490 C L C L A Ü D I A N I
Hæc omnes veterum revocavit adòrea lauros.
ReRituit Stilico cunilos tibi, Roma, triuinphos.
L I B E R S E C U N D U S. HAftenus armata laudes. nunc qualibus orbem
Mo ri bus, & quanto* fraenet nietuendus amore,
Quo tandem flexus rrabeas au&ore rogantes
Induerit, faflilque fuüm concederti annum ,
Mirior incipias fidibus jam Mufa remiffis .
Principio magni" cuftos Clementi» mundi-,., ,
Qua: Jovis incoluit zonam,, quae temperat aithram
Frigoris & flamm» mediam, qua! maxima natu
Cslicolum, [ nam prima Ghaos Clementia folvit
Congeriem miferata- rudem,i vultuque^fereno
Difcuffis tenebris in lucem lecula fudit ; ]
Hìec Dea prò1 templi», 6c ture calentibus aris
T e fruitur, pofuitque fuas hoc pecore fedes •
Ha?c docet, ut pcenis hominum vel fanguine pafci
Turpe ferumque putes : ut ferrum Marte cruentum,
Sic cum pace , prema»: ut non- infenfus alendis
Materiem prsftes odiis : ut iontibus ultro
Iguovifle velis : deponas ócius irani,
Quam moveas,: precibus nutnquäm impiacabilis obftes.
Obvia profternas, proftratàque more leonum
Deipicias ; aiacres ardent qui frangere tauros ,
Tranfiliunt prardas humilèS. hac ipfe magiftra
Das veniam vi eri», hac exorante ealores
Horrificos, & qu® numquam nociturà timentur
Jurgia, contentus folo terrore, coerces;
JEtherii patris ex-empio : qui eunéla fonoro
Concutiens tonitru, Cyclopum fpicnlà differì ;
In feopulos & monftfà märis, noftrique cruons
Parcus in (Etseìs exercét fulmina filvis .
Huic Ditfse germana Fides , eademque fotori ,
Corde tuo delubra tenens, fefe omnibus aélis
lnferit. h»c nullo docuit livefcere fuco: #
Numquam falfa loqui, numquam promifla morati}
Invifos odifle palam : non virus in alto
Condere, non laetaro fpeciertì pretendere fraudi,
Sed certum mentique parèm componere vultum •
Occulto farvi re vetat* predefle remittit.
H«c & amicitràs longo poft tempore nrmat,
Manfuroque adamante ligat: néc mobile mutat
Ingenium ; parva: ftrepitu nec vincula noxae
Diffolvi patitur; nec fafiidire priorem
A Ilici tur veniente novo : benefaéta tenete ^
Refpuere oflenfas facilis, pariterque minoris
Officii magnique memor, fuperare laborat :
Utque hoftes armis, meritis fic vincit amieos •
H»c fovet abfentes ; h*e longe fola remotis
Gonfulit; h«c nullis avidam rumoribus aurem
Pandit, ut ignarum numquaitì laffura clientem
lnfidiofa tuos alienent murmura fenfus.
Nec vivis annexus amor meminiffe^ fepultos
Definit r in prolem trahfcurrit gratia patrtim.
Hac tu Theudofiurrì, tenuit durri^ feeptra, colebas :
Hac etiam poft fata colis ; tìec pignora curas
Plus tua,quam natos , dederat quos ille monendos
Tutandofquè tib i. juftos nimiumque fideles
Fama putat, qui, cum polfent commifla negare,
Malüerint nullo violati reddere queftu.
Aft Stilico non divitias, aurique reliflum
Pondus, fed geminós axes, tantumque refervat
DE LAU DIB. STILIC. LIB. IL
Depofituni teneris., quantum fol igneus ambit*
Quid non intrepid us credas , cui regia tuto
Creditur? hoc clypea munitus Honorius altum
Non gemuit patrem ; vitæque & lucis in ipfo
Limine , contemptus numquam, dat jura fuba&is
Gentibus, & fecum fentit crevifle triumphos.
Quem tu fic placida formas, fic mente leverà,.
Ut neque defidiæ tradas, dum pronus ad omrae,
Quod Tibet, obfequeris; nec contra nixus ovantem
Confringas ani mum ; fee retus confona regno
Ceu juvenem doceas, moles quid publica pofeat ;
Ceu fanétum venererò fenem, patriifque gubernes
Imperium monitis, doaiinum lubmilTus adores;
Obfequiis moderere ducem, pietate parentem.
Hinc fuit, ut primos in conjuge difceret ignes,
Ordirique virum non luxuriante juventa,
Sed cum lege tori, cafto cum foedere vellet.
Principe tu feiix genero : felicior ille
Te focero. fratrem levior nec cura tuetur
Arcadium : nec, fi quid iners atque impia turba,
I Prætendens proprio nomen regale: furori,
Audeat, adlcribis juveni : difeordia quippe
i Cum fremerer, numquam Stilico fic canduit ira»
I Sæpe lacefiìtus probris, gladiifque perir us,
j Ut bello furias ultum, quas pertulit, iret
; lllicito, caufamque daret civilibus armis,
Cujus fulta fide mediis diflenfibus aulæ
Intemeratorum ftabat reverentia fratrura .
Quin & Sidonias chlatnydes , & cingula baccis
Afpera, gemmatafque togas viridefque fmaragdis
Lorigas* galeafque renidentes hyaeinthis,
Geftatofque Patri caputis radiantibus enfes,
I Et vario ìapidujn diftiniftas igne coronas
Í Dividis ex æquo, ne non Augufta fupellex^
Ornatufque pares geminis hæredibus elfent •
Mittitur & miles,, quam vis certamine partes
i Jam tumeant. hoftem muni-ri robore mavis,
I Quam peccare fidem: permittis jufta petenti,,
ldque negas folum, cujus mox ipfe repulfa
! Gaudeat, & quidqmd fuerat deforme mereri .
Omnes præterea, puro quæ crimina pellunC
Ore Des., junxere choros, unoque receptæ
Pecore, diverfos tecum cinguntur in uius.
Juftitia utilibus reiftum præponere fuadet ,
Communefque fequi leges, injuftaque numquam
Largiri fociis. durum Patienté» corpus
Inftruit, ut nulli cupiat ceififie labori •
Temperies, ut cafta petas. Prudentia, ne quid
lnconfultus agas. Confiantia, futile ne quid,
lnfirmumque geras. procul importuna fugantur
Numina monftriferis quæ Tartarus edidit antris.
! At primam feelerum matrem , quæ femper habendo
i Pliis fìtiens patulis rimatur faucibus aurum,
Trudis Avaritiam. cujus feediffima nutrix
Ambitio, quæ veftibulis, foribufque potentum
Excubat, & pretiis commercia pafeit honorum,
Pulfa fimul. nec te gurges corruptior ævi
Traxit ad exemplum : quod jam firmaverat anms
Crimen, & in legem rapiendi verterat ufum .
Denique non dives fub te pro rure paterno,
Vel laribus pallet : non infidiaror oberrat
Faélurus quemeumque reum : non obruta vtrtus
Paupertate latet. leifos ex omnibus oris
IEvehis, & meritum, non quæ cunabula, qnæris.* Et qualis, non unde fatus. fub tefte benigno
Vivitur : egregios invitant prsmia motes»
C L. C L A U D I A N I DiE L;AUDIB . S T I L I C . LIB. II. 4*x
Hïnc prifçæ redeunt artes : felicibus inde
Ingeniis aperitur iter , defpeñaque Mufæ
Colla levant: opibufque fluens, & pauper eodem
Nititur ad fruôfum ftudio, cum cernât uterque,
Quod nec inops jaceat probitas, nec inertia iurgat
Divitiis. nec te jucunda fronte fefellit
Luxuries prædulce malum, quæ dedita femper
Corporis arbitriis hebetat calígine fenfus, ^
Membraque Circæis efïèminat acrius herbis •
Blanda quidem vultus ; fed qua non tetrius ulla
Ultrices fucata gênas, & amijfta dolofis
lllecebris »torvos auro circurnfinit hydros.
Illa voluptatum multos innexuit hamis : ^
Te numquam conata capit. non prava libido ^
Stupris advigilat: non témpora fomnas agendi
Frufiratur: nullo citharæ convivía cantu,
Non pueris -lafeiva fohant.. quis cernere curis
Te vacuum potuit ? quis tota mente remiflum,
Aut indulgentem dapibus, ni.caufa juberet
Lætitiæ ? non indecores æraria lafiant
Expenfæ : parvo non improba littera libro.
Abfentum condemnat opes, a milite parcus
Diligeris ; neque enim negledas pace cohortes
Tune ditas, cum bella fremunt • fçis nulla placere
Muñera, quæ metuens illis, quos. fpreverit, offert
Serus, & incaffum fervati prodigus auri.
Antevenís tempus non expeélantibus ultro
Munificus, imenfæque adhibes, & nomine quemque
Compelías clari, quod fub te geflerit olim ,.
Admonitor fafti ; ngeadaque fenfibus addis
Verba, quibus magni geminatur gratia doni.
Nec fi quid tribuas, ja&atum fæpius idem
Exprobrare foies: nec quos promoveris , alto
Turgidus alloqueris fallu.* nec profpera flatus
Attollunt nimios, quin ipfa fuperbia longe
Difcefiit, vitium rebus folenne fecundis,
Virtutumque ingrata comes, contingere palïim,*
Affarique licet, non inter pocula fermo
Captatur, pura fed libértate loquendi
Seria quiíque jocis nulla formidine mifeet.
Quem videt Augufti focerum regnique parentem,
Miratur conviva parem ; cum.tanta poteftas
Civem lenis-aget. te doílus prifea loquentem,
Te matura fenex audit, te fortia miles:
Adfperfis falibus, quibus haud Amphiona quifquam
Præferat Affnios meditantém carmine muros ,
Nec velit Orpheo migrantes pe&ine filvas.
Hinc amor, hinc veris & non fallacibus omnes
Pro te folliciti votis : hinc nomen ubique
Plaufibus, auratis celebrant hinc ora íigurisv.
Quæ non incudes ftreperent? quæ flamma vacaret
Fabrilis? quantis fluerent fornacibus æra
Effigies duélura tuas ? quis devius effet
Angulus, aut regio, quæ non pro numine vultus
Dile&os colerent, talem ni femper honorem
Refpueres? decus hoc rapiat, quem faifa timentum
Muñera decipiunt, qui le diffidit amari.
Hoc folus fprevifle potefl, qui jure meretur.
Undique legati properant, generique fub ore
In tua centenas optant præconia voces •
Grates Gallus agit, quod limite tutus inermi,
Et metuens hoftile nihil, nova culmina totis
Ædificet ri pis, & fævum gentibus amnem,
Tibridis in morem, domibus prævallet amoenis.
Hinc P.oeni cumulant laudes, quod rura tyranno
Libera poflideant. .hinc obfidione folutus
Pan noni us, potorque Savi, quod clauia tot raunis
Oppida laxatis aulus jam pandere portis,
Rurfum cote novat nigras rubigine falces,
Exefofque -fitu cogit fplendere ligones.
Agnofcirque cafas& colhbus olcula nptis
Figit, 6c lmprefTo glebis non cedit aratro.
Exfe&is, ine ulta dabant quas fecula, filvis,
fteilituit terras 6c opacum vitibus Ifirum
Conferii, & patrium veiligal folvere gaudet,
Imrnunis qui ciade -fuit. te fofpite fas eft
Vexatum laceri corpus juvenefpere regni.
Sub tot pri ncipibus quacumque amifimus olim
Tu reddis. folo poterit Stilicone medenre
Crefcere Romanum vulnus reélura cicatrix,
Inque fuos tandem fìnes redeunte c o lo n i
Illyricis iterum ditabitur aula tributis.
Nec tarnen humano cedit cselefte favori
J udicium • cingunt Superi concordibus unum
Prariìdiis, hoftefque tuos aut Utore produnt,
Aut totum oppofiti claudunt fpgientibus. xquor,
Aut in fe vertunt furiis, aut niilitis enie
Bacchati laniant Pentheo corpora ri tu.
infidias retegunt, & in ipfa cubi Ha fraudum
Ducunt, ceu tenera venantem nare moloffi.
Ominibus ventura notant, aut alite monflrant,
Aut monitos certa dignantur imagi ne fomnos •
Pro quibus innumere trabearum infìgnia terre
Certatim ;periere tibi . .pofsentibus ipfe
Refliteras, & >mens aliocum prona fevori.,
Judex dura fui, facibus fuccenfa pudoris,
Tarda verecundis excufat premia caufis.
Ergo avide, tantofque novi fpe Confulis annos
Elufe, domine pergunt ad limina Rome :
Si minus annueris precibus, vel rogere certe
Cuncìantem, votoque moras auferre .parate
Conveniunt ad teéla D e e , que candida lucent
Monte Palatino , glaucis rum prima Minerve
Nexa coroam foliis, fiilvaque intexta micantem
Verte Tagum , rales profert Hifpania voces ;
Cumfta mihi femper Stilico, quecumque popofei,
Conceffit, tantumque fuos invidit honores.
Augufti potuit foceri contemnere fafces .*
Jam negat & genero, fi non ut duélor, ab orbe ,
Quem regit, accipiat faltem cognatus ab aula •
Exiguumne putet, quod fic amplexus Iberam
Progeniem nofiros immoto jure nepotes
Suftinet, ut patrium commendet purpura Betin?
Quod pulcro Marie fcecunder genuine regnum?
Quod dominis fperatur avus? Tum flava repexo
Gallia crine ferox, evinélaque torque decoro,
Binaque gefa tenens, animofo pecore fetur •
Qui mihi Germanos folus Francofque fubegit,
Cur nondum Iegitur faftis? cur pagina tantum
Nefeit adhuc nomen, quod jam numerare decebat ì
Ufqueadeone le vis pacati gloria Rheni ?
Inde Caledonio velata Britannia monftro ,
Ferro piéla' genas, cujus veftigia vertit
Cerulus, Oceanique eftum mentitur amiilus;
Me quoque vicinis pereuntem gentibus, inquit #
Me juvit,. Stilico, totani cum Scotus lernen
Movit, & infefto fpumavit remige Tethys.
Illius eflèélum curis, ne tela timerem
Scotica, ne Piftum tremerem, ne litore tuto
Profpicerem dubiis venturum Saxona ventis •
Tum fpicis & dente comas illuftris eburno,
Et calido rubicunda die, fic Africa fatur ;