Quo fuerat vivente fides * fi publica jura,
Si Temper, patriam fequeris, Cato, figna petamus,;
Romanus qua: Conful habet. Sic ille profatus
Infiluit puppi, juvenum comitante turrultu.
Aftum Romanis fuerat de rebus, & omnis
Indiga fervitii fervebat litore plebes:
Erupere ducis Tacro de peélore voces :
Ergo pari voto gelimi bella juventus
Tu quoque pro dominis, & Pompeiana fuifti,
Non Romana manus? quod non m regna laboras,
Quod tibi,non ducibus, vivis, morienfque quod orbem
Acquiris nulli, quod jam tibi vincere tutum eft,
Bella fugis, qusrifque jugum cervice vacante,
Et nefcis fine rege pati. nunc caufa perieli
Digna viris. veftro potuit Pompejus abuti
Sanguine : nunc patriae jugulos enfefque negatis ;
Cum prope libertas. unum Fortuna reliquit
Jam tribus e dominis. pudeat : plus regia Nili
Contulit in leges, & Parthi militis arcus.
Ite o degeneres, Ptolemari munus , & arma
Spernite. quis veftras ulla putet effe nocentes
Ca?de manus? credet faciles fibi terga dediffe,
Credet ab Emathiis primos fugiffe Philippis.
Vadite fécuri : meruiftis judice vitam
Cariare, non armis , non obfidione fuba&i.
O famuli turpes, domini poli fata prioris
Itis ad hsredem . cur non majora mereri,
Quam vitam , veniamque libet? rapiatur in undas-
Infelix Magni conjuxj prolefque Metelli :
Ducite Pompejos; Ptolemari vincite munus.
Nofira quoque inviio quifquis feret ora tyranno,-
Non parva mercede dabit. feiat irta juventus .
Cervicis pretio bene fe mea figna fecutam.
Quin agite, & magna meritum cum casde parate f
Ignavum feelus eft tantum fuga .Dixit: & omnes
Haud aliter medio revocavit ab iequore puppes,
Quam fimul effeetas linquunt examina ceras,
Atque oblira favi non mii'cent nexibus alas,
Sed fibi quoque volat, nec jam deguftat amarum
Defidiofa thymum ; tum fi fonus increpat aris ,
Attonita pofuere fugam, ftudiumque laboris
Florigeri repetunt, & fparfi mellis amorem .*
Gaudet in Hyblaeo fecurus gramine paftor
Divitias fervaffe cafae : fic voce Catonis
Inculcata viris jufti patiemia Martis.
Jamque afìu belli non doflas ferre- quietem
Conftituit mentes, Terieque agitare laborum.
Primum littoreis miles laffatur arenis.
Proximus in muros, & meenia Cyrenarum
Eft labor: exclufus nulla fe vindicat ira:
Pcenaque de vi&is fola eft, viciffe, Catoni.
Inde peti placuit Libyci contermina Mauris
Regna Juba; led iter mediis Natura negabat
Syrtibus: has audax fperat fibi cedere. virtus •
Syrtes, vel primam mundo Natura figuram
Cum daret, in dubio pelagi terrzque reliquit •
( Nam neque fudfedit penitus, quo ftagna profundi
Àccipéret, nec fe defendit ab eequore tellus:
Ambigua fed lege loci jacet invia fedes:
jEquora fraéla vadis, abruptaque terra profundo,
Et poft multa fonant projetfi .litorà fiuftus.
Sic male deferuit, nullofque exegit in ufus
Hanc partem natura fui. ) vel plenior alto
Olim Syrtis erat pelago y penitufque natabat :
Sed rapidus Titan ponto Tua lumina pafeens,
iEquora fubduxit zona: vicina peruifce:
Et nunc pontus adhuc Phoebo ficcante repugnat.
Mox ubi damnofum radios admoverit. sevum,
Tellus Syrtis-erit: nam jam brevis unda fuperne
Innatat, & late periturum deficit aequor.
Ut primum remis aétum mare protulit omne
Claftìs onus , denfis fremuit niger imbribus AufteV
In fua regna furens : tentatum claffibus asquor
Turbine defendit, longeque a Syrtibus undas
Egit, & illato confregit litore pontum. .
Tum quarum reélo deprendi t carbafa malo
Eripuit nautis, fraftraque rudentibus aufis
Vela negare Noto, fpatium vicere carina:,
Atque ultra proram tumuit finus . omnia fi quis
Providus antenna: fuffixit fintea fumma:,
Vincitur , & nudis avertitur armamentis .
Sors melior, claifi , quse fiu&ibus incidit altis,
Et certo jadlata man. quscumque levata:
Arboribus esfis flatum effudere prementem :
Abftulit has ventis fiber contraria volvens
£ftus, & obnixum vi&or detrufit in Auftrum .
Has vada deftituunt, atque interrupta profundo
Terra ferit puppes : dubioque obnoxia fato.
Pars fedet una ratis, pars altera pendei in undis. .
Tunc magis impaélum brevibus mare, terraque faevit
Obvia confurgens : quamvis elifus ab Auftro,
Sa:pe tamen cumulos flu&us non vincit arena: »
Eminet in tergo pelagi procul omnibus arvis,
Inviolatus aqua, ficci jam pulveris agger.
Stant miferi nauta:, terrsque ha:rente carina
Litora nulla vident: fic partem intercipit a:quor.
Pars ratium major regimen, clavumque fecuta eft,’
Tuta fuga, nautafque loci fòrtita peritos,
Torpentem-Trítonos adit ilfiefa paludem.
Hanc, ut fama, Deus, quem toto litore pontus
Audit yentofa perflantem murmura concha ,
Hanc & Pallas amat : patrio qua: vertice nata
Terrarum; primam Libyen ( nam próxima cado eft,
Ut probat ipfe calor ) tetigit: ftagnique quieta
VultuS; yidit aqua, pofuitque in margine plantas,
Et fe, dileéfa Tritonida dixit ab unda.
Quam juxta Lethes tacitus prselabitur amnis
Infernis, ut fama, trahens oblivia venis.'
Atque infopiti quondam tutela draconis,
Heiìseridum pauper fpoliatis frondibus hortus»
Invidus, annofo famam qui derogat avo,
Q p .Vw ^tes ac^ vera vocat • fuit aurea filva,
Divitiifque graves, & fulvo germine rami,
Virgineufque chorus nitidi cuftodia luci,
Et numquam fomno damnatus lumina ferpens,
Robora complexus rutilo curvata metallo .
Abftulit arboribus pretium, nemorique laborem.
Alcides : paffufque inopes fine pondere ramos
Rettulit Àrgolico fulgentia poma tyranno •
His igitur depulfa locis , eje<ftaque claftìs
Syrtibus, haud ultra Garamantidas attigit undas':
Sed duce Pompejo Libyes melioris in oris
Manfit. àt impatiens virtus hsrere Catonis
Audet in ignotas aginen committere gentes,
Armorum fidens, & terra cingere Syrtim.
HìeC; ea^dem fuadebat hiems, qux clauferat aequor »
Et fpes imber erat, nimios metuentibus ignes:
Ut neque fole viam, nec duro frigore fsvam,
Inde polo Libyes, hinc bruma temperet annus :
Atque ingreffurus fterilès, fic fatar, arenàs :
O quibus unaTalus. placuit mea caftra fecutis
Indomita cervice mori, componite mentes
Ad ma*
Ad magnum virtutis opus, fummofque labores.
Vadimus in campos fteriles, exuftaqne mandi,
Qua nimius Titan, & rara in fontibus undas,
^caque letiferis fqualent ferpentibus arva,
Durum iter- ad leges, patriasque ruentis amorem
Per medium Lybien v en ian t, atque invia te n te n t,
Si quibus in nullo pofitum eft evadere voto,
¡«quibus ire fat eft. neque enim mihifallere quemquam
E ft animus, tefloque metu perducere vulgus.
Hi mihi fint comites, quos ipfa pericula ducent,
Qui, me tefte, pati vel quse triftiflima pulchrum,
Komanumque putant. at qui fponiore lalutis
Miles eget, capiturque animar dulcedine, vadat
f ltd dominum meliore via ; dum primus arenas
Jpg tediar, primufquegradus in pulvere ponam,
Me calor aethereus feriat, mihi piena veneno
Öccurrat ferpens; fatoque pericula veftra
Ptetentate meo: fitiat, quicumque bibentem
Viderit : aut umbras nemorum quicumque petentem,
Àeftuet: aut equitem peditum pracedere turmas,
Äficiat : fi quo fuerit diferimine notum
Bus, an miles eam. ferpens, fitis, ardor, arens,
Milcia virtuti .* gaudet patientia duris.
lletius eft, quoties magno fibi conftat, honeftum.
Sola poteft Libye turbam praftare malorum,
Ut deceat fugiife viros. Sic ille paventes
llcendit virtute animos, & amore laborum,
Mreducemque viam deferto limite carpit:
Et facrum parvo nomen claufura fepulchro
ilvafìt Libye fecuri fata Catonis.
HTertia pars rerum Libye, fi credere fama:
dunéìa velis ; at fi ventos, ca:lumque fequaris,
^ars erit Europa:, nec enim plus litora Nili,
Quam Scythicus Tanais primis a Gadibus abfunt:
Tfnde Europa fugit Libyen, & litora flexu
Oceano fecére locum. fed major in unam
Qrbis abit Afiam. nam cum communiter ifta:
^■ffundant Zephyrum , Borea: latus illa iiniftruili
Oontingens, dextrumque Noti, defeendit in ortus,
Eurum fola tenens . Libyce quod fertile terra: eft,'
Yergit in occafus .* fed & hsc non fontibus ullis
Solvitur : Aréfoos raris Aquilonibus imbres
jHccipit, & noftris reficit lua rura ferenis.
In nullas vitiatur opés, non are, nec àuro
fixeoquitur, nullo glebarum crimine , pura %
Et penitus terra eft. tantum Maurufia gentis
flobora divitis, quarum non noverat ufum:1
Sed citri contenta comis vivebat, & umbra.
In nemus ignotum noftrie venere fecures :
Extremoque epulas menfafque petivimus orbe.
■ At qua:cumque vagam Syrtim compleftitur ora
Sub nimio porreéfa die, vicina perufti
Aetheris, exurit meffes, & pulvere Bacchum
Enecat, & nulla putris radice tenetur.
Temperies vitalis abeft: & nulla fub illa
Cura Jovis terra eft: Natura defide torpet
fib is , & immotis annum non fehtit arenis .
Boc tarn fegne folum raras tamen exerit herbas,
Quas Nafamon gens dura legit , qui proxima ponto
Nudus rura tenet, quem mundi barbara damnis
^wrtis alit. nam litoreis populator arenis '
^■mminet: & nulFa portùs tangente carina,
HPovit opes. fic cum roto commercia mundo
^Kaufragiis Nafamones habènt. hac ire Catonem
^Bura jubet virtus. illic fecura juventus ,r
entorum nullafque tiniens tellure procellas,
I Aequoreos eft paffa metus. nam litorc ficco,
Quam pelago, Syrtis violentius excipit Auftrum,
. Et terra: magis ille nocer : non montibus ortuin
Adverfis frangit Libyae, fcopulifque repulfum
Diflìpat, & liquidas fe turbine folvit in auras:
Nec ruit in filvas, annofaque robora torquens
Laffatur : patet omne folum, liberque meatu
Aeoliam rabiem totis exercet arenis :
Et non imbriferam contorto pulvere nubem
In flexum violentus agit : pars plurima terra:
Tollitur, & numquam reioluto vertice pendet.
Regna videt pauper Nafamon errantia vento,
Difcuffafque domos : volitantque a culmine rapta:
Deteélo Garamante cafae. non altius ignis
Rapta vehit: quantumque licet confurgere fumo,
Et violare diem , tantum tenet aera pulvis.
Tum quoque Romanum folito violentius agmen
Aggreditur, nullufque poteft confiftere miles,
Inftabiiis raptis etiam quas calcat arenis.
Concuteret terras, orbemque a fede moveret,
Si folida Libys compage , & pondere duro
Clauderet exefis Auftrum fcopulofa cavernis.
Sed quia mobilibus facilis turbatur arenis,
Nufquam lutando ftabilis manet : imaque tellus
Stat, quia fumma fugit. galeas, & feuta virorum,
Pilaque contorfit violento fpiritus aftu ,
lntentufque tulit magni per inania c z li.
Ulud in extrema forfan, longeque remota
Prodigium tellure fuit : delapfaque cario
Arma timent Genres, hominumque erepta Iacertis
A fuperis demiffa putant. fic illa profeto
Sacrifico cecidere Numa:, qua: lecla juventus
Patritia cervice movet : fpoliaverat Aufter
Aut Boreas populos anciha noftra ferentes.
Sic orbem torquente Noto Romana juventus
Procubuit, metuenfque rapi, conftrinxit amiélus,
Inferuitque manus terra : nec pondere folo,
Sed nixu jacuit, vix fic immobilis Auftro,
Qui fuper ingentes cumulos involvit arena ,
Atque operit tellure viros. vix tollere miles
Membra valet, multo congeftu pulveris harens.
Alligai & ftantes affufa magnus arena
Agger, & immoti terra furgente tenentur.
Saxa tulit penitus difeuifis proruta muris,
I EfTuditque procul miranda forte malorum.
Qui nullas videre domos, videre ruinas. ^
Jamque iter omne latet : nec funi diferimina terra
Ulla, nifi atheria medio velut aquore fiamma.
Sideribus novere vias : nec fiderà tota
Oftendit Libyca finitor circulus o ra ,
Multaque devexo terrarum margine celat.
Utque calor folvit , quem torferat aera ventus,
Incenlufque dies, manant fudoribus artus.*
A rent ora fiti : confpefta eft parva maligna
Unda procul vena: quam vix e pulvere miles
Corripiens , patulum galea confudit in orbem ,
Porrexitque duci, fqualebant pulvere fauces
Cunélorum: minitnumque tenens dux ipfe liquoris
Invidiofus erat. Mene, inquit, degener unum
Miles in hac turba vacuum virtute putafii ? .
Uique adeo mollis , primifque caloribus impar
Sum vifusf quanto poena tu dignior ifta,
Qui populo fitienté bibas! fic concitus ira
Excuifit galeam , fuffecitque omnibus ? unda .•
Veutum erat ad templum, Libycis quod gentibus unum
Inculti Garamantes habent : ftat corniger. illic