Arguit ipforum quos litrera, gemmaque princeps
Sardonyches, loculis qua cuftcditur eburnis:
Te nunc delicias extra conmunia cenles
Ponendum ; quia tu gallina filius alba ,
Nos viles pulii nati inielicibus ovis.
Rem pateris modicam, & mediocri bilt ferendam,
Si flettas oculos majora ad crnnina : confer
Conduttum latronem, incendia lulphure cap ta ,
Atque dolo, ptimos cum janua colligit ignes;
Confer & hos veteris qui tollunt grandia templi
Pocula adoranda rubiginis, & populorum
Dona, vel antiquo pofitas a Rege coronas.
Hac ibi fi non funt,. minor extat facrilegus, qui
Radat inaurati femur Herculis , & faciem ipfam
Neptuni, qui bratteolam de Caftore ducat.
An dubitet, folitus totum conflare Tonantem?
Confer & artifices, mercatoremque veneni,
Et deducendum corio bovis iti mare, cum quo
Clauditur adverfis innoxia fimia fatis.
Hac quota pars fcelerum , qua cuftos Gallicus urbis
Ufque a Lucifero, donee lux occidat, audit?
Humani generis mores tibi nolle volenti
Sufficit una domus. paucos coniume dies ; &
Dicere te miferum, poftquam illuc veneris, aude
Quis tumidum guttur miratur in Alpibus ? aut quis
In Meroe cralfo majorem infante mamillam ?
Carula quis ftupuit Germani lumina? flavam
Cafariem, & madido torquentem cornua cirro ?
Nempe quod hac illis natura eft omnibus una •
Ad fubicas Thracum volucres, nubemque fonoram
Pygmaus parvis currit bellator in armis :
Mox impar hofti, raptufque per aera curvis
Unguibus a lava fertur grue. ii videas hoc
Gentibus in noflris, rifu quatiere.* fed illic,
Quamquam eadem alfidue fpettentur pralia, ridet
Nemo, ubi tota cohors pede non eft altior uno«
Nullane perjuri capitis, fraudifque netanda
Poena erit? abreptum crede hunc graviore catena ^
Protinus, & noftro ( quid plus velit ira? ) necari
Arbitrio, manet ilia tamen jattura, nec umquam
Depofitum tibi fofpes erit : fed corpore. trunco
Invidio^ dabit minimus folatia ianguis •
A t vifiditta bonum vita jucundius ipfa.
Neippe hoc indolii, quorum pracordia nullis
lnrerdum aut levibus videas flagranria caufis.
Quantulacumque adeo eft occafio, fuftìcit ira .
Chryfippus non dicet idem, nec mite Thaletis
Ingenium, dulcique fenex vicinus Hyroetto,
Qui partem accepts fava inter vincla cicuta
Accufatori- nollet dare . plurima felix
Paulatim vitia, atque errores exuit omnes
Prima docens rettum fapientia. quippe minuti
Semper & infirmi eft animi exiguique yoluptas,
Ulrio. continuo fic collige, quod vinditta
Ntmo magis gaudet, quam femina. cur tamen hos tu
EvafilTe putes, quos diri confcia fatti
Mens habet attonitos, & furdo verbere cadit,
Occulrum quatienre animo tortore flagellum?
Poena autem vehemens, ac multo favior illis,
Quas & Caditius gravis invenit aut Rbadamanthus,
Notte. dieque fuum geftare in pettore teftem.
Sputano cuidam refpondit Pythia Vates i
Haud impunitum quondam fore,’ quod dubitaret
Depofitum retinere, & fraudem jure tueri
Jurando: quarebat enim qua Numinis eflet
Mens : & an hoc ilii facinus fuaderet Apollo «
Reddidit ergo metu, non moribus ; & tamen omneta
Vocem adyti dignam tempio, vcramque probavit
ExtLttus tota pariter cum pròle domoque,
Et quamvis lenga deduttis gente propinqui.
Has patitur panas peccandi fola voluntas.
Nam feelus intra le racitum qui cogitat ullum,
Fatti crimen habet. cedo, fi co nata peregit?
Perpetua anxietas, nec menfa. tempore ceffat;
Faucibus ut moibo ficcis, mrerque molares
Difficili crefcente cibo, fed vina mifellus
Exfpuit: Albani veteris pretiofa fenettus
Dilplicet. oftendas melius, denfiflìma ruga
Cogitur in frontem, velut acri dutta Falerno.
Notte brevem fi forte indulfit cura foporem,
Et toto verfata toro jam membra quiefeunt,
Continuo templum, & violati Numinis aras,
Et ( quod pracipuis mentem fudoribus urget )
Te videt in fomnis. tua facra & major imago
Humana turbat pavidum, cogitque fateri.
Hi funt qui trepidanr, & ad omnia fulgura pallenf,
Cum tonat, exanimes primo quoque murmure cali;
Non quafi fortuitu, nec ventorum rabie, fed
Iratus cadat in terras, & vindicer ignis.
Ilia nihil nocuit, cura graviore timetur
Proxima tempeftas ; velut hoc dilata lereno .
Prsterea lateris vigili cum febre dolorem
Si ccepere pati, miffum ad fua corpora morbuna
Infefto credunt a Numine ; faxa Deorum
H sc , & tela purant. pecudem fpondere facello
Balantem, & Laribus criftam promittere galli
Non audent. quid enim fperare nocentibus azgris
Conceffum ? vel qua: non dignior hoftia vita ì
Mobilis & varia eft ferme natura malorum.
Cum feelus admittunt, fupereft conftantia : quid fas4
Atque nefas, tandem incipiunt fentire, perattis '
Criniinibus • tamen ad mores natura recurrit
Damnatos, fixa & murari nefeia. nam quis
Peccandi finem pofuit fibi ? quando recepii
Ejettum femel attrita de fronte ruborem ?
Quifnam hominum eft, quem tu contentum videris uno
Flagitio? dabit in laqueum veftigia nofier
Perfidus, & nigri patietur carceris uncum,
Aut maris A.gazi rupem, fcopulofque frequentes
Exulibus magnis. pcena gaudebis amara
Nominis invilì, tandemque fatebere Istus
Nec furdum, nec Tirefiam quemquam e Ile Deorum.
S A T Y R A X IV . PLurima funt, Fuicine, & fama digna finiftra,
Et nitidis maculam ac rugam figentia rebus,
Quae monftrant ipfi pueris tradunrque parentes.
Si damnofa fenem juvat alea, ludit & hsres
Builatus, parvoque eadem movet arma fririllo.
Nec de fe melius cuiqaam fperare propinquo
Conceder juvenis, qui radere tubera terne,
Boletum condire, & eodem jure natanres
Mergere ficedulas didicit, nebulone parente,
Et cana monftranre gula, cum leptimus annua
Tranfierit puero nonJu.n o.nni dente renato,
Barbatos licet admoveas mille inde magiftros,
Hinc totidem, cupiet lauto coenare paratu
Semper, & a magna non degenerare culina .
Mitem animum, & mores modicis erroribus azqu<>9
Prs*
præcipit 9 atque animos fervorum, & corpora noftra
Dateria conftare putat, paribufque elementis.*
/in favire docet Rutilus, qui gaudet acerbo
piagarum ftrepitu, & nullam Sirena flagelli*
C om p a r a r , Antiphates trepidi laris, ac Polyphemus?
Tutn felix quoties aliquis tortore vocato
Uritur ardenti duo propter lintea ferro.
Quid fuadet juveni lætus ftridore catena!,
Quem mire affici'unt infcripta ergaftula, carcet
Ruiìicus? exfpeéfas ut non fit adultera Larga
pilla, qua numquam maternos dicere moechos
Tarn cito, nec tanto poterit contexere curlu,
Ut non ter decies refpiret? confcia matri
Virgo fuit : ceras nunc hac di&ante pufillas
Impler, & ad moechum dat eifdem ferre cincedis.
Sic natura jubet : velocius Se citius nos
Corrumpunt vitiorum exempla domeftica, magnis
Cum fubeunt animes auéforibus. unus, & alter
Forfitan hac fpernant juvenes, quibus arte benigna,
Et çieliore luto finxit pracordia Titan.
Sed reliquos fugienda patrum veftigia ducunt;
Et monftrata diu veteris trahit orbita culpa*
Abftineas igitur damnandis ; hujus enim vel
Una potens ratio eft, ne crimina noftra fequantur
Ex nobis geniti; quoniam dociles imitandis
Turpibus ac pravis omnes fumus; & Catilinam
Quocumque in populo videas, quocumque fub axe:
Sed nec Brutus erit, Bruti nec avunculus ufquam.
N-ii diclu feedum, vifuque hac limina tangat,
Intra qua puer eft . procul hinc , procul inde puells
Lenonum , & cantus pernottanti? parafiti .
Maxima debetur puero reverentia. fi quid
Tprpe paras, nec tu pueri contempleris annos:
Sed peeçaturo obfiftat tibi fìlius infans.
Nam fi quid dignum Cenforis fecerit ira,
Quandoquidern fimilem tibi fe non.corpore tantum ,
Nec vuhu dederit, morum quoque fìlius, & cum
Omnia dererius tua per vefligia peccet,
Corripies nimirum, & caftigabis acerbo
Clamore, ac poft hæc tabulas mutare parabis*
Unde tibi frontem libertatemque parentis,
t Cum facias pejora fenex, vacuumque cerebro
Jampridem caput hoc ventofa cucurbita quarat?
Hofpite venturo ceflabit nemo tuorum :
Verre pavimentum ; nitidas offende columnas;
Arida cum tota defeendat aranea.tela:
Hic làvet a,rgentum : vaia afpera tergeat alter :
Vox domini fremit inftantis, virgamque tenenti*.
Ergo mifer trépidas, ne ftercore feeda canino
Atria difpliceant oculis venientis amici,
Ne perfufa* luto fit porticus, & tamen uno
Semodio feobis hac emendat fervulus unus •
lllud non agitas, ut fanÉtam filius omni
Afpiciat fine labe doraum, vitioque carentem?
Gratum eft, quod patria civem populoque dedifti,
Si facis, ut patria fit idonèus, utilis agris,
Utilis & beflorum , & pacis rebus agendis.
Hurimum enim intererit quibus artibus, Se quibus hunc tu
Moribus inftituas. ferpente ciconia pullos
Nutrit , Se invenra per devia rura lacerta:
lui eadem luinptis quarunt animalia pennis.
Vultur jumento, & canibus, crucibufque relidtis,
Ad foetus properar, partemque cadaveris aflfert .
Hinc eÇ ergo cibus magni quoque vulturis, Se fe
propria cum jam facit arbore nidos.
ed leporem., auc capream , famula Jovis, Se generofa:
In faltu venantur aves: hinc prada cubili
Ponitur; inde autem, cum fe matura Ievabic
. Progenies ftimulante fame, feftinat ad illam,
Quam primum rupto pradam guftaverit ovo.
^difìcaror erat Centronius, & modo curvo
Litore Caieta, fumma nunc Tiburis arce,
Nunc Praneftinis in montibus, alta parabat
Culmina villarum, Gracis longeque petitis
Marmoribus, vincens Fortuna atque Herculis adem,
Ut fpado vincebat Capitolia noftra Pofides.
Dum fic ergo habitat Centronius, imminuit rem,
Fregit opes, nec parva tamen menfura relitta
Partis erat : totani hanc turbavit filius amens,
Dum meliore novas attollit marmore villas.
Quidam Tortiti metuentem Sabbata patrem,
Nil prater nubes, Se cali Numen adoranti
Nec diftare putant humana carne fuillam,
Qua pater abftinuit : mox Se praputia ponunt :
Romanas autem foliti contemnere leges ,
Judaicum edifeunt, & lervanr, ac metuunt jus,
Tradidit arcano quodeumque volumine Mofes :
Non nionftrare vias, eadem nifi facra colenti ;
Quafitum ad fontem folos deducere verpos .
Sed pater in caufa, cui feptima quaque fuit lux
ignava, Se partem vita non attigit ullam.
Sponte tamen juvenes imitantur cererà: folam
Inviti quoque avaritiam exercere jubentur.
FÀLL1T enim vitium fpecie virtutis Se umbra,
Cum fit trifte habitu, vultuque & vefte feverum*
Nec dubie tamquam frugi laudatur avarus,
Tamquam parcus homo , & rerum tutela fuarunt
Certa magis, quam fi fòrtunas ferver eafdem
Hefperidum ferpens, autPonticus. adde quod hunc , de
Quo loquor, egregium populus putat, atque verendura
Artificem : quippe his crefcunt patrimonia fabris -. -
Sed crefcunt quocumque modo, majoraque fiunt
Incude alfidua, femperque ardente camino.
Et pater ergo animi felices credit avaros,
Qui miratur opes, qui nulla exempla beati
Pauperis effe putat ; juvenes hortarur, ut illam
Ire viam pergant, & eidem incumbere fetta:.
Sunt quazdam vitiorum elemenca: his protinus illos
Imbuir, Se cogit ipinimas edifeere fordes.
Mox acquirendi docet infatiabile votum.
Servorum ventres modio caftigat iniquo,
ipfe quoque efuriens : neque enim omnia fuftinet umquam
Mucida cierulei panis confumerc fruita,
Hefternum folitus medio fervare minutai
Septembri ; nec non diflferre in tempore ccenae
Alterius, concham azftivi-cum parte lacerti
Signatam, vel dimidio putrique filuro,
Fiiaque ledivi numerata includere porri.
Invitatus ad hasc aliquis de ponte negabir.
Sed quo divitias haic per tormenta coatta??
i Cum furor haud dubiiis, cum fit manifefta phrenefis,
I Ut locuples moriaris egenti vivere fato?
Interea pieno cum turget facculus ore,
CRESCIT amor nummi, quantum ipfa pecunia crefcit;
Et minus hanc optat, qui non habet. ergo paratur
Altera villa tibi, cum rus non fufficit unum,
Et proferre libet fines ; majorque videtur,
Et melior vicina leges . mèrcaris Se hanc, &
Arbufta, Se denfa montem qui canet oliva.
Quorum fi pretio dominus non vincitur ullo,
Notte boves macri, laffoque famelica collo
Armenu ad viride* hujus mittuntur ariftas j
V v a Nec