Lentus arenofo fpumabat Bragada campo#
Viperea fanie, turmis minitantibus ultro
Pugnabat ferpens, & cum duce bella gerebat*
Nec non projeflum puppi, fruftraque vocantem
Numina, Amyclseum mergebat perfida ponto
Xanthippum manus, & feras tibi, Regule, pcenas
Xanthippus digni pendebat in squore le ti.
Addiderant geminas medio confurgere tìuélu
/Egates, Iacers circum frammenta yideres
Claflìs, & effufos fluitare in gurgite Pcenos.
Pofleflor palagi, prona Lu&atius aura
Captivas puppes ad litora viélor agebat .
Hsc inter junélo legatus in ordine Amilcar
Du&oris genitor, cunSarum ab imagine rerum
Totius in fefe vulgi converterat ora .
Sed pacis faciem, & pollutas foederis aras, ^
Deceptumque Jovem, ac diélantes jura Latinos
Cernere erat : ftriétas trepida cervice fecures
Horrebat Libys, ac fubmiflìs ordine palmis
Orantes veniam jurabant irrita pa&a.
Hsc Eryce e fummo fpeélabat lsta Dione .
Qus poftquam infeflo percenfuit omnia vultu,
Arridens Poenus, lenta proclamai ab ira:
Non leviora dabis noflris infcribere teòìis
Afta mes dextrs : captam, Carthago, Saguntuni
Da fpeftare fimul fiamma ferroque ruentem,
Perfodiant patres natorum membra, nec Alpes
Exiguus domitas capiat locus, ardua celfis
Perfultet juga viftor equis Garamafque Nomafque:
Adde & Ticini fpumantes fanguine ripas,
Et noflrum Trebiam, & Thrafimeni litora Thufcis
Claufa cadaveribus : ruat ingens corpore & armis
Flaminius, fugiat Conful manante cruore
Scipio, & ad focios nati cervice vehatur,
Hsc mitte in populos, & adhuc majora dabuntur I
Flagrantem emnges facibus,Carthago, Libyifls
Romam, .& dejeftum Tajpeja rupe Tonantem.
Interea vos (ut dignum eft) ifta, oeyus ite
Ö juv.eo.es, quorum dextris mihi tanta geruntur,
In cineres monumenta date, atque involvite flammis.
L I B E R V I I .
INterea trepidis Fabius fpes unica rebus i
IIle quidetn focios, atque sgram ’vulnere prsceps
Aufoniam armabat, viridique ad dura laborum
Bellator fenio, jam caftra movebat in hoftem •
5 ed mens humana major nec tela, nec enfes,
Nec fortes. Ipgftabat equos : tot millia contra
Pcenorum , inviftumque ducem, tot in agmina folus
Ibat, & in fefe cunfta arma virofque gerebat.
An ni facra feni vis, impreflumque fuifljet
Siftere cunftando fortunam adverla foventem,
Ultima Dardanii tranfiflet nominis stas.
J ile moduts Superis in Punica caflra favoris
Addidit, & Libys finem, inter profpera bella ,
Vìncendi ftatuit, tumefaéìum cladibus ilie
Hefperiis, lento Pcenum moderamine lufìt.
Summe ducum, qui regna iterum labentia Trojae,
Et fluxas Latii res, majorumque labores,
Qui Carmentis opes, & regna Evandria fervas,
Surge age, & emerito facrum caput infere cslo*
At Libys duftor, pòflquam nova nomina left®
Diftatore vigent, raptim mutata Latinis
Imperia haud fruftra reputans, cognofcere avebat
Qus fortuna viro, quodnam decus, ultima feflis
Ancora cur Fabius, quem poft tot Roma procella^
Annibali putet effe parem : fervore calentes
Angebant anni, fraudique inaperta feneftus.
Ocyus accitum captivo ex agmine pofcit
Progeniem ritufque ducis, dextrsque labores#
Cilnius Arreti Tyrrhenis ortus in oris
Clarum nomen erat, fed Isva adduxerat hora
Ticini juvenem ripis, fufufque ruentis
Vulnere equi, Libycis prsbebac colla catenis.
Hic ardens extrema malis, & rumpere vitam :
Non cum Flaminio tibi res, nec fervida Gracchi
In manibus confuita, inquit: Tirynthia gens eli,
Quam fi fata tuis genuiflent, Antjibal, oris,
Terrarum imperium Cartilagini? arce videres.
Non ego te longa ferie per lìngula ducam,
Hoc fat .erit: nofces Fabios certamine ab uno.
Veientum populi violata pace negabant
Acceptare jugum, ac vicino Marte furebant •
Ad portas bellum, eonfulque ciebat ad arma :
Deleftus v'etiti-, privataque caftra penates
Herculei implevere : domo ( admirabile ) ab una
Patritius junftis excercitus ibat in armis.
Ter centum exiliere duces, quocumque liberei
Uno non pavidus rexifles bella magiftro.
Sed dirum egreflis omen. federata minaci
Stridentis fonitu tremuerunt limina ports,
Maximaque Herculei mugivit numinis ara#
Invafere hoftem, numerarique afpera virtus
Haud eft pafla v i r o s ,& pfures milite esdes.
Sspe globo denfi, fspe & per devia paftim
Difperfi Tubiere vices , meritique labore
ifcquato, nulli quifquam virtute fecundus
Ducere tercentum Tarpeja ad tempia triumphos#
Spes heu failaces ! oblitaque corda, caducum
Mortali quodeumque datur ! grex ilie virorum ,
Qui Fabia gente incolumi deforme putabat
Publica bella geri, pariter cecidere deorum
Invidia, fubitis circumvenientibus armis. |
Nec tarnen occifos eft cur lstere, fuperfunt
Quod tibi fmt Libysque fatis. certaverit unus,
Ter centum dextris, tam vivida membra, iaborque
Providus, &<cauta folertia tefta quiete.
Nec vero, calidi nunc tu cui fanguinis stas,
Foderis in pugna velocius ilia pianta
Bellatoris equi, frsnifque momorderis ora .
Quem cernens avidum leti poft talia Poenus,
Nequidquam noftras demens , ait, elicis iras ,
Et capti va paras moriendo evadere vincla.
Vivendum eft, arfta feryentur colla catena.
Hsc juvenis, divifque fumens, aufifque fecundis.
At patres Latiasque nurus raptabat ad aras
Cura deum, mcefto iuffufs lumina vultu,
Femineus matres gràditur chorus, ordine longo,
Junoni pallam conceptaque vota dicabant.
Huc ades o regina deum, gens cafta precamur,
Et ferimus digno quzeumque eft nomine turba
Aufonidum, pulchrumque & acu fubtemine fulvo,
Quod noftrs nevere manus, venerabile donum.
At dum decrefcit matrum metus, hoc tibi, diva,
Interea velamen erit : fi pellere noftris
Marmaricam terris nubem dabis, omnis in auro
Preda tibi varia fulgebit gemma corona.
Nec non & proprio venerantur Pallada dono,
Phcebumque, armigerumque deum, primamque Dionem
Tanta
Jfanta adeo, cum res trepids, reverentia divum
Nafcitur, & rars fumant felicibus ars.
pum Roma antiquos templis indicit honores,
lam Fabius cauto prscedens agmine, & arte
|ellandi lento fi milis, prscluierat omnes
Fortunsque hoftique vias : difeedere fignis
Haud licitum, fummumque decus, quo tollis ad aftra
Imperii, Romane, caput, parere docebat.
Verum ubi prima fatis confpefta in montibus altis
ffigna procul, fulfitque novis exercitus armis,
Arreóte fpes Sidonis, fervetaue fecundis
Fortuna |uvenis : vincendi fola videtur,
Quod nondum fteterint acies, mora: Pergite, clamat,
Ite citi, ruite ad portas, própellite valium
Ifeftoribus. quantum campi diftamus, ad umbras
Tantum hofti fupereft: refides ad bella vocantur,
Queis pudeat certare, fenes. quodeumque videtis,
Hoc retiquum eft, primo damnatum & inutile bello.
Heu ubi nunc Gracchi, aut ubi funtnunc fulmina gentis
Scipiads? pulii Aufonia non ante paventes
Dimifere fugam, quam terror ad ultima mundi
ìjiceanumque tulit prófugos: uunc errat uterque
Nomina noftra tremens , & ripas feryat Iberi.
Eft etiam cur Flaminio mihi gloria czfo
Crcverit, & tituiis libeat cur figere noftris
Crudum Marte viri nomen : quot demere uofter
Huic an nos Fabio gladius valete & tamen audet.
udeat. haud ultra faxo fpeftetur in armis.
alia vociferans volucri rapit agmina curfu,
Ac prsveftus equo, nunc dextra provocar hoftem,
Nunc voce increpitat, mifla nunc eminus hafta
Fertur ovans, pugnsque agitat fitnulacra futurs,
Ut Thetidos proles Pnrygiis Vulcania campls
Arma tulir, clypeo amplexus terramque, polumque,
Maternumque fretum, teturaque in imagine mundum.
Calia rum (edet irarum fpeftator, & alti
Celfus colie jugi domat exfultantia corda,
Infraftafque minas dilato Marte fatigat
Solers cunftandi Fabius. ceu nofte lub atra
Muniti* paftor ftabulis, per ovilia claufum
Impavidus fomni fervat pecus : effera fzvit,
Arque impafta truces ululatus turba luporum
Exercet, morfuque quatit reftantia clauftra.
Irritus incepti, tnovet inde, atque Appula tard®
Arva Libys paflu legir, ac nutic valle refedit
Cpnditus occulta, fi precipitare fequentem,
Atque inopinata detur circumdare fraude :
Nunc nofturna parar cscs celantibus umbris
Furta v is , retroqué abitum, fiftolque timores
Adfimular, nunc caftra citus deferta, relifta
Oftentat prsda, atque invitat prodigus hoftem :
Qualis Msonia paftim Msandrus in ora,
Quum fibi gurgitibus flexis revolutus oberrat.
Nulla vacant.incepta dolis, fimul omnia verfat,
Mifcetque exacuens varia ad conamina mentem :
Sicut aqus fplendor radiatus lampade folis
Diffultat per teéla,. vaga fub imagine vibrans
Luminis, & tremula laquearía verberat umbra.
Jamque dolore furens ita fecum immurmurat ir s :
Obvia fi primus nobis hic teja tuliflet,
frulla eflent Trebis & Thrafimeni nomina, nullos
Bngererent títulos, numquam Phaethontius amnis
Sanguinea pontum turbaflet decolor uiida.
Pnventum (dum fe cohibet^ terimurque fedendo)
Wincendi genus: o quoties, velut obvius iret,
■liicinxit ratione dolos, fraudefque refolvit.
Hsc fecum, mediam fomni cum buccina noéletn
Dividerei, jamque excubias fortitus iniquas
Tertius abrupta vigil iret ad arma quiete#
Vertit iter, Daunique retro tellure relicla
Campanas remeat notus populator in oras.
Hic vero, intravit poftquam uberis arva Falerni,
( Dives ea, & numquatn tellus mentita colono )
Addunt frugiferis inimica incendia ratnis#
Haud fas, Bacche, tuos taciturn tranfmittere honores;
Quamquam magna incepta vocant, memorabere facri
Largitor laticis, gravids cui neélare vites
Nulli dant prslis nomen prsferre Falernis.
Maidica fulcabat meliore Falernus in svo
Enfibus ignotis fenior juga : pampinus umbras
Nondum uva viridis nudo texebat in arvo,
Pocula nec norant fuccis tnulcere L y s i,
Fonte fitim, & pura folitFdefendere tympha.
Attulit hofpitio pergentem ad litora Calpes,
Exrremumque diem pes dexter & hora Lvsum,
Nec pigitum parvofque lares, humilifque lubire
Limina cslicolam teéti : coepere volentetn^
Fumofi poftes, & ritu pauperis svi
Ante focos menfs : Istus nec fenferat hofpes
Advenifle deum : fed enim de more parentum
Grato curfabat ftudio, inftabatque feneéts,
Donec opes feftas puris nunc corna caniftris
Compofuit , nunc irriguis citus extulit hortis
Rorantes humore dapes, tum lafte, favifque
Diftinxit dulces epulas, nulloque cruore
Polluta caftus menla, cerealia dona
Attulit, ac primum Vefts deterfit honorem
Undique, &. in mediam jecit iibamina flammam*
Deeffe tuos latices, hac fedulitare fenili
Captus lacche vetas: Cubito (mirabile dictu)
Fagina pampineo fpuniarunt pocula Cucco,
Pauperis hofpitii pretium, 'viìiCque rubenti
Fluxit mulélra mero, & quercu in cratera cavata
Dulcis odoratis humor fudavit ab uvis.
En cape, Bacchus ait, nondum tibi nota: fed olitn
Viticola: nomén pervulgatura Falerni
Munera ; & haud ultra latuit deus : inde nitentem
Lumine purpureo fronrem cinxere corymbi,
Et fufs per colla corns, dextraque pependit
Cantharus, ac vitis thyrfo delapfa virenti
Feftas Nyfso redimivit palmite menfas.
Nec facilis lsto cerrafle, Fale.ne, Capori,
Poftquam iterata tibi funt pocula, jam pede rifum,
Jam lingua titubante moves, patrioque Lyso
Tempora quaflatus, grates & prsmia digna
Vix intelleélis conaris reddere verbis,
Donec compofuir lu&antia lumina iomnus.
( Sornnus, Bacche, tibi comes additus ) hinc ubi primo
Ungula difperfit rores Phaerhonria Phoebo,
Vitiferis late florebat Maftìcus arvis
Miratus nemora, & fulgentes fole racemos •
Id monti decus, atque ex ilio tempore dives
Tmolus , & ambrofiis Arvifia pocula fuccis,
Ac Methymna ferax lacubus ceflere Falernis •
Hsc tum vaila ditbat, terrifque infeftus agebat
Annibai, & ficci ftimulabant fanguinis enfes,
Ludificante ducem Fabio : jamque improba caftris
A ufoniis vota, & pugnandi prava libido
Glifcebar, proni decurrere monte parabanr.
Da fams, da Mufa virum, cui vincere bina
Conceiium caftra, & geminos domitare furores :
Fervida fi nobis corda, abruptumque putaflent
N Inge«