pendeinus ab uno ?
Lulminibus me fxve jubes, tantsque ruìnas
Abientem prasftare caput ? fecura videtup
Sors cibi, cum facias edam nunc vota, perifle,
Ut nolim, fervire malis : fed morte parata,
Te fequar ad manes. fèriat dum mafia remotas
rama procui terras, vivam tibi nempe fuperftes«
Adde, quod affuefcis fatis, tantumque dolorem
Crudeiis me ferre doces. ignofce fatemi:
Poife pari, timeo. quod fi funt vota, Deifque
Audior, eventus rerum fòiet ultima cohjux.
Sollicitam rupes jam te vigore teqebunt,
Et puppim, quas fata feret tam.'lieta, timebo..
Nec loivent audita metus mihi profpera belli,
Cum vacuis projsttà locis a G aitare poflìm
Vel fugiente capi. notefcent litora clari
Nominis exilio , pofitaque'ibi conjuge Magni ,
Quis MitylenXas poterit nefcire latebras ? ‘
Hoc precor extremum, fi nil tibi vitta relinquent
Tutius arma fuga,'cum te commiferis undis,
Quolibet infaiiftam potius deflette carinam :
Litoribus quasrere me is',. Sic fata, relittis
Exiluit ftratjs amens, tormentaque. nulla
Vult differre mora, non mafti pétt'ora Magni
Suftinet amplexu dulci, non colla tenere :
jExtremufque perit tam longi fruttus amoris.:
Prascipitantque fuos luttiis : neutèrque recedens
Suftinuit dixilTe vale, vitamque per omnem
Nulla fuit tàm niCefta dies . nam cetera damna
Durata jam mente malis, firmaque tulerunt.
Labitur infelix, manibufque excepta fuorum
Fertur ad asquoreas, ac ie profiernit, arenas,
Litoraque ipfà tésiet, tandemque illata carinas eft.
Non fie infelix patriam portuique reliquit
Hefperios, fasvi premerent cum Cxfaris arma.
Fida comes Magni vadis duce fola relitto,
Pompejumque fugis. qua: nox tibi proxima venir,
Intamnis. viduo tum primum frigida letto,
Atque infueta quies uni, nudumqué marito
Non haerente latu§. fonino quam fsepe gravata
Deceptis vacuum manibus còmplèxa cubile eft,
Atque oblita fugas quasfivit notte maritum !
Nam, quàmyis fiamma tacitas urente medullas,
Non juvat in toto corpus jattare cubili :
Servatur pars illà tori. caruifle timebat
Pompejo : fed non fuperi tam lasta parabant.
Inflabat, miferae Magnum quae redderet, hora „
L I B E R S E X T U S .
pOllquam caftraduces, pugna jam mente propinqui
1 Impofoere jugis, admotaque cominus arma, ’
Parque fuum videre Dei, capere omnia Caffar
Mcema Grajorum fpernlt, Martemque fecuudum
Jam nifi de genero fatis debere recufat.
Funeffam raundo voris petit omnibus faoram.
In caium qua cuncla ferat. placet alea fati
Alterutrum meriura caput, ter coljibus omnes
Explicuit turmas, &. figna minantia pugnam,
Teuatus numquam Latia. fe deeffe mina .
Ut videt ad nullos exciri polle tumultus
In pugnam generum, fed daufo fidere vallo.
Signa mover, tedulque via damnofa per arva
Dyrrhachu praceps rapiendas tendit ad arces.
ifoc iter .aquoreo pracepit limite Magnus,
n ° Catc Ui lem Tau,anrius ‘ncola Petratti,
Inledtt cailris, Éphyreaque moenia fervat,
Defendeus tutam vel.folis turribus urbem .
Non opus hanc veterum, nec moles ftruila tuetur,
Humanufque abo,r, facilis,. licer ardua toilat,
Cedere vel bellis, vel cunéla moventibus annts.
Sed mummen habet nullo quaffabile ferro;
Naturam, fedemque loci : nam claufa profondo
Undtque practpttt, fcopulifque vomenttbus aquor.
Exiguo debet, quod non eft infoia, colli.
Terrtbiles rattbus foftentant moenia cautes,
Ionmmque furens rapido cum tollitur Auftro,
1 empia, domofque q uattt, fputnatque in culmina pontus .
Htc avtdam bellt rapuit fpes improba mentem
Cafans, ut vaftls dtffufom collibus hoftem
Cingeret ignarum, duilo proc.ul assere valli •
Meritar terras oculis.- nec cefoite tantum
Contentus fragili fobttos attollere muros.
lngentes cautes, avulfaque faxa metallis,
Grajorumque domos, direptaque mcenla transfert .
Extruttur, quod non artes impellere favus,
Quod non ulla. queat violenti machina belli.
Franguntur montes, planumque per ardua Cafar
Duat opus; panda ¿ffas„ turritaque fommis
Difpomt cartella jugts, magnoque receffu
Amplexus fines, faltus nemoroiaque tefqua
Et filvas, vaftaque feras indagine claudit.
ISTon defun* campi, non defu ut pabuia Magno,
Caftraque Cafareo etreumdatus aggere mutat.
Fiumina tot curfus illic exorta fatigant s
ni.f„fT\eÌ Ì“PS: °P?rtl.mqne ut fomma revìfat,
Deteilus Calar , medns ìntermanet agris
Nunc vetus Iliacos attollat fabula muros
Adfcribatque Deis : fragili circumdata tefta
Mcenta mirentur refugi Babylonia Partiti.
En quantum.Tigris, quantum celer ambit Orontes,
Affyrtts quantum popults telluris Eoa
Sufficit in regnum, fobitum, bellique tumultu
Raptum claurtt opus. tanti periere labores.
Tot potuere manqs adjungere Sefton Abydo,
Ingeftoque folo Phryxeum elidere pontum,
Aut Pelopis latis Ephyren abrumpere regnis,
Et ratibus Jonga ftexus donare Malea,
Aut aliquem mundi, quamvis Natura negaffet
In melms mutare locum. coit area belli •
Hic alitur fonguis.terras fluxurus in omnes,
Hic & Theffalica clades, Libycaque tenentur.
/fcituat angulta rabies civilis .arena.
Prima quidern forgens operum. ftruflura fefeliit . .
Pompe*
■p01irpejumr veluti medi» qui tutus in arvis
Sicanix rapidum tiefcit latrare Pelorum :
® u t vaga cum Tethys, Rutupinaque litorà fervente
Unda Caledonios fitllit turbata Britanilos d
M jt primum vailo feptas videt aggere terras ;
Jpfe quoque a tuta aeducens agmìha Petra
^Biverfis lpargit tumulis, ut Cxfaris arma
X a x e t , & efiufo claudentem milite tendat .
i c tantum fepti Vallo fibi vindicat agri,
® )arva Mycenieas quantum facirata Dians
ifciilat ab excelfà nemofalis Aricià Romai
^fcuoque modo Romai ptaelapfus meehia Tybris
Jn mare defcétìdit, fi nufquam toraueat amnem*
ifclaifica .rtulla fonant, injuffaque tela vagantur:
fit fiepe nefas, jaculum tentante lacerto .
Major cura duces mifeendis abilrahit armis.
Pompejum exhauflss prebenda ad pabula terra?,
Quse currens obtrivit eques, gradibufque citatis
Ungula frondentem difcufiìt cornea campum.
Ìelliger attonfis fonipes defeiTus in arvis
BAdveélos Cum piena ferant prafepia culmos,
Ore novas pofeens moribundus labitur herbas,
,Et tremulo medios abrumpit poplitc gyros.
Corpora tum folvit tabes, & dtgerit artus .
Traxit iners castani fiuids contagia peilis
Obfcuram in nubem^ tali fpiramine Nefis
■Emittit Stygium nebulofis aera faxis*
■Antraque letiferi rabiem Typhonis anhelant.
Mlnde labant populi, caeloque paratior unda
■Omne pati virus duravit vifeera cceno i 1
jam riget atra Cùtisj difientàqué lurfciirià rumpit:
Rgneaque in vultus * & faciro fervida morbo
■Peftis abit , feifumque caput fe ferre recufat.
■Jam magis atque magis prsceps agit omnia fatum :
■¡¡Nec medii dinmunt morbi vitamque necemque : Sed languor cum morre vénit, turbaque cadentum
Auffa lues, durrì miffa jacent incondita vivis
[Corpora : nam miferos ultra tenroria cives
Spargere funus erat » tamen hos minuere labores
A tergo pelagUs^ pulfufque Aquilonibus aer,
Litoraque j & plenas peregrina mefle carina.
! Àt fiber terra fpatiofis collibùs Hoftis
Aèfé iioti pigro, noti inertibus atìgitùr undis f
JSed patitut favam ^ veluti circumdatus arila
I Obfidiorie , farrieiri. nondum iurgentibus altam
Iti fegetem culmis j cernit miierabile vulgus
In peCUdiim cecidiile cibos, & carpére dumos,
■Et morlii fpòliaré rìemus, leturrique minantes
■Veliere ab ighotis dubias radicibus herbas:
■Qua mollire qùeunt fiamma, qua frangere morta,
■ Quaque per aoràfas Utero demittere fauces ,
■Plurimaque humanis antehac incognita menfis
Diripiens miles, faturum tamen obfidet hoftem.
[ Ut primum libuit ruptis evadere claUftris
■Pompejo, cunélafque fibi permittere terras:
■ Non obfóùra petit latebrosa tempora noilis,
■ Et raptum tutto taceri ceiTantibus armis
■ Dedignatur iter i latis exire ruinis
■ Quariti & impulta turres coiifringeré vailo,
■ Petque omnes gladiosi Se qua via cade paranda eft*
■ Opportuna tàrtien valli pàrs vila propinqui j
■ Quam Minuti caftella vocaiitj & confraga deniìs
■ dumeta tegUnt » huC polvere nullo
I Proditus agmen agit, tabitufqtìe ad mcfcnU Venit*
I I ot Limul e campis Latia fulfere volucres i
■ Tot ceciuere tuba, ne quid vittoria ferro
I ^
Deberet, pavor attonitos confecerat hoftes.
Quod foluin valuit virtus, jacuere peremti,
Debuerant quo ilare loco: qui vulnera ferrent,
Jam deerant, nimbufque ferens tot tela peribat.
Tum píceos volvunt iminifla lampadis ignes :
Tum quafla nutant turres, lapfumque minantur.
Roboris impatti crebros gemit agger ad ittus.
Jam Pompeiana celfi fuper àrdua valli
Exierant Aquila; jam mundi jura petebant.
Quém non mille fimiil tiirmls; iiec Cafare toto
Auferret Fortuna locum, vittoribus unds
Eripuit, vetuitque capi, feque arma tenente,
Ac nondum ftrato, Magnum vicifiè negavit.
Scava viro nomen: caftrorum ini plebe merebat
Ante' feras Rhodani gentes : ibi fanguine multo
Promotus Latiam lohgó gerit ordine vitem.
Pronus ad omne nefas ¿ & qui nefeiret; in armis
Quam magnufn virtus criíhen civilibus eífet.
Hic ubi quarentes focios jam Marte relitto
Tuta fuga cerniti Qiio vos pavor; inqüit, abegit
Impius, .& cunttis ignotus Cafaris àrrrfis?
O famuli tiirpes ; fervum pecus ; àbfque cruore
.Terga dans morti? cumulo vos deefle virorum
Non pùdet; & buftis; interque cadavera quxri ?
‘ Non ira faltem jüvenes, pietate femota;
Stabitis ? e cunttis per quos erumperet hoftis,
Nos tamus eletti. non parvo fanguine Magni
Ifta dies ierit. peterem felicior umbras
Cafaris ih vultu. teftem hunc Fottiina riegavit :
Pòmpejo laiidarite cadam ¿ corifririgite tela
Pettoris incurta, jugulifque retundife ferrum.
Jam loriginqua petit pulvis, fonitufque rL.;na.,
Securafque fragor concuftìt Cafaris aures.
Vicimus o tacii ; veniet qui vindicet arces ,
Dum morimur. Movit tantum Vox illa furorem ,
Quàntum non primo fucceridurit clafTica càritu :
Miratitefque viruiti; atque avidi fpettare fequuntur
Scituri juvenes, numero deprenfa, locoqüe,
An plus quam mortem virtus daret. ilìe ruenti
Aggere confitta:, primümque cadàverà plenis
Turribus évolvit ; fubCuhtefque obruit hoftes
Córporibus : totaqùe viro darit tela riiiiia,
Roboraque j & moles ; hofti feque ipfe minatur •
Nunc fude ; nuric duro conttaria pettorà conto
Detrudit rhuris, & valli tamiiia tenentes
Ampiitat enfe màhùs : caput obterit* ofiaque faxo,
Ac male defehtam fragili compage cetebrum
Diftipat : alterius fiamma crine fque genafque
Sùccendit: ftrident oculis ardentibus ignes .
Ut primiim cumulo érefeente cadavera murum
Àdmovére folo : rton fegnior extulit iltam
SaltUs, & in medias jecit íuper atma catervas;
Quàm per furtinia fapit celerem venabula pardum .
Tune denlos ínter cúrteos compreíTus, & omni
Vallatus bello viilcit; quem tefpicit, hoftem.
Jamque hebes, & craífo rton afper fanguine muero
PerCuítam Scxvx frangit, non vulnerat, hoftem.
Perdidit enfis opus, frangit fine vulnere membra,
íllüm tota premit moles ; illum omnia tela..
Nulla fita non cerra manus, non lancea felix.*
Parqué novum Fortuna videt concurrere, bellum,
Atque virúrn * fortis crebris fonat ittibus umbo,
Et galeas fragmenta cavas comprefla perurunt
Témpora: nec quidquam nudis vitalibus obftat
Jam, praeter fiantes in fummis ofiibus haftas.
Quid nunc vefani jaculis, levibufque fagittis
Perdí