I demens, î quo tendis, tibi perfid* fafces
Det Carthago fuos. Medio fervore ioquentis
Impatiens ultra gernitu cohibere furo rem
Fulminea torvuni exclamar Marcellus ab ira:
Quæ tandem & quam lenta tenet patientia mentem,
O confufe nimis Gradivi turbine Varrò,
Ut perferre queas furibunda infomni* confuí?
Nonne exturbatos jam dudum limine templi
Præcipites agis ad portas i & difcere cogis
Semivlros, quod fit noftro de more creati
Confulis imperium ? non umquam fobria pubes
Et peritura brevi, moneo, ocyus urbe faceífe.
Muros ante tuos (ut par eft ) debita duftor
Armatus refponfa dabit . conlurgere cunfti
Hinc pariter, magnoque viros clamore premebant.
Necnon & foribus propere Campana juventus
Exftulit afta gradum, tantæque dolore repalfie
Concitus Annibalem yoLvebat Virius ore.
Fulvius (huic jam fpondebant præiagia mentis
Venturum decus, & Capuæ pereuntts imago
Jam tum erat ante oculos) NonfiCarthaginis, inquit,
Duftorem veftris devinftura colla catenis
Romam viftor agas , pofthac intrare Quirini
Sacratas dabitur fedes • tende ocyus, oro, .
Quo mens ægra vocat. Referunt hæc inde citati
Mixta minis & torva trucis refponfa fenatus.
Tantane, omnipotens, caligine merfa latere
Fata placet? veniet quondam felicior ætas ,
Cum pia Campano gaudçbit çonfule Roma,
Et per bella diu, fafces, perque arma, negatos
Ultro ad magnánimos referat fecura nepotes.
Poena fuperborum tarnen hsc durabit avorum ,
Quód non ante fuos Capua ad fuffragia mittet,
Quam Carthago fuos. poftquam nunc difta fenatus,
Nunc fata expofuit, turn veris faifa per artem
Virius admifçens, ceçinit fatale cruenti
Turbati-fighum belli, furiata juventus
Arma libi Annibalemque volunt, ruir undique vulgus,
Et Pcenos in tecja vocant, ingenti* fàfta
Sidonii juvenis celebrant, ut ruperit Alpes
Herculei focius decoris, divifque propinquas
Tranfierit curfu rupes , ut cade referta
Clauferit Eridani viftor vada, viftor ut idem
Lydia Romano turbarit ftagna cruore,
E t Trebiæ ripas eterno pomjne famæ
Tradiderír, PauMumque idem inter prælia, & idem
Flaminium proceres rerum, demiferit umbris . y
His fuper excifam primori Marte Saguntum ,
Et juga Pyrenes, & Iberum , & facra parentis,
j uratumque viro beilum puerilibus annis,
Accumulant, unum ducibus tot cæde peremtis,
Tot fufis acie, flare inter prælia nuliis
Atraflum telis. Superum quum muñere detur
Huic fociare viro dextras & fcedere jungi ;
Faftus èxfanguis populi vanumque tumorem
Nimirum Capua & dominatum perferat urbis,
Ceu famulis, fafces æquataque jura negantis?
Prorfus enim tanto potiorem nomine habendum
Varronem, ut fugtat confuí fulgentior oflro.
Tafia jaflantes jam le ci am forte parabant
Mittere, quæ Tyrios adjungat federe, pubetn .
Sed non inviflura ponebat peciore robur
Tum folum Decius Capuæ decus, ifque receptus
In medios coetus, (ñeque enim differre dabatur)
Ifis, ait, cives violanda ad jura parentum,
Damnatumque caput temerati federjs aris
Jungitii hofpitio ? que tanta oblivio refli ? .
Magnum uttque, in magnisrebus, populifqué virifau
Adverfis, fervare fidem. nunc tetnpus inire 1
Prælia prò Rutulis, nunc figna aciemque movere
Dum trepida res, & medicinam vulnera pofcunt.'
Is locus officio, quum ce liant profpera, quuntque
Dura ad opem fortuna vocat, nam.lata fovere
Haud qttaquam magni eft animi decus : hic age adefte
Novi dis animas fimiles, & peClora magnis
Numquam angufta malis : capiunt (mihi crédité ) Cannas
Et Thrafimena vada, & Paulii memorabile letum,
Hi funt, qui veflris infixum moenibus hofletn
Dejecere manu, & Capuam eripuere fuperbis
Samnitum juflìs : hi funt qui jura dedere
Terrore expulfo, Sidicinaque bella remorunt .
Quos fugitts focios odiis? quofve additisi ille
Dardanius, cui facra pater, cui nomina iiquit
Ab Jove dufla Capys, magno çognatus Iuio;
Ille ego femihomines inter Nafamonas,& inter
Sævum,, atque æquantem ritus Garamanta fè-raruni,
Marnurico ponam tentoria mixtus alumno?
Dudoremque feram, cui nunc prò federe, proque
Juftitia eft enfis, folaque e fanguine ìaudes?'i;
Non ita, non Decio permixtum fafque nefafque,
Hæc ut velie queat: nullo vos invida tanto
Armavit natura bono, quam janua mortis
Quod patet, e vita non aqua exire poteitas.
Hæc vana averfas Decigs jaflavit ad aures .
Aft delefla manus jungebar federa Pano.
Jamque aderat præmifla duci turbante tumujtu,
Autololes, numerofa cohors, ipfe agmine magno
Feftinata citus per campos figna movebat.
Et Decius, Nunc hora, viri, nunc tempusadefte :
Dum Capua dignum , dum me duce dextera vindex
Molitur facinus, procumbat barbara pubes,
Pro fe qnifque al acres rapite hoc decus: hoflis Adire
Si parat, obftrudas præbere cadavere portas,
Et ferro purgate néfas : hic denique lolus
Eluerit fanguis maculatas crimine mentes.
Dumque ea nequidtjuam non Olii læîa profatur,
Audita afperitate viri, coeptoque feroci,
Multa fera gerens ira præcordia Pcenus-
Adftabat muris, propereque accerfere lefìos
Immitem paftris Decium jubet; horrida virtus,
Armarumque fide peflus, reflique cupido,
Et major Capua mens, imperterrita mole
Invidia flabat, torvoque minantia vultu
J uffa ducis, verbifque etiam inceflebat amaris.
Quem Libyæ reélor tot figna, fot arma ferentis,
Spernentem increpitans, magno clamore profarur:
Poti Paulium, poi! Flamininm componimur ehcit
Vecordj Deçio, mecum cerraffe volenti
In déçus & famam feti, rapite, ite citati,
Signa duces, patçatne mihi Campana vetante
Urbs Decio, expiorare libet, nova bella moventi,
Cui paniere Alpes, faxa impellentia cælum,
Atque uni calcata deo. Suffuderat ora
Sanguis, & a torvo furgebant Iumine flammæ.
Tarn riclu fpumas, & anhelis fancibus afla
Verfabant penitus dirum fufpiria murmur.
Sic urbem inveftus toto comirante fenatu,
Et yulgo ad fpeflanda ducis fimul ora rnente,
Effundit cunilam rabiem, irarumque procellas-.
Necnon & Decio propiora pericula mentem
Flammarant, tempufque adeo cernebat-adefiè,
Quo laudes dncis inviiii fuperaret inermis.
I. ‘ Non
À n ilium fuga, non claufi occuluere penates,
i j liber, veluti nullus penetraflet in urbem
Snibal, intrepido fervaverat oria. vultu.
Cèm juvenem fevis horrenduin concitus armis
Tnvadir globus, & pedibus fublime fedentis
rTfloris fiftit : tonat inde ferocibus alte
lleffens viilor diilis : Solufne ruentem
Flicire ac revocare paras a funere Romam?
oldemens, en qui divum mihi munera tanta
Eipiat. Decio prorfus fervabar inerti
VBcendus, Decio imbelli, cui femina nulla
Olia in Agenoreis noftræ Carthaginis oris
clìèrit : huic agedum ( nam cur indigna feramus ? )
Marnianimo miles méritas innecie catenas,
nïerat, & nondum finem convicia norant,
(Jura fera gens Decii conftanti pedlore corpus
ÌSadit, vincitque manus poli terga catenis.
ll&tus velut armentis fuper ardua colia
Cén fefe impofuit, viilorque immane fub ira
Iijiemuit leo, & immerfis gravis unguibus hæfît,
ifindit anhelantem pendens cervice juvencum.
AfDecius, dum vincla ligant, Nefle ocyus, inquit.
(laat fic Annibalem decet intraviffe) catenas
Fideris infaufii pretium, fic viélima prorfus
Dina cadat Decius, nec enim te fanguine lætum
Hfrnano, fit fas cæfis placaffe juvencis.
Eidextra, cn fadus, nondum libi curia, necdum
Tfriplorum intrati poftes, jant panditur acri
Iiiperio carcer : perge, ac primordia tanta
Aflcuraula paribus fa ci is , mihi fama fub, umbras
Ta feret oppreffum Capuæ cecidifìe minis.
Nec plura eflari conceflum : obnubitur atra
Vaile caput, trahiturque ferox ante ora fuorum.
Eiin viclor ovans fedato peilore tandem
Splflandis urbis teciis templifque ferenos
Laltus circumfert oculos, & fingula dlfcit.
Q|is muris fator, & pubes fit quanta iub armis ,
Qaotque auri pateant bello argentique talenta, j
Nine qualis franata acies, nunc deinde pedeftris
Copia quanta viris, monftrant Capitolia celfa,
Stiliatefque docent campos, Cererenaque benignam.
Jalnque diem ad metas defeffis Phoebus olympo
Iuipellebat equis, fufcabat & Hefperus umbra
Papi at im infufa properantem ad litora currum.
iÿ.ituunt de more epulas, feftamque per urbem
Rfcifice exftruflis celebrant convivia menfis.
I(§e deum cultu, & facro dignatus honore,
Ptttcipuis, multoque procul fplendentibus oflro
Àlcipitur fublime toris.: non una miniflri
Tirila gregis : pofuiflè dapes his addita cura,
His adolere focos, his ordine pocula ferre.
Nec non & certis ftruitur penus, afpera menfa
P|ndera cadati fulgent antiquitus auri.
Ejipìunt flammæ noHem, ftrepituque moventum
Murmurât alta domus, ftupet inconfuetus opimæ
Sllonius menfæ miles, faciemqse luperbi
Ignotam luxus oculis mirantibus haurit.
Vefcitur ipfe filens, & tantos damnat honores
| p epuiis, facilefque coli tanto agmine menfas.
Ai quum pulfà fames, & Bacchi munera duram
Làxaruntimentem, cum fronti reddita demum
& pofitae graviores peflore cura;
«rfonat Euboica Teuthras teftudine Cymes
jifcola, & obtufas immiti murmure fævæ
ihter bella tubæ permuicet cantibus aures .
« É Jovem, & fetos per furia canebat atr.ores,
Eletiraque toros Atiantidos, unde creatus
Proles digna deum tum Dardanus, ifque Tonanti
Ut det Erichthonium magna de ftirpe nepotem.
Hinc Tros, hinc llus, generis tunc ordine longo
AfTaracus, nulloque minor famave manuve
Tum Capys, ut primus dederit fua nomina muris..
Concelebrant plaufu pariter Sidonix pubes,
Campanzque manus, ante omties duclor honori
Nominis auguflo libar carchefia ritu,
Cetera quem fequitur, Bacchique ex more liquorem
Irrorai menfis turba, atdefcitque Lyso.
Interea Tyrio refoluta iti gauaia ccetu
Converfo ( ncque enim juvenis non digne Uteri
Tranfmittam tua capta iibens, famamque negabo
Quamquam imperfeftis , magnae tamen indolis, aufis)
Mens una inviolata mero, nuilifque venenis
Potando exarmata, decus pugnaque necifque
Sidonis tacito volvebat peflore molem.
Quoque eflet miranda magis tum facra libido,
Paflulo genitus patrias damnaverat artes.
Is variis oneratum epulis, atque atria tardo
Linquentem greffu comitatus pone parentem,
Poftquam poffe datum meditata aperire, novofque
Paniere conatus, & liber parte relifla
Teflorum a tergo paruit locus, Accipe digna
Et Capua, & nobis, inquit, confulta, ( togaque
Armatum amota nudar latus ) hoc ego beilum
Conficere enie paro, atque avulfum ferreTonanti
Refloris Libyci viflor caput. hic erit ille,
Qui polluta dolis jam federa faneiet enfis.
Si perferre nequit fpeflacula tanta feneflus,
Et tremit inceptis laflb majoribus ero ,
Et tu fecuris concede penatibus, & me
Cinque mei menti: fummum tu credis, & sequas
Annibalem Superis : o quantum nomine major
Jam Pano tibi natus erit! Vibrabat ab ore
Ignis atrox, animufque viri jam bella gerebat.
Quum fenior tanti pondus conaminis zgra
Jam dudum vix aure ferens, tremebundus ibidem
Sternitur , & pedibus crebro pavida ofcula figens,
Per, fi quid fupereft vira, per jura parentis,
Perque tuam noftra potiorem nate falutem
Abfifte inceptis, oro, ne fanguine cernam
Polluta hofpitia, ac tabo repleta cruento
Pocula, & everfas pugna ctrtamine menfas.
Tune illum, quem non acies, neque mania, & urbes
Ferre valent, quum frons propior, iumenque corulco
Igne micat, tune illa viri, quz vertice fundit,
Fulmina pertuleris? fi vifo intorferit enfe
Diram , qua vcrtit per campos agmina, vocem ?
Fallit te, menfas inter quod credis inerme ai .
Tot bellis quafita viro tot cadibus armar
Majeftas aterna ducem: fi admoveris ora,
Cannas, & Trebiam ante oculos, Thrafimenaque hufta,
Et Paulii ilare ingentem miraberis umbram .
Quid tanto in cafu comitum juxtaque jacentum
Torpebunt dextra? parce , oro, & define velie,
Cui necjueas viflor iuperefle an triftia vincla
Et Decius non erudiunt componere mentem I
Talia commemorans, fama majoris amore
! lagrantem ut vidit juvenem, furdumque timori,
Nil ultra pofeo, refer iu convivia greffum,
Approperemus, ait, non jam tibi peflora pubis
Sidonia fodienda manu tutantia regem.
Hoc jugulo dextram explora, namque hac tibi fèrrum,
( Si Panum invafiife paras ) per vifeera ferrum
1 ‘ Noli ti