Romanam, fuperi, Libyca tellure ruinatn
Pompejo prodefle r.efas, votifque Senatus.
Aphrica nos potius vincat lib i. Curio fuias
IJ t vidit campis aries, & .cernere tantas
Permifit clades compreffus fanguine pulvis,
Non tulit affliélis animain producere rebus,
Aut fperare fugam; ceciditque in flrage fuorura
lmpiger ad lerum, & fortis virture coaéla.
Quid nunc roftra libi profunc turbata, forumque ,
Unde Tribunitia plebe; us fignifer arce
Arma dabas populis ? quid prodita jura Senatus ;
Et gener, atque focer bello concurrere juifi ?
Ante jaces, quam dira duces Pharlalia conferì,
Speitandumque tibi bellum civile negatum eli.
Has urbi miferas veftro de (inguine ptenas
Ferre datis : luiris iugulo fic arma porentes.
Felix Roma quidem, civefque habitura beatos,
Si libertatis fuperis tam cura piacerei,
Quam vindifta placet. Libycas en nobile corpus
Pafcit aves, nullo conteéìus Curio bullo.
A t tibi nos ( quando non proderit ifta Mere,
A quibus omne asvi fenium fua fama repellit, )
Digna damus, juvenis, meritae praconia vitae .
Haud alium tanta civem tulit indole Roma,
Aut cui plus leges deberent reéla fequenti.
Perdita tunc Urbi nocuerum fecula, pollquam
Ambitus, & luxus, & opum metuenda facultas
Tranfverlo meutem dubiam torrente tulerunt,
Momentumque fuit mutatus Curio rerum,
Gallorum captus fpoliis, & Ctefatis auro.
Jus licet in jugulos noilros fibi fecerit enfe
Sylla potens, Mariufque ferox, &Cinna cruentili:
Csfareasque domus fertes, cui tanta potellas
Conceda eli: emereomnes; hic vèndidit Urbem .
vUrv V4.v w s p v v q r v
L I B E R Q . U I N T U S .
Sic alterna duces bellorum .vulnera pailos
In Macedura terras, mifcens adverfa fecundis,
Servavit fortuna pares. jam fparferat iEmo
Bruma nivps , gelidoque cadens. Atiantis Olympo :
Inftabatque dies, qui dat nova nomina failis,
Quique colit primus ducentem tempora Janum •
Punì tamen emeriti remanet pars ultima juris3
Confu 1 uterque vagos belli per munia Patres
Elicit Epirum. peregrina, ac fordida fedes
Romanos cepit proceres : iecretaque rerum
Hofpes in externis audivit curia teélis :
IsIam quis cailra vocet tot ilriftas jure fecures,
Tot fafces ? docuit populos venerabilis ordo
Non Magni partes, fed Magnum in partibus effe.
Ut primum moeftum tenuere filentia cfstum,
Eentulus excelfa fublimis fede profatur :
Indole fi dignum Latia, fi fanguine prifco
Robur ineft animis, non qua tellure coa&i,
Quamque procul teélis capta; fedeamus ab urbis
Cernite ; fed veftrse faciem cognofcite turbae :
Cundaque juffuri primum hoc decernite Patres,
Quod tegnis, populifque liquet , nos effe Senatum.
Nam, vel Hyperboreae plauftrum glaciale fubUrfie,
Vel plaga qua torrens, claufufque vaporibus axis
Nec patitur noéìes, nec iniquos crefcere foles.
Si fortuna ferat, rerum nos fumma fequetur,
lmperiumque coraes. Tarpeja fede perufta
Gallorum facibus, Vejofqué habitante Camillo,
lllic Roma fuit. non umquam perdidit ordo
Mutato fua jura folo. mcerentia teda
Cóeiar.habet, vacuafque domos, legefque filentes,
Claufaque juffitio trilli fora, curia folos
Illa videt Patres, piena quos urbe fugavit.
Ordine de. tanto quil'quis non exulat, hic eft.
Ignaros lcelerum, longaque in pace quietos
Bellorum primus fparfit furor : omnia rurfus
Membra loco redeunt. en totis viribus orbis
Hefperiam penfant fuperi: jacet hoftis in undis
Obrutus Illyricis : Libyes fqualentibus arvis
Curio Csfarei cecidit pars magna Senatus.
Tollite figna duces: fatorum impellite cùrfum.*
Spem veilram prie fiate Deis: fortunaque tantos
Det vobis ánimos, quantos fugientibus hoffem
Caufa dabat. noflrum exhauffo jus clauditur anno»
Vos quorum finem non eil fenfura potellas,
Confulite in medium Patres, Magnumque jubete
Effe ducem. listo nomen clamore Sénatus
Excipit : & Magno fàtui» patria;que fuumque
Impofuit. tunc in reges, populofque merentes
Sparfus honos, pelagique potens Phcebeia donis
Exornata Rhodos, gelidique inculta juventùs
Taygeti: fama veteres laudantur Athena;,
Maffilia;que fuae donatur libera Phocis.
Tunc Sadalen, forremque Cotyn, fidumque per arma
Dejotarum, & gelida; dominum Rhafipolin o h e
Collaudant: Libyamque jubent audore Senatw
Sceptrifero parere Juba;. pro triftia fata! '
En tibi non fida; gentis digniffime regno.
Fortuna Ptolemse pudor , crimenque Deorum,
Cingere Pelilo preíTos diademate crines
PermiiTum : faevum in populos puer accipis eafem :
Atque utinam in populos ! donata efl regia Lagi -,
Acceffit Magni jugulus: regnumque forori
Ereptum efl, foceroque nefas . jam turba foluto
Arma petit ccetu, qua; cum populique ducefque
Cafibus incertis, & caica forte pararenr,
Solus in ancipites metuit deibeqdere Martis
Appius eventus : tìnemque expromere rerum
Sollicitat fuperos, multofque obduéta per annos
Delphica fatidici referat penetralia Phoebi.
1 : Hefperio tantum, quantum femotüs Eoo
Cardine, Parnaffus gemino petit acthera colle,
Mons Phcebo, Bromioque facer: cui numine miflo
j Delphica Thebana; referunt trieterica Bacchi •
I Hoc lolum fludu terras mergente cacumen
I Emicuit, pontoque fuit difcrimen, & aftris •
Tu quoque vix fummam fedudus ab aequore ruper»
Extuleras, unoque jugo, Parnaffe, latebas.
Ultor ibi expulfa; premerent cum vifcera partus
Matris, adhuc rudibus Pzan Pythona fagittis \
Explicuit, cum regna Themis, tripodafque teneret#
Ut vidit Pjean vaftos telluris hiatus
: Divinam fperare fidem , ventofque loquaces
Exhalare folum, facris fe condidit antris,
Incubuitque adyto, vates ibi fa&us, Apollo.
Quis latet hic Superum ? quod numen ab aethere preffum
Dignatur cscas inclufum habitare cavernas?
Quis terram caeli patitur Deus, omnia curfus
./Eterni fecreta tenens, mundique futuri
Confcius, ac populis fefe proferre paratus,
Contadufque ferens hominis , magnufque potenfquej
Sive canit fatum, feu quod jubet ipfe canendo
Fit fatum ? fbrfan terris inferta regendis,
i Aere
Aere libratum vacuo qua fudmet orbem,
R-Otius pars magna Jovis, Cyrrhaa per antra
Fxit & setherio trahitur connexa Tonanti.
L o e u l » v i r g í n e o c o n c e p t u m e l i p e é l o r e n u m e n ,
B t - I u r n a n a m f e r i e n s a n im a i n i o n a t , o r a q u e v a t i s
M M i c e u S i c u l u s f l a m m i s u r g e n t i b u s i E t n a m
■ j n d a t a p e x : C a m p a n a f r e m e n s c e u f a x a v a p o r a i
r o n d i t u s I n a r im e s s e t e r n a m o l e T y p h o e u s .
■ Hoc tamen expofitum cunftis, nullique negatum
■Numen, ab humanì folum fe labe turoris
■Vindicar . haud illic tacito mala vota Murro
Iconcipiunt. nam fixa canens, mutandaque nulli
Klortales optare vetat : jullifque bemgnus
WSxos dedit fedem totas mutaimbus urbes,
K j t T y r i i s : d e d i t i l l e m i n a s im p e l l e r e b e l l i ,
l l l t S a l a m i n i a c u m m e m i n i t m a r e , f u f t u l i t i t a s
■ T e l l u r i s f t e n l i s , m o u l l r a t o f i n e : r e f o l v i t
■ A e r a t a b i f i c u m . n o n u l l o f e c u l a d o n o
■ N o f l r a c a r e n t m a j o r e D e u m , q u a m D e l p h i c a l e d e s
■ Q u o d f i l u i t , p o l l q u a m r e g e s t im u e r e f u t u r a ,
■ E t f u p e r o s v e t u e r e l o q u i . n e c v o c e n e g a t a
■ C y r r h i e s e m o e r e n t v a t e s , t e m p l i q u e f t u u n t u r
1 ] u l l i t i o . n a m f i q u a D e u s f u b p e i l o r a v e n i t , s IN e r n i u i s a u t p c e n a e l i m o r s im m a t u r a r e c e p t i ,
Aut pretium : quippe flimulo fluiluque furons
Compages humana labat, pulfufque Deorum
IConcutiunt frágiles animas, fic tempore longo
■Immotos trípodas, vaílsEque filentia rupis
I Appius Hefperii ferutator ad ultima fati
I Sollicitat. juflus fedes laxare verendas
I Anriíles, pavidamque Deis immittere vatem,
I ICaflalios circum latices, nemorumque receffus
I ÍPhemonoen errore vagara, Curifque vacantem
I Corripuit , cogitque fores irrompere *e®P}1,
Limine terrifico metuefts coniiílere 1 hmbas,
I A b i l e r r e r e d u c e m n o f e e n d i a r d o r e f u t u r i
I i C a f l a f r a u d e p a r a r . Q u i d f p e s ( a i t ) im p r o b a v e n
I T e R o m a n e t r a h i t ? m u t o P a r n a í T u s h i a t u
I j C o n t i c u i t , p r e í f i t q u e D e u m : f e u f p i r i tH S i d a s
I D e i l i t u i t f a u c e s , m u n d i q u e in , d e v i a v e r f u m
I D u x i t i t e r : f e u b a r b a r i c a c u m l a m p a d e P y t h o
I j A t f i t , i i t im m e n f a s c i ñ e r e s a b i e r e c a v e r n a s ,
I E t P h o e b i t e n u e r e v i a m : f e u f p o n t e D e o r u m
I C y r r h a f i l e t , f a t i q u e f e t e l i a r c a n a f u t u r i *;
I ¡Carmine longsevse vobis commifla Sibylfe."
I [Seu Paian folitus templis arcere nocentes,
I Ora quibus folvat noflro non invenir z v o .
j Virginei patuere doli,’ fecitque, negatis _
I [Numinibus, metus ipfe fidem. tum torta priores
I Stringit vitta comas, crinefque in terga lolutos
I Candida Phocaica’ compleílirur ínfula lauro .
I Hsrentem , dubiamque premens in templa facetdos
■Impulit. illa pavens adyti penetrale remoti _
| F a t i d i c u m , p r im a t e m p l o r u m i n p a r t e r e f i f i i t :
IA tq u e Deum fimulans, fub peflore fiíla quieto
B Verba refert, nulio confufe murmure voris
■ Irdiinclam lacro mentem tellata furore,
■ Haud ¡eque fefura ducem, cui faifa canebat,
■ Quram trípodas, Phcebique fidem. non rupia frementi
I Verba fono, nec vox antri compiere capacis
I Sufficiens fpatiúm, nulloque horrore comarum
I ExculTai lauros, immotaque culmina templi,
I Securumque nemus, veritam fe credere Phcebo
I Prodiderant. fentit trípodas cefláre , furenfque
1 j Appius: Et nobis meritas dabis impia ptBnas, _
I E t fuperis, quos fingís, ait, nifi mergeqj antris,
Deque orbis trepidi tanto confulta tumultu
' Definís ipfe. loqui. Tandem conterrita virgo
Coniugit ad trípodas, vaftifque abduéla caverai;
Hsíit, & infueto concepit peélore numen,
Quod non exhauffe per tot jam fecula tupis
Spiritus ingeífit vati : tandemque potitus
Peélore Cyrrhíeo, non umquam plenior artus
Phtebados irrupit Pasan : mentemque priorem %
Expulit, atque hominem toto (ibi cedere juffi*
Peélore. bacchatur demens aliena per antrutn
Colla ferens, vittafqueDei, Phcebeaque ferta
Ereétis difculfa comis; per inania templi _
Ancipiti cervice rotat, fpargitque vaganti
Obílantes trípodas, magnoque exaelluat igne,
Iratum te Phcebe ferens: nec verbere folo
Uteris, & ílimulis; flammas in vifcera mergís .
Accipit & fiamos : nec tantum prodere v a ti,
Quantum fe ire , lic e t. venit a ta s omnis in unam
Congeriem : miferumque premunt tot fecula peélus.
Tanta patet rerum feries, atque omne futurmn
N ititu r in luceni: vocemqúe peteutia fata
Luélantur : non prima d ie s , non ultima mundi,
Non modus Oceani, numeras nou deerat arena.
Talis in Euboico vates Cumana recefiii,
Indignata fuum multis fervire furorem
Gentibus, ex tanta fatorutn ltrage fuperba
Excerpfit Romana manu. fie plena laborat_
Phemonoe Phoebo, dum te confultor opertt
Caftaiia tellure Dei vix invenit, Appi,
Inter fata din quaerens tam magna latentem .
Spumea tunc primum rabies vefana per ora
Effluit, & gemiros, & anhelo clara meatu
Murmura: tunc moellus vallis ulularas in antris,^
Extremáeque fonant domita jam virgine voces. '
Effugis ingentes, tanti diferiminis expers,
Bellorum Romane minas : folufque quiete na
Euboici vada Uteris convalle tenebis .
Cetera fupprcffit, faucefque obílraxit Apollo .
Cuílodes trípodes fatorum, arcanaqae mundi,
Tuque potens veri Pasan, nullumque futuri
A Superis celate diem , fuprema ruentis
Imperli, casfofque duces, & fuñera regum,
Et tot in Hefperio collapfas fanguine gentes
Cur aperire times ì an nondum numina tantum
Dectevere nefas ? & adhuc dubitantibus aflrts
Pompeii damnare c ap u t, to t fata tenentur?
Vindicis an gladii facinus, poenafque furorum,
Regnaque ad ultores iterum redeuntia Brutos ,
Ut peragat fortuna, taces? tunc peélore varis
Impaélas- cedere fores, exclufaque templis
Profiluit : perílat rabies , nec cunéla locuta e lt .
Quem non emifit, fupereíl Deus. ille feroces
Torquet adhuc oculos, totoque vagantia calo _
Lumina : nunc vultu pavido, nunc torva minaci.
Stat numquam fàcies: rubor igneus inficit o r a ,
Liventefque genas .* nec, qui folet eíTet timenti,
Terribilis fed pallor inefl, nec felfa quiefeunt
Corda; fed ut tumidus Bóreas pofl flamina pontus
Rauca gemit ; fic multa levant ^fufpirla vatem .
Dumque a luce facra, qua vidit fata, refertur
Ad vulgare jubar, media venere tenebra.
Immifit Stygiam Paan in vifcera Lethen,
Qua raperet fecreta Deum . tum peélore verum
Fugit, & ad Phcebi trípodas rediere futura;
. Vixque refeña cadit. nec te vicinia leti
1 Tetritat ambiguis ftuftratum fortibus Appi; -
I w "H Tum