Nec fletit, Eucherii dum carperei ofcula falcem
Per galeam. patris ftimulos ignefqae mariti
Vincit cura ducis, quoties fub pellibus egit
Edonas hiemes, & tardi Habra Boat«
Sub dio Rhipxa tulit : cumque igne propinquo
Frigora vix ferrent airi, ~t unc tri ile rigentem
Danubium calcabat eques, nivibufque profundum
Scandebat criftatus Athon, lateque corufco
Curvatas glacie filvas umbone ruebat.
Nunc prope Cimmerii tendebat lìrora Ponti :
Nunc dabat hibernum Rhodope nimbofa cubile*
Vos JEmi geflidx valles, quas fxpe cruentis
Stragibus «quavit Stilico , vos Thràcia tettar
FluminA, qux largo mutattis fanguine fludus •
Dicite Bifaltx, vel qui Pangxa juvencis
Scinditis, oflenlo quantx fub vomere putres
Dittìttant glebis gale«, vel quatta raltris
Otta peremtorum refoneht immania Regum*
Singula compiedi cuperem : fed denfior inftat^
Gettorum feries , laudumque fequentibus undis
Obruimur. genitor cxfi pott bella tyranni
Jam tibi commiflls confcenderat xthera terris*
Ancipites rerum ruituro culmine tapfus
yfcquali cervice fubis. fic Hercule quondam
Suftentante polum, melius librata pependit
Machina, nec dubiis titubavit fignifer aftris,
Perpetuaque fenex fubdudus mole parumper
Obttupuit proprii fpedator ponderis Arias.
Nulli Barbari« motus, nil turbida rapto
Ordine tentavit novitas, tantoque remoto
Principe mutatas orbis non fenfit faabenas •
Nil inter geminas acies, ceu libera fraenis ,
Aufa manus certe . nec tantis diflòna linguis
Turba, nec armorum cultu diverfior umquam
Confluxit populus . totam pater undique fecum
Moverat Autoram: miftis hic Colchus Iberis,
Hic mitra veiatus Arabs , bic cline decoro
Armenius, hic pida Saces, fucataque Medus ,
Hic gemmata niger tentoria fixerat Indus.
Hic Rhodani procera cohors, hic miles Alanus.
Oceani dudor Stilico tot gentibus unus,
Quot vel progrediens vel confpicit occiduus Sol.
In quo tam vario vocum generumque tumultu
Tanta quies, jurifque tne.tus fervator honefti
Te moderante fuit, nullis ut vinea furtis
Vel feges exfeda fraudarit mette colonum :
Ut nihil aut fxvum rabies, aut turpe libido
Suaderent : placidi fervirent legibus enfes.
Scilicet in vulgus manant exempla regentum ;
Utque ducum lituos, iìc mores, caftra fequuntur.
Denique vidrices aquilas quocumque moveres,
Arebant tantis epoti miliibus amnes.
Illyricum peteres, campi montefque latebant.
Vexillum navale dares, fub puppibus ibat
Ionium. nullis fuccinda Ceraunia nìmbis,
Nec juga Leucatx feriens fpumantia fluiiu
Deterrebat hiems . tu lì glaciale juberes
Veftigare fretum f fecuro milite dudi
Stagna reludantes quaterent Saturnia remi*
Si deferta Noti, fontem fi quxrere Nili,
JEthiopum medios penetrattent vela vapores.
Te memor Eurotas, te tuttica Mufa Lycxi,
Te pattorali modulantur Mxnala cantu ,
Partheniumque nemus, quo te pugnante refurgens
JE.gra caput mediis erexit Grascia flammis.
Plurima Parrhafius tunc inter corpora Ladon
HæTit.* & Alpheus Geticis anguftus acervîs
Tardior ad Stculos etiam ivum pergit amores*
Miramur rabidis hoftem fuccumbere bellis,
Cu ni iolo terrore «ruant? nura clattica Francis
Intulimusf jacuere tarnen, num Marte Suevos
Contudimus, queis jura daraus? quis credere poffitj
Ante tubam nobis audax Germania fervit.
Cedant, Drufe, tui, cedant, Trajane, labores»
Veftra manus dubio quidquid difcrimine geiHt,
Tranfcurrens egit Stilico, totidemque diebus
Edomuit Rhenum, quot vos potuiílis in annis*
Quem ferro, alloquiis, quem vos cum milite, folus
Impiger a primo delcendens fluminis ortu
Ad bifidos tradus, & junda paludibus ora,
Fulmineum præftrinxit iter, ducis impetus undas
Vincebat aceleres, Se pax a fonte profeda
Cum Rheni crefcebat aquis. ingentia quondam
i ; Nomina, crinigero Baventes vertice Reges,
Qui nec principibus, donis prècibufve vocati,
: Paruerant, juin properant, fegnique verentur
^ Offenditte mora. tranfvedi lintribus amnem
Occurfant ubicumque vetts. nec fama fefellit
; Juftiti«. videre pium, videre fidelem :
Quem veniens timuit, rediens Germanus amavit*
' i Ili terribiles, quibus otia vendere femper
\ Mos erat, Se foeda requiem mercede pacifci ;
Natis obfidibus pacem tam fupplice vultu
’ Captivoque rogant, quam fi pott terga revinftt
Tarpeias prettis fubeant cervicibus arces.
Omne , quod Oceanutn fontefque interjacet Ittri,
Unius incurfu tremuit. fine C£ede iubaélus
Servitio Boreas, exarmatique Triones .
; Tempore tam parvo tot prælia fanguine nullo
Perficis-, & Luna nuper tiafcente profedus, •
j Ante redis, quam piena fuit; Rhenumque minacene
Cornibus infraélis adeo mirefcére cogis,
Ut Salius jam ruta colat, flexofque Sicambri
in falcem cur vent gladios, geminaique viator
Cum videat ripas, quae fit Romana requirar.
Ut jam trans íluvium non indignante Cauco
Pafcat Belga pecus, mediumque ingretta per Albín
Gallica Francorum montes armenta pererrent.
• Ut prociil Hercyniæ per vada filen tia fil vas
1 Venari tuto liceat, lucofque vetufta
■ Relligione truces, & robora Nuniinis înftar
! Barbarici nottræ feriant impune bipennes.
Ultro quin etiam devota mente tuentur,
, Vitìorique fa vent, quoties fociare catervas
; Oravit, jungique tuis Alamania fignis !
, Nec doluit contempta tamen, fpretoque recettìt
; Auxilio laudata fìdes. provincia mittos
Expeliet citius fafces, quam Francia Reges,
Quos dederis. acie nec jam pulfare rebelles,
’ Sed vinclis punire licet • fub judice nottro
Regia Romanus difquirit crimina carcer.
Marcomeres, Son noque docent, quorum alter Etrufcum
* Pertulit «xilium : cum fe promitteret alter
Exulis nltorem, jacuit mucrone fuorum.
i Res avidi concire novas, odioque furentes
Pacis, & ingenio feelerumque cupidine fratres •
Pott domitas Arftos alio pvorumpit ab axe
’ Tempeftas, & ne qua tuis intaóla tropæis
Pars foret, Auftralis fonuit tuba , moverat amens
, Maurorum<rildo populos, quibus im-minet Atlas,
Et quos interior nimio plaga fole relevât:
Quos vagus humeftat Cinyps, Se proximus hortis
r Hefpe-
Hefperidum Triton, & Gir notiifimus amnis
^thiopum, fimili mentitus gurgite Nilum.
Venerat Se parvis redimitus Nuba fagittis,
Et velox Garamas: nec quamvis trittibus Ammon
Refponfis alacrem potuit Nafamona morari .
Stipantur Numids campi, ttant pulvere Syrtes
G x tu ìx , Pcenus jaculis obtexitur aer.
Hi yirga moderantur equos, his fulva leones
Velàmenta dabant, ignotarumque ferarum
Exuvias, vaflis Meroe quas nutrit arenis .
Serpentum geftant patulos pro cattide riélus.
Splendent vipere« fquamofa pelle pharetr«.
Non fic intremuit Simois, cum montibus Id«
Nigra coloratus produceret agniina Memnon :
Non Ganges, cum tela procul vibrantibus Indis
Immanis medium veélarèt bellua Porum.
Porus Alexandra, Memnon prottratus Achilli ;
Gildo nempe tibi. nec folum fervidus Auftrum,
Sed partes etiam Mavors agitabat Eoas,
Quamvis òbftreperet pietas, his ille regend«
Tranftulerat nomen Libyx, feelerique profano
Fallax legitimam regni prstenderat umbram» v
Surgebat varia geminum formidine bellum •
Hoc armis, hoc trifte dolis, hoc Africa. f«vis
Cinxerat auxiliis, hoc conjuratus alebat
Jnfidiis Oriens. illinc ediéla meabant ,
Corruptura duces: hinc frugibus atra negatis
Urgebat, trepidamque fames obfederat urbem*
Exitiale palam Libycum ; civile pudoris
Obtentu taciturn , tales utrimque procell«
Cum fremerent, lacerumque alternis iftibus anceps
^mPe.rjur? pulfaret hiems, nil fetta remifit
Qfncii virtus, contraque minantia fata
PeryigiI, eventufque (ibi latura fecundos,
Major in adverfis micuit ; velut arbiter alni,
Nubilus ^£g«o quam turbine vexat Orian,
Exiguo davi flexu declinat aquarum
Verbera, nunc reéìa, nunc obliquante, carina
Callidus, & pelagi, cxlique obnititur ir«.
Quid primum mirer, Stilico ? quod cautus ad omnes
Reftiteris fraudes, ut te nec noxia furto
Litera , nec pretio manus infiammata laterent?
Quod nihil in tanto rerum terrore locutus
Indignum LatioP refponfa quod ardua femper
Eois dederis, qux mox efFeda probafti ?
oecurus, quamvis Se opes, Se rura tenerent,
Infignefque domos. levis h«c jadura .• nec umquam
Publica privatx ceflerunt commoda cauf«.
Dividis ingentes curas, teque omnibus unum
Objicis, inveniens animo qux mente gerenda,
Efficiens patranda manu . didare paratus,
Qu* fcriptis peragenda forent. qux brachia centum,
Quis Briareus, aliis numero crelcente lacertis,
Tot fimul objedis pottent confiigere rebus ?
Evitare dolos; veteres firmare cohortes,
Esplorare novas : duplices difponere clafies ?
Quag fruges vel bella ferant, aulxque tumultum,
Et Romx lenire famem? quot nube foporis
ttnmunes oculi, per tot diicurrere partes,
¿ot l°ca fufficerent, Se tam longinqua tueri?
Argum fama canit centeno lumine centum
»i°y°^s axeubiis unam fervatte juvencam»
nde tot allatx fegetes ? qux filva carinas
exiut ? unde rudis tanto tirane juventus
micuit j fenioque iterum vernante refumpfit
Pallia bis fradas Alpino vulnere vires?
Non ego deledu, Tyrii fed vomere Cadmi
Tarn fubitas aeies conceptas dente draconis
Exfiluifle reor. Dircxis qualis in arvis
Meifis cum proprio mox bellatura colono
Cognatos ftnnxit gladios, cum Temine jado
Terrigenx galea matrem nafeente ferirent,
Armiger & viridi floreret milite fulcus.
Hoc quoque non parva fas eft cum laude relinqui,
Quod non ante fretis exercitus adttitit ultor,
Ordine quam prifeo cenferet bella Senatus.
Negledum Stilico per tot jam fecula morem
Rettulìt, ut ducibus mandarent prxlia Patres,
Decretoque togx felix legionibus iret
Tetterà. Romuleas leges remeatte fatemur,
Cum procerum juflìs famulantia cernimus arma.
Tyrrhenum poteras jundis tranfmittere fignis,
Et rattbus Syrtes, Libyam compiere maniplis «
Confitto ftetit ira minor ; ne territus ille
Te duce, refpedo Martis graviore paratu ,
Aut in arenofos xftus, zonamque rubentem
Tenderet, aut Solis fugiens tranfiret in ortus:
Miflurufve fibi certx folatia mortis,
Oppìda dirueret flammis. res mira relatu;
Ne timeare, times ; & , quem vindida manebat,
Defperare vetas. quantum fiducia nobis
Profuit hoftilis ! falvx Carthaginis arces,
Illxfis Tyrii gaudent cultoribus agri ,
Quos potuit vallare fuga : fpe captus inani,
Nec fe furripuit pcenx, noftrifque pepercit
Demens : qui numero tanturu, non robore, tnenfus
Romanos, rapidis ibat ceu protinus omnes
Calcaturus equis ; & quod jadare folebat ,
Sottbus ettbetos merfurus pulvere Gallos.
Sed didicit non /Ethiopum geminata venenis
Vulnera, non fufum crebris hattilibus imbrem,
Non equitum Latiis nimbos obfillere pilis .
Sternitur ignavus Nafamon, nec fpicula fupplex
Jam torquet Garamas. repetunt deferta fugaces
Autololes. pavidus projedat mittile Mazax.
Cornipedem Maurus nequidquam hortatur anhelum •
1 rxdonem lembo jKofugum, ventifque repulfuin,
bufeepit merito fatalis Tabraca porto :
Expertum, quod nulla tuis elementa paterent
Hoftibus, & tatx paffiirum jurgia plebis,
Fradurumque reos humili fub judice vultus.
Nil tribuat fortuna fibi, fic profpera femper
. fed non uni certamina pugnx
Credidinius, totis nec conttitit alea cattris
Nutatura femel. fi quid licuittet iniquis
Cafibus, inftabant ali« pott: terga biremes •
Venturus dux major erat. vidoria nulla
Clarior, aut hominum votis optatior umquana
Contigit. an quifquam Tisranen, armaque Ponti,
Vel Pyrrhum Anriochique fugam, vel vincla Jugurthc
Conferat, aut Perfen debellatumque Philippum ?
Hi propagandi ruerant prò limite regni :
Hic ttabat Romana falus. ibi tempora tutas
Traxerunt dilata moras. hic vincere tarde
Vinci pene fuit. difcrimine Roma fupremo
Inter fupplicium populi deforme pependit;
Et tanto Libyam frudu ma/ore recepit,
Quam peperit, quanto graviorem amitta dolorem ,
Quam needum quxfita, movent. quis Punica getta,
Quis vos, Scipiadx, quis te jam, Regule, noflet?
Quis lentum caneret Fabium, fi jure perenno
Infuluret atrox farnula Carthagine Maurus ?