*6 M. A N N J E I L U C A N I
Vulneris auxilium ? folos tibi, Magnai reliquit
Parthorum Fortuna pedes ? quid transfuga mundi
Terrarum tota» tra&us, czlumque perofus ,
Adverfofque polos, alienaque fiderà quxris,
Chaldzos culture fecos & parbara facra
Parthorum fàmulus ? quid caufa obtendttur arnns
Libertatis amor ? miferum quid decipis orbem,
Si "fervire poteSi? te, quem Romana regentem
Horruit auditutn , quem captos ducere reges
Vidit ab plyrcanis, Indoque a litore, filvis,
tJejeflum fatis, humilem fraftumque videbit,
Extolletqtie animos Latium velanus in orbem,
Se fimul, & Romam Pompejo fupplice menlus?
Mil animis, fatifque tuis eftabete dignum :
Exiget ignorans Latiie commercia linguai, _
Ut lacrimis fe, Magne, roges. patimurne pudoris
Hoc vulnus, clades ut Partbia vindice! ante
Hefperias, quam Roma fuas ? civilibus armts
Elegit te nempe ducere. quid vulnera noura
In Scytbicos fpargis populos, cladefque latentes 1
Quid Parthos tranfire doces? folatia tanti
Perdit Roma inali, nuilos admittere Reges,
Sed civi fervire ilio, juvat ire per orbem
Ducentem fzvas Romana in mcenia gentes,
Signaque ab Euphrate cum Craflìs capta fequentem?
Qui folus reguin, fato celante lavorem,
Defuit Emathiz, nunc tantas ille laceflet
Auditi vifloris opes, aut jungére fata _
Tecum , Magne, volet? non haic fiducia genti eli»
Omnis in Àrflois populus quicumque pruinis
Nafcitur, indomitus bellis, & Martis amator •
Quidquid ad Eoos traflus, mundique teporem
Labi tur, emoilit gentes clementia cali,
Illic & laxas veftes, & fluxa virorum
Velamenta vides. Parthus per Medica ruta,
Sarmaticos inter campos , effufaque plano
Tigridis arva iole, nulli fuperabilis hoili eli
Libertate fiigz : fed non, ubi terra tumebit,
Afpera confcendet montis juga ; nec per opacas
Bella geret tenebras incerto pebilis arca ,
Nec franget nando violenti vonicis amnena,
Nec tota in pugna perfufus fanguine membra
Exiget zftivum calino fub pulvere folem .
Non aries iliis, non ulla eli machina belli :
Haud foflas implere yalept ; Parthoque fequente
Murus erit, quodcumque poteft obliare fagittae,
Pugna levis, bellnmque fugax, turmzque vagantes,
Et melior ceiTìiTe loco, quam pellere, miles.
lllita tela dolis, nec Martem cominus umqUam
Aula pati yirtus, fed longe fendere nervos,
E t , quo ferre velint, permittere vulnera ventis.
Enfis habet vires, & gens quECumque virorum e li,
Beila gerir gladiis , nam Medos przlia prima
Exarraant, vacusque jubent remeare pharetr».
Nulla manus ¡llis ; fiducia tota venent eli.
Credis, Magne, viros, quòs in difcrimina belli
Cum ferro veniiTe parure eli? tentare pudendum
Auxilium tanti e li, toto divifus nt orbe
A terra moriarp tua? tibi barbar» tellus
Incumbat? te parva tegant àc vèlia bulla,
Invidiofa tampn, Crafib qusrente fepulcrum.
Sed tua fors levior, quomam mors ultima poenaeli,
Nec metueada viris, at non Cornelia letum
Infando fub rege timct. num barbara nobis
EH ignota Venus, qus ritu esca ferarum
Polluit innumeris ieges & feeder* tede
p h a r s a l i t e l i b . V i l i .
Coniugibus, thalamique patent fecreta nefandi
Inter mille nurus? epulis vefana meroque
Regia non ullos exceptos legibus horrer
Concubitus : tot femineis complexibus unum
Non laflat nox tota marem. jacuere forores
In regum thalamis, facrataqne pignora matres.
Damnat apnd gentes feeleris non fponte peraiti
CRdipodionias infelix , fabula Thebas:
Parthorum dominus quoties fic fanguine millo
Nafcitur Arfacides ? cui fas implere parentem,
Quid rear elle nefas ? proles tam clara Metelli
Stabit barbarico conjux millefima leño.
Quamquam non ulti plus regia, Magne, vacabit
SEvitia flimuiata V en u s, titulilque virorum.
Nam quo plura juvent Parthum portenta, fuifle
Hanc feiet & Cralfi : ceu pridem debita fatis
Aflyriis, trahitur ctadis captiva vetuftz .
Hzreat Eoe vulnus miferabile fortis;
Non folum auxilium funetlo a rege petifle,
Sed geflìflè prius beilum civile pudebit.
Nam quod apud populos crimen focerique tuumque
Majus erit, quam quod vobis mifeentibus arma,
CralTorum vindiña perit? -incurrere cunéli
Debuerant in Badtra duces, & ne qua vacarént
Arma, vel Aréloum Dacis Rhenique catervis
Imperii nudare latus, dum perfida Sufa
In tumulo; prolapfa ducum, Babylonque jacerent.
Aflyris paci finetn , Fortuna, precamur :
E t , fi Thelfaiia beilum civile peradtum eli,
Ad Parthos, qui vicit, eat. gens unica mundi eli,
De qua Calareis pollini gaudere triumphis.
Non tibi, quam primum gelidum tranfibis Araxem,
Umbra lenis moeiii Scythicis confixa fagittis
Ingeret has vocès? Tu, quem poli fuñera noftra
U Itorem cinerum nuda; fperavimus umbra,
Ad fcecjus, pacemque venis ? tum plurima cladis
Occurrent monimenta tibi : qus mcenia trunci
Luftrarunt cervice duces , ubi nomina tanta
Obruit Euphrates, & nollra cadavera Tigris
Detuiit in térras, ac reddidit, ire per illa
Si potes, -in media focerum quoque, Magne, fedentem
Thelfaiia placare potes, quin refpicis orbem
Romanum? fi regna times projeaa fub Aulito,
Infidumque Jubam, petimus Pharon, arvaque Lag!»
Syrtibus bine Libycis tuta eli Agyptus ; at inde
Gnrgite fepteno rapidus mare fummovet amnis :
Terra fuis contenta bonis , non indiga mercis ,
Aut Jovis. in lolo tanta eli fiducia Nilo.
Sceptra puer PtolemEus habet tibi debita, Magne,
Tutela commifia tu z . quis nominis umbram
Horreat ? innocua eRztas.* ne jura, fidemque,
Rcfpeélumque Deum vereris fperaveris aulz .
Nil pudet alfuetos feeptris.* mitilfima fors eli
Regnorum fub rege novo, Non plura locutus
Impulit bue animos» quantum fpes ultima rerum
Libertatis habet ! vicia eli fententia Magni.
Tunc Cilicum liquere folum, Cyproque citaras
Immifere rates, nullas cui ptztulit aras
Unds diva memor Paphiz, fi numina nafet
Credimus, aut quemquam fiis eli caepillè deorum .
Hec ubi deferuit Pompejus litora, totot
Émenfus, Cypri fcopnlos, quibus exit in Aufttum,
Inde maris valli transfufo vertitur sftu :
Nec tenuit Cafium nofturno lumine montem,
j Infimaque JEgypti pugnaci1 litora velo
I Vix tetigit, qua dividiti pars maxima,Nili»
M. A N N J E 1 L U C A N I P H A R 5 A L I Í LIB. V i l i . 47
f i vaJa decurrit Pelufia feptimus amnis.
TemBUS erat, qno Libra pares examinat horas
Nbn uno plus Equa die, noflique rependit
Lux minor hiberns verni folatia damni.
Comperit ut regem Cafio fe monte tenere,
JÌeflit iter : nec Phoebus adhuc, nec carbafa languent.
lam rapido fpeculator eques per litora curfu
Hofpitis adventu pavidam compleverat aulam .
Cpnfilii vix tempns erat: tamen omnia monflra
PIIIee coiere domns -• quos inter Achoreus _
Tarn placidus fenio, fraftifque modellior anms,
(*Kunc genuit cuftas Nili crefcentis in arva
M e m p h i s r vana facris ; ilio cultore Deorum
jjiftra iuae Phoebes non unus vixerat Apis; )
CÌnfilii vox prima fuit . meritumque, ndemque,.
S^raque defunai jailavit pignora patris.
Sed melior fuadere malis, & noiTe tyrannos,
Aufus Pompejum leto dainnare Pothinus;
Jus, & fas multos faciunt Ptolemze nocentes ,
Dat poenas laudata iìdes , cum fuftiuet. $ inquit 9
Quos Fortuna premit. fatis accede, Deifque,
la cole felices, miCeros fuge . fiderà terra
Ut diilant, & fiamma mari , fic utile rea© •
S|eptrorum vis tota perit, fi pendere jufta
Incipit: evertitque arces refpeaus honelH.;
Libertas fcelerum eft, qu£B regna invifa tuetur,
Sublatufque modus gladiis. ^cere omnia fieve
Non impune licet, nifi dum facis. exeat aula,
Qui volet efle pius. virtus, & fumma poteftas
Non coeunt: femper metuet, quem f»va pudebunt.
Npn impune tuos Magnus contempferit annos;
Qui te nec viaos arcere a litore noftro
Pofie putat. neu te feeptris privaverit hofpes,
Pignora funt propiora tibi. Nilonque, Pharonque,
Silregnare piget, damnatas redde forori.
^gyptum certe Latiis tueamur ab armis.
Qjuidquid non fuerit Magni, dum bella geruntur,
Nec viaoris erit. toto jam pulfus ab orhe ,
Pofiquam nulla manet rerum fiducia , quaerit
Càim qua gente cadat : rapitur civilibus umbris .
Nec foceri tantum arma fugit; fugit ora Senatus
Cu/us Theflalicas faturat pars magna volucres.
Et metuit gentes, quas uno in fanguine miftas
Deferuit : regefque timet, quorum omnia merfit:
^eflalisque reus , nulla tellure receptus^
^llicitat noficum, quem nondum perdidit, orbem #
||ftior in Magnum nobis, Ptolemse, querela
Caufla data d i . quid fepofitam, femperque quietam
Crimine bellorum maculas Pharon, arvaque noftra
yjicfori fufpeila facis? cur fola cadenti
Bxc placuit tellus , in quam Pharfalica fata
Cbnferres, pcenafque tuas? jam crimen habemus
■fiirgandum gladio, quod nobis fcéptra Senatus
Te fuadente dedit, votis tua fovimns arma.
Hoc ferrum, quod fata jubent proferre, paravi
Non tibi, fed vi&o. feriam tua vifeera, Magne :
Malueram foceri: tapimur, quo cunda feruntur.
Tene mihi dubitas an fit violare necelfe,
Cum liceat ? qus te noftri fiducia Tegni
Huc agit infelix ? populum non cernis inermem,
Arvaque vix refugo fodientem mollia Nilo ?
(letiri fua regna decet, virefque &teri.
Tu Ptolemse. potes Magni fulcire ruinam ,
Sub qua Koma jacet ? buftum , cinereique movere
Hjiefialicos audes, beliuenque in regna vocare?
Ante aciem Em.athiam nullis acceftìmus armis:
Pompejt nunc caftr^ placent, quae deferit orbis?
Nunc viaoris opes, & cognita fata laceflis ?
Adverfis non deefte decet, fed lasta fecutos.
Nulla fides umquam miferos elegit amicos.
Aifenfere omnes federi, latatur honore
Rex puer infyeto, quod iam fibi tanta j ubere
Permittunt famuli. ìceleri deleélus Achillas,
Perfida qua rellus Cafiis excurrit arenis,
Et vada teftantur juntas ^gyptia Syrtes,
Exiguam fociis monftri, gladiifque carinam
Inflruit. o fuperi, Nilufne, & barbara Memphis,
Et Pelufiaci tam mollis turba Canopi
Hos animos ! fic fata premunt civilia mundum !
Sic Romana jacent! ullufne in cladibus iftis
Eft locus iEgypto ? Phariufque ad nittirar enfis ?
Hanc certe iervate fidem civilia bella:
Cognatas praeftate manus, externaque monftra
Pellite, fi .meruit tam claro nomine Magnus
.Casfaris effe nefas, tanti Ptolemaee ruinam
Nominis haud metuis ? caeloque tonante profanas
Tnferuifle manus impure ac femivir audes?
Non domitor mundi, nec ter Capitolia curru
Invedus, regumque potens, vindexque Senatus,
Vi&orifque gener; Phario fatis effe tyranno
.Quod poterat, Romanus erat.. quid vifeera noftra
Scrutaris gladio? nefeis, puer improbe, nefeis
Quo tua fit fortuna loco: jam jure fine ullo
Nili feeptra tenes: cecidit civilibus armis
Qui tibi regqa dedit. jam vento vela negarat
Magnus, & auxilio remorum infanda petebat^
Litora.* quem contra non longa veda biremi,
Àppulerat federata manus.* Magnoque parere
Fingens regna Phari, celfas de puppe carina;
In parvam jubet ire ratem, litufque malignum
Incufat, bimaremque vadis frangentibus aftum,
Qui vetet externas terris advertere clafles.
Quod nifi fatorum leges , intentaque juflu
Ordinis sterni mifers vicinia mortis
Damnatum leto traherent ad litora Magnum ;
Non ulli comitum feeleris prsfagia deerant •
Quippe fides fi pura foret, fi regia, Magno
Sceptrorum audori vera pietate pateret ;
:V enturum tota Pharium cum clafle tyrannum.
$ed cedit fatis 9 ciaflesnque relinquere juflus
Obfequitùr, leiumque juvat prsferre timori .
Ibat m hoftilem pr*ceps Cornelia puppim,
Hoc magis impatiens egreflo deefte marito,
Quod metuit clades. Remane temeraria conjux,
Et tu nate precor, longeque e litòre cafus
Expedate raeos : & in bac cervice tyranni
Explorate, fidem. dixit : fed furda vetanti
Tendebat geminas amens Cornelia palmas :
Quo fine me crudelis abis? iterumque rdinquor
Theflalicis fummota malis? numquam ornine lato
Diftrahimur miieri. poteras non Redere puppim ,
Cum fugeres. alio, latebrifque relinquere Lesbi,
Omnibus a terris fi nos arcere parabas ?
An tantum in ftudus placeo comes? Ha:c ubi fruftra
Effudit, prima pendet tamen anxia puppe :
Attonitoque metu nec quoquam avertere vifus,
Nec Magnum fpedare poteft. ftetit anxia claftìs
Ad ducis eventum , metueqs non arma, nefafquej
Sed ne fubmiifis precibus Pompejus adoret
Sceptra fua donata manu. tranfire parantem
Romanus Pharia miles de puppe falutat
Septimius: qui, pro fuperum.pudor, arma fatelles
[ : Regia